| Албатта ҳукм Аллоҳникидур |
 |
Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт |
|
Бу ерда руҳдан мурод жон эмас, балки Аллоҳга бўлган алоқадорликни идрок этишдир. Чунки баҳс жон маъносидаги руҳ ҳақида эмас, балки коинот, инсон ва ҳаётнинг биз ҳис қила олмайдиган зот, яъни Яратувчига бўлган алоқаси ва шу алоқани идрок этиш ҳақидадир. Яъни, бериладиган савол бундай: Коинот, ҳаёт ва инсоннинг ўз Яратувчисига бўлган алоқасини идрок этиш уларнинг таркибий қисмими ёки йўқми?
Руҳ жон маъносида эмас, балки Аллоҳга бўлган алоқани идрок этиш маъносида деган эътибор билан коинот, ҳаёт ва инсонга чуқур ва ёрқин назар ташлаш уларнинг руҳ эмаслиги, руҳ ва моддадан таркиб топган ҳам эмаслиги, балки фақат моддадан иборат эканлигини кўрсатади. Уларнинг модда эканлиги кўриниб турган ҳақиқатдир. Чунки улар сезиладиган ва идрок қилинадиган нарсалардир. Уларнинг руҳдан иборат эмаслигига келсак, руҳ инсоннинг Аллоҳ Таолога бўлган алоқасини идрок этишдир. Бу идрок коинот ҳам, инсон ҳам, ҳаёт ҳам эмас, балки булардан бутунлай бошқа нарсадир. Аммо улар модда ва руҳдан таркиб топмаганлиги коинот ва ҳаётда яққол кўринади. Инсонда эса у ўзининг Аллоҳга бўлган алоқасини идрок этиши унинг таркибий қисми эмас, балки кейин пайдо бўладиган сифатдир. Бунга далил шуки, Аллоҳнинг борлигини инкор қилувчи кофир ўзининг Аллоҳга алоқаси борлигини идрок қилмайди. Лекин у, шунга қарамасдан, инсондир.
Шунга биноан, баъзиларнинг: «Инсон модда ва руҳдан таркиб топган. Агар инсонда модда руҳдан ғолиб бўлса, у ёмон одам, агар руҳ моддадан ғолиб бўлса – яхши одам бўлади. Шунга кўра, инсон яхши бўлиши учун модда устидан руҳни ғолиб қилиши керак», деган мазмундаги сўзлари нотўғридир. Чунки инсон модда ва руҳдан таркиб топган эмас. Зеро, бу бобда баҳс қилинаётган руҳ Илоҳнинг борлигига ишонадиган барча инсонлар наздида «Яратувчининг асари» ёки «ғайб оламининг мушоҳада қилинадиган асарлари» ёки «бирор нарсада фақат Аллоҳ тарафидан бўладиган жиҳатларнинг идрок қилиниши» ва шунга ўхшаш маъноларни англатади. Яъни бу бобдаги «руҳ» «руҳонийлик» ва «руҳий жиҳат» маъносидадир. Инсонда мавжуд бўлган «руҳонийлик» ва «руҳий жиҳат» маъносидаги руҳ жон эмас, ундан келиб чиққан ҳам эмас, унга алоқаси ҳам йўқ, балки у бутунлай бошқа нарсадир. Бунинг далили шуки, ҳайвонда ҳам жон бор, лекин шунга қарамасдан унда руҳонийлик ва руҳий жиҳат йўқ. Ҳеч ким: «Ҳайвон модда ва руҳдан таркиб топган», – деган даъвони қилмайди. Бундан қатъий хулоса чиқариш мумкинки, бу маънодаги руҳ жон эмас, жондан келиб ҳам чиқмаган, унга алоқаси ҳам йўқ. Ҳайвонда жон бўлишига қарамасдан, у модда ва руҳдан таркиб топмагани каби, инсон ҳам – гарчи унда ҳам жон мавжуд бўлса-да – модда ва руҳдан таркиб топган эмас. Чунки фақат инсондагина мавжуд бўлиб, уни бошқа жониворлардан ажратиб турадиган руҳ жонга тааллуқли эмас, ундан келиб чиққан ҳам эмас, балки у Аллоҳга бўлган алоқани идрок этиш демакдир. Демак, инсонда жоннинг мавжудлигини ҳужжат қилиб, руҳ инсоннинг таркибий қисмидир, дейилмайди.
10-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
|