Албатта ҳукм Аллоҳникидур Сиёсий сақофий таҳлилий сайт

Бу нарсалар Яратувчининг махлуқи эканлигига иқрор бўлиш – имон, улар Яратувчининг махлуқи эканлигини инкор қилиш эса куфрдир. Иқрор бўлиш ва қатъий тасдиқлаш ҳолатида руҳий жиҳат мавжуддир. Уни пайдо қилган нарса тасдиқлашдир. Иқрор бўлмаслик ва инкор ҳолатида эса руҳий жиҳат мавжуд эмас. Унинг мавжуд эмаслигига сабаб инкордир. Демак, руҳий жиҳат нарсаларнинг Яратувчига махлуқ эканлигидир, яъни нарсаларнинг яралиши ва йўқдан бор бўлиши жиҳатларидан ўз Яратувчисига бўлган алоқасидир. Агар ақл бу алоқани, яъни нарсаларнинг Яратувчига махлуқ эканлигини идрок қилса, бу идрок туфайли Яратувчининг буюклигини ҳис қилиш туйғуси, Ундан қўрқиш туйғуси ва Уни муқаддас деб билиш туйғуси ҳосил бўлади. Ўзидан туйғу келтириб чиқарадиган мана бу алоқани идрок этиш руҳдир. Демак, руҳ – Аллоҳга бўлган алоқани идрок этишдир. Бу билан руҳий жиҳатнинг маъноси ойдинлашади. Руҳ ва руҳий жиҳат маънолари тилга мурожаат қилиб аниқланадиган луғавий маъноларга эга бўлган сўзлардан иборат эмас. Улар ҳар бир миллат хоҳлаганидек келишиб оладиган истилоҳий атамалар ҳам эмас. Балки улар, қандай лафзлар ишлатилишидан қатъий назар, муайян воқега эга бўлган маънолардир. Баҳс луғавий иборалар маъноси ҳақида эмас, бу маъноларнинг воқеси ҳақидадир. Бу маъноларнинг воқеси юқорида баён қилинди. Яъни руҳ, инсондаги руҳий жиҳат нуқтаи назаридан қаралганда, Аллоҳга бўлган алоқани идрок қилишдир. Коинот, инсон ва ҳаётдаги руҳий жиҳат уларнинг Яратувчига махлуқ эканлигидир. Бу лафзлар қаерда ишлатилмасин, улардан мазкур маънолар қасд қилинади. Чунки ҳис этиладиган воқеси борлиги далил билан исботланган маънолар фақат шулардир. Ҳамда бу ҳис қилинадиган воқе Илоҳнинг борлигига, яъни нарсаларнинг Яратувчиси борлигига ишонувчи одамлар наздида мазкур маъноларнинг зеҳндаги ва ундан ташқаридаги воқесидир.
Энди жон маъносидаги руҳга келсак, у қатъан мавжуддир ва Қуръоннинг қатъий ҳужжати билан собитдир. Унинг борлигига имон келтириш муқаррар бўлган ишдир. Лекин у ушбу баҳснинг мавзуси эмас.
Руҳ сўзи муштарак лафз бўлиб, «ал-ъайн» сўзи каби бир неча маъноларга эга. «Ал-ъайн» сўзи кўп нарсаларга ишлатилиб, булоқ, кўз, айғоқчи, олтин, кумуш ва бошқа маъноларда истеъмол қилингани сингари, руҳ сўзи ҳам бир неча маъноларда истеъмол қилинади. Қуръонда руҳ турли маъноларда келган. Масалан, руҳ сўзи келиб, ундан жон ирода қилинган:
šوَيَسْأَلُونَكَ عَنْ الرُّوحِ قُلْ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنْ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا
– „Эй Муҳаммад, сиздан руҳ ҳақида сўрайдилар. Айтинг: «Руҳ ёлғиз Парвардигорим биладиган ишлардандир». Сизларга жуда оз илм берилгандир“.                                                                                                     [17:85]
Қуйидаги оятда руҳ сўзидан Жаброил а.с. ирода қилинган:
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ(193)عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنْ الْمُنذِرِينَ

13-бет

Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49