|
нималигини, пиёла нималигини, товоқ нималигини билмай қолди. Агар фалсафа сўқимасдан, уларнинг номини айтиб қўйиш билан чекланганида билган бўларди. Уларни чигаллаштирган нарса тафаккур ва фалсафадир. Шунинг учун ҳам бу фалсафани улардан йўқ қилиш лозим. Бу нарса моддий ишларда бўлганидек, маънавий ишларда ҳам бўлади. Масалан, муғомара (хатарли иш, авантюра) сўзининг ўзи айтилса, унинг нималиги билинади, лекин у фалсафа қилиб ўрганилган, ҳисоб-китоб қилинган муғомара билан арзон муғомараларга ажратилса, тушуниб бўлмайдиган сўзга айланади. Топқирлик, ақл-заковатни ишлатиш каби сўзлар ҳам мана шундай. Улар қанчалик шарҳлаб, қанчалик фалсафа сўқилса, шунчалик чигаллашади. То ундан фалсафа ва тафаккурни суғуриб олмагунга қадар чигаллашиш ортиб бораверади. Демак, тафаккурдаги зарар ҳамма нарсани, ҳатто техник нарсаларни ҳам қамраб олганлигидадир. Шунга кўра, техник ишларда тафаккур қилиш ёки фалсафа сўқиш тафаккурдаги зарарни вужудга келтирган омилдир. Бу – биринчи иш. Иккинчи иш шуки, тафаккур ҳамма нарсани қамраб олар экан, уларнинг ичида топқирлик ҳам бор эди. У суст фикрлашни вужудга келтирган бўлиб, топқирлик тез фикрлашга муҳтож бўлади. Суст фикрлаш, ўрганиш, текшириш ғолиб бўлгани учун унга одатланилиб, унга қараб завқ олиниб, у аслга айланганди. Шундай бўлиши керак ҳам эди. Шунинг учун ҳам суст фикрлаш одатга, аслга айланди. Завқ унга қараб олинадиган бўлди. Шундай бўлгандан кейин ҳамма ёқни ўрганиш, текшириш эгаллаб тезликка, топқирликка ўрин қолмади. Чунки топқирлик ўрганмасдан, текширмасдан туриб текшириш демакдир. Бу номаъқул, хунук бир иш бўлиб қолди. Шу туфайли топқирлик азалдан ифлос ишлардан саналиб, унинг мавжуд бўлмаслиги, биронта ҳам одам у билан сифатланмаслиги керак бўлиб қолди. Шунга кўра топқирлик ёқимсиз ишга айланиб, мавжуд бўлиши мумкинмас бўлиб қолди. Ғарбнинг бу ҳужумидан муаммо юзага келди. У тафаккур муаммоси эмас, тафаккурдан келиб чиқадиган зарар муаммосидир. Шунга биноан муаммо тафаккурнинг зарари бўлди. Бунинг давоси мана шу зарарни йўқ қилиш. Энди, тафаккурдан зарарни қандай йўқ қиламиз, деган савол туғилади. Бу тўғри савол, унга жавоб бериш керак. Чунки тафаккур мавжуд ва табиий. Демак, у муаммо эмас, муаммо – тафаккурдан зарарни қандай қилиб йўқ қилиш. Бунга жавоб шуки, энг аввало Ғарбнинг душман эканини, унинг ҳамма фикрларида шубҳа борлигини билишимиз керак. Шунинг учун Ғарбнинг ҳар бир фикрига шубҳа билан қараб, унинг нималиги, ундан нима нарса кўзланаётгани, мақсад қилинаётганини ўрганиб, текширмай туриб қабул қилмаслик керак. Ғарб тарафидан келаётган ҳар бир
28-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61