|
3) Бойликни одамларга тўғри тарзда тақсимламаслик натижасида, яъни ёмон тақсимлаш натижасида келиб чиққан кризис.
Иқтисодий кризисларни муолажа қилиш:
Юқорида иқтисодий кризислар воқеини баён қилиб ўтганимиздан сўнг, энди айни кризисларни бартараф қилиш учун зарур бўлган муолажаларни баён қиламиз.
Биринчи: Бугунги пул низоми оқибатида келиб чиққан кризисни муолажа қилиш.
Юқорида молиявий кризис олтинга алмаштириб бериш низомида ҳамда мажбурий пул низомида содир бўлиш мумкинлигини айтиб ўтдик. Айтиб ўтганимиздек, кризисларга бутунлай барҳам бериш учун албатта олтин низомига қайтиш лозим. Бунда бевосита олтин билан муомала юритиладими ёки олтин ўрнига чиқарилган ва ҳеч қандай чеклов ва шартларсиз олтинга алмаштириб беришга яроқли бўлган қоғоз пуллар билан муомала юритиладими, бунинг фарқи йўқ. Буни кўплаб иқтисодчилар тушуниб етди. Шунинг учун агар манфаатдор давлатлар, хусусан, Америка ўзларининг сиёсий ва иқтисодий ҳукмронликларини қўлдан бериб қўйишдан қўрққанликлари туфайли, олтин пул қоидасига қайтиш олдида тўғаноқ бўлишмаганида эди, бутун дунё шу қоидага қайтган бўлур эди. Чунки ёлғиз олтин пул низомигина барқарорликни сақлаб туради ва бир давлатнинг бошқа давлатлар устидан ҳукмрон бўлиб олишига йўл қўймай, иқтисодий фаолиятнинг гуллаб-яшнашига олиб келади. Бу низомда пул – эҳтиром қилишга ва қийматини белгилаб олишга ўзаро келишиб олинган бирликка боғлаб қўйилади. Шунингдек, бу низомда давлатлар пул ҳажмини оширолмайди. Чунки улар пулдан хоҳлаганларича босиб чиқаришолмайди. Чунки давлатлар олтин захирасини ҳисобга олиб иш тутишга мажбур бўлади. Мажбурий қоғоз пуллар низоми эса бунинг бутунлай тескарисидир. Чунки мажбурий қоғоз пулларни давлатлар ўз манфаатлари йўлида хоҳлаганларича босиб чиқариша олади. Бу эса бевосита пул инфляцияси содир бўлишига ва одамларда бундай пулга ишончсизлик пайдо бўлишига олиб келади.
Аммо олтин пул низомида албатта қуйидаги шартларга риоя қилмоқ лозим:
1) Ҳамма ҳеч қандай чеклов ва шартларсиз олтинни эркин олиб чиқа олиши ва олиб кира олиши шарт. Чунки олтинни эркин олиб кириш ва олиб чиқиш алмашинув курсининг барқарорлигини таъминлайди.
2) Олтин ўрнига юрувчи қоғоз пулни ҳар қандай вақтда устига ёзилган бутун қиймати билан олтинга мутлақ эркин алмаштириб берилиши шарт;
18-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42