Албатта ҳукм Аллоҳникидур Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт

 

 

Олим Ато ибн Халил Абу Рушта

 

Иқтисодий кризис, унинг воқеи ва уни Ислом нуқтаи назаридан ҳал қилиш

 

بسـم الله الرحمن الرحيم

 

Араб тилида «أَزْمَةٌ » сўзи танглик, демакдир. Бу ерда ғайрат билан қаттиқ ҳаракат қилинмаса, ҳал қилиш қийин бўлган танглик-кризис, деган маънода қўлланади. «Иқтисод» сўзи луғатда қасд сўзидан олинган бўлиб, тўғри йўлни тутиш маъносини билдиради. У, шунингдек, беҳуда совуришнинг зидди бўлган тежамкорлик маъносини ҳам англатади. Бу сўз аслида қадимги грекча лафздан олинган бўлиб, «уй ишларини тадбир қилиш», демакдир. Бунда уйнинг қодир, лаёқатли аъзолари озиқ-овқат етиштириш ва хизмат кўрсатишда иштирок этиб, ўзлари топган нарсадан ҳаммалари фойдаланишади. Кейинчалик одамлар уй сўзини кенгроқ маънода қўллайдиган бўлишди ва бу сўздан битта давлат ҳукм юритадиган жамият тушуниладиган бўлди.
Демак, бу ерда иқтисод сўзи луғавий маънода эмас, балки, молиявий ишларни тадбир қилиш, деган истилоҳий маънода қўлланади. Тадбир қилиш ё молни кўпайтириш ва мавжуд бўлиб туришини таъминлаш билан бўлади. Бу тўғрида иқтисод илми баҳс юритади. Ёки молни тақсимлаш билан бўлади. Бунда эса иқтисодий низом баҳс юритади.
Шунга кўра, иқтисодий кризис – давлатнинг молиявий ишларни тадбир қилишида қаттиқ беқарорлик юзага келиши бўлиб, унга барҳам бериш ва вазиятни барқарор ҳолатга қайтариш учун қаттиқ ғайрат билан ҳаракат қилиш зарур бўлади. Иқтисодий кризис деганда молиявий ишлардаги оддий тадбир-чоралар билан бартараф қилиш мумкин бўлган енгил бузилиш назарда тутилмайди. Бундай бузилиш одатда ҳаётнинг ҳар қандай ишларида учраб туради ва уни ҳал этиш ҳамда йўл қўйиладиган маълум чегарагача қабул қилиш мумкин.
Тўғри мабда ва соғлом нуқтаи назарга асосланган давлатда оддий бузилиш юз берган тақдирда то бу бузилиш зўрайиб, кризисга айлангунга қадар бу давлат уни ўз вақтида ҳал қилмай тек туравериши мумкин эмас. Аксинча уни бошланишидаёқ ҳал қилади. Зеро бунда ҳал қилиш осон, енгил кечади.

Иқтисодий кризис – давлатнинг молиявий ишларни тадбир қилишида қаттиқ тартибсизлик юзага келиши эканини билдик. Шунинг учун аввало давлатнинг – ҳар қандай давлатнинг – ўз молиявий ишларини қандай тадбир қилиши билан танишиб чиқмоғимиз лозим бўлади. Шундан кейин бу ишларда кризислар юз бериши эҳтимолларини сўнгра уларни қандай муолажа қилиш лозимлигини баён қиламиз.

3-бет

Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42