|
Валюта фонди қарздор давлатлардаги нарх-наво аксар аҳоли кўтара олмайдиган даражада баланд эканини ҳам билади. Шунга қарамай нон, сут, гуруч, ғалла, шакар, ёнилғи каби кундалик зарурий моллардан қўллаб қувватлашни олиб ташлашни талаб қилаверади. Яна бу фонд қарздор давлатларнинг экспортга яроқли товарларни ишлаб чиқариш қуввати заиф эканини ҳам яхши билади. Шунга қарамай маҳаллий валюта қийматини пасайтиришни талаб қилаверади. Оқибатда нарх-наволар янада кўтарилади ва ишсизлик кенг тарқалади. Валюта фонди товар ва хизматлар нархлари ошаётган бир пайтда иш ҳақларини музлатиб қўйишни талаб қилибгина қолмай балки гоҳида сарф-харажатларни озайтириш учун иш ҳақларини камайтиришни ҳам талаб қилади. Масалан, валюта фонди Бразилия ҳукуматига у муҳтож бўлган қарзларни бериш учун бу ҳукуматдан иш ҳақларини 20% миқдорда камайтиришни талаб қилди. 1985 йил декабр ойининг ўрталарида бу фонд Нигериядан ўз валютаси қийматини 60% камайтиришни ва нефт маҳсулотларидан қўллаб қувватлашни олиб ташлашни талаб қилган бўлса, 1986 йил бошларида Судандан қўллаб-қувватловни бекор қилишни, маҳаллий валюта қийматини пасайтиришни ва нарх-навони эркин қўйиб беришни талаб қилди. Етмишинчи йиллар ўрталарида Мисрдан, 1984 йил бошларида Марокаш ва Тунисдан, 1984 йил апрел ва 1985 йил февралда Доминикадан, 1989 йил апрелда Иорданиядан қўллаб-қувватловни камайтиришни ва нархларни оширишни талаб қилди. Натижада бу нарса ана шу давлатлардаги омма халқнинг халқаро валюта фонди ечимлари ўз елкаларига оғир юк бўлиб тушаётганидан норози бўлиб қўзғалон кўтаришига олиб келди.
Халқаро валюта фонди томонидан қилинган бундай адолатсиз барча чора-тадбирлардан мақсад қарзларни бекор қилиш ёки енгиллатиш эмас, аксинча фақат қарзлар жадвалини қайта кўриб чиқиш холос, яъни қарзларни тўлаш вақтини бир муддат кечиктириб қарзларни янада кўпайтириш ва янги қарзлар бериб, янада қарзга ботиришдир.
Одатда жаҳон банкининг роли қарз бериш масаласида валюта фондининг ролини янада такомиллаштириб беришдан иборат. Яъни, халқаро валюта фонди ўз низомига кўра, олган қарзини қайтариб бериши вақти келган давлатларга яна қайта қарз беришга қодир эмас. Одатда бу қарзлардан кўзланган мақсад муайян бир лойиҳалар ишлаб чиқиб, айни лойиҳада мана шу қарздор давлатларнинг ривожланишларига тўсиқ қўйиш ва уларнинг иқтисодини хорижий ёрдам маблағларига қарам қилиб қўйиш мўлжалга олинган бўлади.
27-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42