|
Исломга имон келтириш унинг аҳкомлари ва қонунларини тушунишдан фарқ қилади. Чунки Исломга имон келтириш ақл орқали ёки асли ақл билан исботланган йўл орқали вужудга келган. Шунинг учун бу имонга шубҳа киролмайди. Аммо Ислом аҳкомларини тушуниш ёлғиз ақлнинг ўзига боғлиқ эмас, балки араб тилини билишга, истинбот қуввати мавжуд бўлишига ҳамда саҳиҳ ҳадисларни заифларидан ажратишни билишга боғлиқ бўлади. Шунинг учун даъватни ёювчилар аҳкомларни тушунишларини «тўғри тушуниш, лекин хатонинг эҳтимоли бор», бошқаларнинг тушунишларини эса «хато тушуниш, лекин тўғри бўлиш эҳтимоли бор», деб ҳисоблашлари лозим. Токи тушунишлари ва истинботларига мувофиқ Исломга ва унинг аҳкомларига даъват қилиш ҳамда «хатою, тўғри бўлишининг эҳтимоли бор», деб ҳисоблаган бошқаларнинг тушунчаларини «тўғрию, хатолигининг эҳтимоли бор», деб ҳисоблаган ўз тушунчаларига айлантириш уларга муяссар бўлсин. Шунинг учун даъватни ёювчилар ўз тушунчалари ҳақида: «Бу Исломнинг раъйи», дейишлари дуруст эмас. Балки улар ўз раъйлари ҳақида: «Бу исломий раъй», дейишлари лозим. Мазҳаб эгалари бўлган мужтаҳидлар аҳкомларни истинбот қилишларини «тўғри, лекин хато бўлиш эҳтимоли бор», деб ҳисоблашган. Уларнинг ҳар бири: «Агар ҳадис саҳиҳ бўлса, у менинг мазҳабим. Менинг гапимни ташланглар», дер эди. Шунингдек, даъватни ёювчилар ўзлари табанний қилган раъйлар ёки Исломдан деган эътибор билан етиб борган раъйларини «тўғри, лекин хато бўлиши эҳтимолли» раъйлар деб ҳисоблашлари лозим. Айни пайтда уларнинг Исломга бўлган имонлари ҳеч қандай шубҳа кириши мумкин бўлмаган ақидадир. Даъватни ёювчилар ўз тушунчаларини бундай ҳисоблашларининг сабаби шуки, даъват ўз эгаларининг дилларига камолотга интилишни экади. Улардан доимо ҳақиқатни излашни ва ҳар бир билган ва тушунган нарсаларини давомли равишда текшириб туришларини талаб қилади. Токи бегона нарса унга илашиб қолишидан уни тоза сақласинлар ҳамда яқин турса унга ёпишиб, унинг бир қисмига айланиб қолишининг эҳтимоли бўлган ҳар қандай нарсалардан уни узоқ тутсинлар. Бу нарса доимо тушунча тўғри ва фикр чуқур бўлиши учун ҳамда фикрат мусаффо ва тиниқлигида давом этиши учун зарурдир. Чунки фикратнинг мусаффо ва тиниқлигига қараб уларнинг даъватни олиб боришлари осон бўлади. Зеро, фикратнинг мусаффолиги ва тариқатнинг равшанлиги муваффақиятнинг ҳамда муваффақият давоматининг гаровидир.
Бироқ, ҳақиқатни бундай текшириш ва тўғрисини излаш уларнинг тушунчалари шамол эсишига қараб ўзгарувчан бўлади, деган маънони англатмайди. Аксинча, уларнинг тушунчалари чуқур фикрдан келиб чиққани учун ўзгармас тушунча бўлиши лозим. Шунинг учун бу тушунча бошқа ҳар қандай тушунчадан кўра мустаҳкамдир. Шунга кўра, даъватни ёювчилар даъватлари ва тушунчаларига хушёр ҳамда бошқалар бу тушунчалардан уларни чалғитиб юборишидан эҳтиёт бўлишлари лозим. Бу чалғитиш даъват учун энг хатарли нарсадир.
41-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49