|
далолат қилади. Демак, топқирлик фикрати йўқ одамдан топқирлик содир бўлмайди. Ҳатто фикрати бор одам ҳам муайян ҳодисадаги муайян вазиятлар ва ишларни мулоҳаза қилиб кўриши керак бўлади. Шунинг учун ҳам битта ҳодисадаги топқирлик кимдан содир бўлса, унда табиий, туғма экан, деган хулосани бермайди. Гарчи унда топқирлик фикрати мавжуд бўлиши шарт бўлса ҳам. Демак, мавзу одамларда топқирликни вужудга келтириш учун фаолият кўрсатишдир. Бу нарса унинг фикратини ҳосил қилиш билан бўлади. Топқирликни вужудга келтириш учун фаолият кўрсатишдан иборат бўлган юқорида айтиб ўтган баҳсимиз унинг ўзини эмас, фикратини ёки унинг учун тайёргарликни пайдо қилиш учун қилинган ишдир. Шунинг учун ҳам муайян бир ишни мулоҳаза қилиш топқирлик баҳсларидан, дейилмайди. Чунки у ўткинчи нарса. Гоҳида топқирликни вужудга келтирса, гоҳида келтирмайди. Асос одамларда топқирликнинг ўзини эмас, фикратни ёки тайёргарликни вужудга келтиришдир.
Биз, топқирликни йўқотдик, деб шикоят қилаётганимиз йўқ. Балки топқирлик фикратининг, унинг учун тайёргарликнинг батамом йўқ бўлиб кетганидан нолияпмиз. Демак, фаолият унинг фикратини, унга лозим бўлган тайёргарликни вужудга келтириш учун бўлмоғи лозим. Ана ундан кейин уни вужудга келтиришга ундашни мулоҳаза, воқеалар, ҳодисалар ва шароитларга қўйиб берилади. Шуни билишимиз керакки, биз одамларда топқирликни дарров ҳосил қилмоқчи эмасмиз. Чунки бу иш номаъқул, фойдасиз ва айни пайтда бўлиши маҳол ишдир. Шунинг учун ҳам топқирликни тарбиялайдиган омилни, унинг униши учун унумли тупроқни, бошқачароқ қилиб айтганда, унинг фикрати ёки унга лозим бўлган тайёргарликни вужудга келтириш учун фаолият кўрсатиш вожиб. Ана шу пайтда топқирлик вужудга келиб, унинг мавжудлиги табиий ишга айланади. Бутун Ислом диёрларида мусулмонлар топқирликни батамом йўқотганлари йўқ. Фақат уларни топқирликка ундайдиган бир ундовчи ва уни ўстирадиган тупроқ қолмади, холос. Демак, ана шу тупроқни, ана шу иқлимни, бошқачароқ қилиб айтганда, топқирлик фикратини ва унинг учун тайёргарликни пайдо қилиш йўлида фаолият кўрсатилиши керак.
44-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61