|
Аммо икки ҳолат бундан мустасно:
- Ҳеч қандай яқин ворис қариндоши йўқ бўлса;
- Нафақа қилиш вожиб бўлган киши нафақа қилишдан ожиз бўлса.
Бундай ҳолатларда нафақа қилиш байтулмолга яъни давлатга ўтади.
«مَنْ تَرَكَ كَلاًّ فَإِلَيْنَا وَمَنْ تَرَكَ مَالاً فَلِوَرَثَتِهِ»
«Ким кало қолдирган бўлса, бизнинг зиммамизда ва ким мол-мулк қолдирган бўлса, ворисининг зиммасида». Кало, деб фарзандлари ҳам, отаси ҳам йўқ кишини айтилади.
Бу нафақа, маблағнинг бор ёки йўқ бўлишидан қатъий назар, байтулмолнинг елкасида. Чунки бу иш байтулмол ва мусулмонларнинг вазифаси. Байтулмолнинг вазифаси эканлиги аниқ. Аммо мусулмонларнинг вазифаси эканлигига келсак, бунинг далили
«أَيُّمَا أَهْلُ عَرْصَةٍ أَصْبَحَ فِيهِمْ اِمْرُؤٌ جَائِعٌ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُمْ ذِمَّةُ اللهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى»
«Қайси хонадон аҳли тонг оттирса-ю, ораларида оч инсон бўлса, Аллоҳ табарока ва Таоло ундай хонадон аҳли билан алоқани узади», деган ҳадисдир. Агар байтулмолда маблағ бўлмаса, солиқ йиғилади. Агар бундай солиқ йиғишда хавф бўлса, қарз олинади-да, сўнг тўлаб қўйилади. Шунинг учун ҳар қандай ҳолатда ҳам камбағалларнинг эҳтиёжига нафақадан тўланади, кейин закотдан, кейин байтулмолдаги бошқа киримлардан, кейин бадавлат мусулмонлардан йиғилган солиқдан тўланади.
Нафақа ёки солиқлар бадавлат кишининг ҳисобидан яъни мукаллаф кишининг асосий кундалик эҳтиёжларидан ва камолий эҳтиёжларидан ортган маблағидан йиғилади. Мана шундай йўл билан фуқаронинг асосий эҳтиёжлари кафолатланади, бинобарин, ишсизлик ва камбағаллик муолажа қилинади.
Шу билан бирга, Ислом давлати барча фуқаронинг хавфсизлик, тиббиёт, таълим ва бошқа асосий эҳтиёжларини ҳам шу тўғрида келган шаръий нусусларга мувофиқ юқорида келтирилганидек ўз кафолатига олади.
Шуни айтиб ўтиш лозимки, Исломда байтулмолнинг киримлари бадавлат мусулмонлардан солиқ йиғмасдан ҳам мазкур эҳтиёжларни қоплашга кўпинча етарли бўлади. Шариатда айни аҳкомларнинг истинбот қилинганлиги эса ҳар қандай маконда ва ҳар қандай замонда ҳам содир бўлиши кутилган ҳар қандай муаммони муолажа қилиш учундир. Агар муаммо содир бўлса ва байтулмолнинг маблағи бунга етмаса, етарли маблағ бадавлат мусулмонлардан йиғиб олинади.
38-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42