Албатта ҳукм Аллоҳникидур Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт

 

 

Бу гуруҳнинг вазифаси, бирон сабабга кўра, бозорда олтиннинг нархи кўтарилиб кетгудек бўлса банклар шошилинч аралашишидан иборат эди. Банклар нархни мувозанат даражасига қайтариш учун сотувга қўшимча олтинни ташлайдиган бўлди. Бунинг акси юз берадиган бўлса, яъни нарх пасайиб кетса у ҳолда шошилинч ортиқча олтин миқдори сотиб олиниб нарх аввалги даражасига кўтариладиган бўлди. Бу гуруҳ шу тарзда бир неча йил давом этди. Лекин аста-секин у бозорга тумшуғини тиқиб аралаша бошлади. Хусусан 1965 йил ўртасида шундай бўлди. Бу ҳол шу гуруҳ 1968 йил 17 мартда тугатилгунига қадар давом этди. Бу иш аъзо давлатларнинг олтин жамғармаларини аста-секин тугаб битиши билан таҳдид сола бошлади. Натижада Франция 1967 йил июн ойида бу гуруҳдан чиқиб кетди. Шундан сўнг 1967 йили кузида фунт стерлинг кризиси, 1968 йили эса олтин кризиси авж олди. Мана шу икки кризис олтин гуруҳи давлатларининг олти ой ичида 2,5 миллиард олтин доллар зарар кўришларига сабаб бўлди. Шундан сўнг бу давлатлар 1978 йил 18 мартда Вашингтонда учрашув ўтказиб, олтин гуруҳини бекор қилишга ва олтин нархини талаб ва таклифга қараб белгиланадиган қилиб эркин ташлаб қўйишга қарор қилди.
Мазкур олтин кризиси Американинг 1965 йилги 14 миллиард олтин жамғармасининг 1968 йил март ойида, олтин гуруҳи бекор қилинган пайтга келиб 10,48 миллиардга камайишига сабаб бўлди. Американинг бу олтин жамғармаси бу пайтга келиб долларнинг ички таъминот қоплами учун қонунда кўрсатилган лозим миқдорнинг энг паст даражаси эди (25%). Шундан сўнг Америка хориждаги хусусий сектор эга бўлган долларларни олтинга алмаштириб беришни бекор қилди ва фақат хориждаги расмий жамғармаларнигина олтинга алмаштиришни қолдирди. Яъни долларнинг ичкаридаги олтин таъминоти (25%) олиб ташланди. Аммо у хорижий расмий жамғармаларни олтинга алмаштириб беришга берган ваъдасида ҳам содиқ қололмади. Бунга унинг хусусий секторлар билан қилган экспорт ва импорт алоқалари ва давлат секторининг бошқа давлатлар билан қилган алоқасидаги муомалалари ҳам сабаб бўлди. Мана шуларга кўра, Америка 1971 йилда долларни олтинга алмаштириб бериш низомини бутунлай бекор қилишга қарор қилди.

Юқорида айтилган гаплардан аён бўладики, олтинга алмаштириб бериш низоми натижасида келиб чиққан кризисларнинг оқибати ёмон бўлади; Бунинг устига, мана шу низом, яъни жамғарма қилиб қўйиладиган пул (доллар) эгаси Америка бошқа давлатларнинг зарарига ўз манфаатини таъминлаш учун ортиқча долларларни босиб чиқариб олам иқтисодида беқарорликни келтириб чиқара олади.

 

11-бет

Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42