| Албатта ҳукм Аллоҳникидур |
 |
Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт |
|
Ислом инсонга бўлинмас бир бутун вужуд деган эътиборда қараб, унинг ишларини – улар қанчалар кўп ва хилма-хил бўлмасин – шаръий аҳкомлар билан ягона ва уйғун суратда тартибга солади. Бу шаръий аҳкомлар инсон муаммоларини муолажа қиладиган Исломий қонунлардир. Лекин бу қонунлар унинг муаммоларини ечиб бераётганда уни ечимга муҳтож муаммо, яъни шаръий ҳукмга муҳтож масала, деган эътиборда муолажа қилади. Бошқача қилиб айтганда, барча муаммоларни бошқа сифат билан эмас, фақат инсоний муаммо сифатида, бир хил суратда муолажа қилади. Масалан, Ислом нафақа каби иқтисодий муаммони ёки халифани тиклаш каби ҳокимият муаммосини ёки уйланиш каби ижтимоий муаммони муолажа қилаётганида уларни иқтисодий муаммо ёки ҳокимият муаммоси ёки ижтимоий муаммо сифатида эмас, балки инсоний муаммо сифатида, яъни шаръий ҳукмга муҳтож масала, деган эътиборда муолажа қилади. Кейин унга ечим истинбот қилинади. Инсон муаммоларини муолажа қилишда Исломнинг ягона тариқати бор. Бу тариқат рўй берган муаммони тушуниб олиш ва бу муаммо ҳақидаги Аллоҳнинг ҳукмини шаръий тафсилий далиллардан истинбот қилишдан иборатдир.
Исломий қонунлар ибодат, ахлоқ, озиқ-овқат, кийим-кечак, муомала ва жазоларга тааллуқли шаръий аҳкомлардан иборат.
Ибодат, ахлоқ, озиқ-овқат ва кийим-кечакларга тааллуқли аҳкомлар иллатланмайди. Росул с.а.в. айтдилар: «Ароқ ароқлиги учун ҳаром қилинди». Аммо муомала ва жазоларга тааллуқли шаръий аҳкомлар эса иллатланади. Чунки булар хусусидаги шаръий аҳкомлар шу аҳкомларнинг вужудга келиши учун сабаб бўлган иллатга асослангандир. Кўпчилик барча ишлар учун соф манфаатни асос қилиб оладиган ғарб фикрий етакчилиги ва ғарб дунёқарашидан таъсирланиб, барча аҳкомларни манфаат билан иллатлашга одатланган. Бу нарса руҳни барча ишлар учун асос қиладиган ва руҳ билан модданинг қоришувини ишларни бошқарувчи омил қиладиган Ислом фикрий етакчилигига зиддир. Шунга биноан ибодат, ахлоқ, озиқ-овқат ва кийим-кечакларга тааллуқли шаръий аҳкомлар мутлақо иллатланмайди. Чунки бу аҳкомларнинг ҳеч қандай иллати йўқ. Улар нусусларда қандай келган бўлса, шундайлигича олинади, уларга мутлақо иллат кўрсатилмайди. Намоз, рўза, ҳаж, закот, намозни адо қилиш кайфияти, ҳаж маросимлари, закот нисоблари ва шу каби нарсалар қандай келган бўлса, шундайлигича олинади, иллатидан қатъий назар тўла таслим бўлиш билан қабул қилинади. Уларга мутлақо иллат изланмайди. Шунингдек ўлимтик, тўнғиз гўшти ва бошқа нарсаларнинг ҳаром қилинганига ҳам ҳеч вақт иллат изланмайди, уларга иллат излаш хато ва хатарлидир. Чунки бу нарсаларнинг аҳкомларига иллат изланадиган бўлса, бу иллат йўқолган вақтда ҳукм ҳам йўқолишига олиб боради. Зеро, иллат иллатланувчи нарса билан борлиқ ва йўқликда биргадир. Фараз қилайлик, таҳоратнинг иллати поклик, намознинг иллати бадантарбия, рўзанинг иллати соғлик бўлсин ва ҳоказо. Бу ҳолатда иллат бўлмаган вақтда ҳукм ҳам бўлмаслиги келиб чиқади, ҳолбуки иш бундай эмас.
21-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
|