Шунга ўхшаб асосий муаммони ечими яъни фикрий асос ёки ақлий ақида ҳар қандай дарз-ёриқдан, камчиликдан ҳоли бўлиши керак. Чунки ундаги дарз ёки камчилик бир кунмас-бир кун унинг қулашига, барбод бўлишига олиб бориши муқаррар ва ўз навбатида ақлга қурилган асос эканлигига, ҳам зид келади. Масалан, асосий муаммолардаги саволлардан бири бўлган яратувчи зот ҳақидаги саволга ечим шундай жавоб берган деб фараз қилайлик: «Борлиқ, инсон ва ҳаётни яратган зот дарёдир». Бундай жавоб ақлни қаноатлантирмайди. Чунки яққол кўриниб турибдики, инсон дарё оқимини буриб юбориш, ҳажмини кўпайтириш ёки озайтириш орқали ёки уни йўқ қилиб юбориш орқали дарё воқелигини ўзгартириши мумкин. Ўзини ҳимоя қилишга ожиз зот яратувчи бўла оладими? Ўзида йўқ бировга беролмаслиги оддий ҳақиқатдир. Ўзини ҳимоя қилишдан ожиз дарё ҳақиқий яратувчининг сифати бўлган бошқа нарсаларни йўқдан бор қилишга албатта ожиз бўлади. Шу туфайли бу асос пучга чиқади. Бу масалага берган ечими нотўғрилигидан асосни ҳам нотўғрилиги исботланади. Ақлий йўл ҳис қилинадиган моддаларни (маъданлар, еруғлик, иссиқлик) баҳс қилишда ишлатилгани каби фикрлар, ақидалар, қонунчиликни баҳс қилишда ҳам ишлатилади. У билишнинг табиий йўли бўлиб у орқали нарсалар идрок этилади. Фикрлаш уч даражага бўлинади; 1. Юзаки фикрлаш. 2. Чуқур фикрлаш. 3. Ёрқин фикрлаш. Фикрлашнинг бу уч даражасини бир оз ёритиб ўтамиз.
30-бет Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55
|