| Албатта ҳукм Аллоҳникидур |
 |
Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт |
|
Модомики бу бобда баҳс қилинаётган руҳ Аллоҳга бўлган алоқани идрок этишдан иборат бўлиб, унинг жонга алоқаси йўқ экан, демак руҳ инсоннинг таркибий қисми бўлмайди. Чунки Аллоҳга бўлган алоқани идрок этиш инсоннинг таркибий қисми эмас, балки кейин пайдо бўладиган сифатдир. Шу далил биланки, Аллоҳнинг борлигини инкор қилувчи кофир ўзининг Аллоҳга бўлган алоқасини идрок қилмайди. Лекин, шунга қарамасдан, у инсондир.
Коинот, инсон ва ҳаётнинг руҳ эмас, моддалигига қарамасдан, уларга нисбатан руҳий жиҳат уларнинг Яратувчига махлуқ эканидир, яъни уларнинг яратувчилари бўлмиш Аллоҳ Таолога махлуқ сифатидаги алоқаларидир. Масалан, коинот моддадир. У Яратувчига махлуқ эканлиги ундаги инсон идрок қиладиган руҳий жиҳатдир. Инсон ҳам моддадир. Унинг Яратувчига махлуқ эканлиги ундаги инсон идрок қиладиган руҳий жиҳатдир. Ҳаёт ҳам моддадир. Унинг Яратувчига махлуқ эканлиги ундаги инсон идрок қиладиган руҳий жиҳатдир. Демак, руҳий жиҳат коинот, ҳаёт ва инсоннинг ўзидан келиб чиқадиган нарса эмас, балки уларнинг уларни яратган Яратувчига, яъни Аллоҳ Таолога махлуқ эканлигидан келиб чиқади. Мана шу алоқа руҳий жиҳатдир.
Аслида руҳ маъноси шундан иборатки, илоҳнинг борлигига ишонадиган одамлар «руҳ», «руҳоний-лик» ва «руҳий жиҳат» сўзларини кўп тилга олар ва бу билан Яратувчининг бирор жойдаги асарини ёки ғайбий тарафининг кўринаётган асарларини ёки бирор нарсада фақат Аллоҳ тарафидан бўладиган жиҳатнинг идрок этилишини ёки шу каби маъноларни назарда тутар эдилар. Улар «руҳ», «руҳонийлик» ва «руҳий жиҳат» ва шу маънодаги сўзлар орқали ифодалаётган ушбу маънолар умумий, ноаниқ, мубҳам ва тиниқ бўлмаган маънолар бўлиб, бу маъноларнинг уларнинг зеҳнларида ҳам, ташқарида ҳам воқеси мавжуд эди. Бу воқе борлиги идрок қилинадиган, ўзини эса идрок қилиб бўлмайдиган ғойиб зот ва шу зотнинг нарсалардаги асаридир. Лекин улар ҳис қилаётган бу воқени сезгилари орқали ҳақиқатда идрок қилсалар-да, уни таърифлаб бера олмас ва у ҳақида тиниқ бир тасаввурга эга эмас эдилар. Бу маънолар тиниқ бўлмагани туфайли, уларнинг бу маънолар ҳақида тасаввурлари беқарор эди. Натижада баъзиларнинг наздида бу маънолар жон маъносидаги руҳ билан аралашиб кетди. Улар инсонда жон маъносидаги руҳнинг борлигини ҳис қилганлари ҳамда руҳонийлик ва руҳий жиҳат маъносидаги руҳ борлиги туфайли: «Инсон модда ва руҳдан таркиб топган», деб айта бошладилар. Натижада улар «руҳ айнан жон демакдир» ёки «жондан келиб чиққандир», деб ўйладилар. Бироқ, ҳайвонда ҳам руҳ, яъни жон бор бўлса-да, унда руҳонийлик ва руҳий жиҳат йўқлигига эътибор бермадилар. Шунингдек, бу маънолар тиниқ бўлмагани туфайли инсон ўзида ҳис қиладиган маънавий кўтаринкиликка ҳам руҳ сўзини ишлатиб, «руҳим кўтарилди» ёки «фалончининг руҳи жуда баланд», деб айтадиган; бирор жойга борганда кўнгил ёзилиб, енгилликни ҳис қилса: «Бу жойда руҳий жиҳат (ёки руҳонийлик) бор», деб айтадиган; «Руҳимни бақувват қиламан», деб ўзини оч қўядиган, жасадини қийнайдиган ва жисмини заифлаштирадиган бўлиб қолди.
11-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
|