|
Ўз захирасида ажнабий валютани сақлаб турган давлат валютасига шу ажнабий валюта бевосита таъсир кўрсатади. Бунга қўшимча ўлароқ мажбурий қоғоз пулга маҳалий ва халқаро иқтисодий вазият ҳам тез таъсир кўрсатади. Бу билан эса бу пул бошқасидан ҳам кўра баттарроқ инфляцияга учрайди.
Олтин қоидаси низоми олтинга тўла таянгани боис пул қиймати барқарорлиги таъминланади.
Олтинга алмашинув низомига келсак, ҳар қандай давлатнинг пули олтинга ҳамда олтинга алмаштиришга яроқли бўлган қоғоз пулга боғланиб қоладиган бу низомда валюта қиймати қисман барқарор бўлади. Бироқ, қачон жамғариб қўйиладиган ўша қоғоз пулнинг олтин захираси камайиб кетса, яъни олтинга қисман ҳам, тўла ҳам алмаштириб беришга яроқсиз бўлиб қолса, бундай ҳолатда, маҳаллий пул қиймати пасайиб кетади ва ўша жамғариб қўйиладиган бошқа пул қиймати ҳам пасайиб кетади.
Мажбурий қоғоз пул низоми эса вақти-вақти билан инфляцияга учраб туради. Чунки бу пул қийматини белгиловчи нарса давлатнинг олиб борадиган ички ва ташқи иқтисодий сиёсатидир. Бу сиёсатга эса бир неча омиллар таъсир кўрсатади. Бу омиллар алмашинув курслари барқарорлигини ушлаб туришни қийинлаштириб қўяди. Шунинг учун демак пул қийматининг пасайиши, яъни унинг харид қуввати заифлашишининг юз бериши эҳтимоли юқоридаги ҳар иккала низомдан ҳам кўра кучлироқдир.
Бунга яққол мисол ҳеч мустасносиз, барча давлатлар валютасини қийматининг қалқишларга учраётганидир. Бундан ҳатто иқтисодий жиҳатдан тараққий этган давлатлар ҳам омон қолмади. Чунки доллар, марка, иен, франк, фунт стерлинг ва бошқалар қиймати пасайиб кетди.
Маълумки, инфляция нархларнинг қимматлашига олиб келади. Бунга харид қувватининг пасайиши сабаб бўлади. Бу эса иқтисодий ҳаётга жуда хатарли таъсир кўрсатади. Хусусан бу ҳол бир-бирига яқин даврларда давом этса шундай бўлади.
14-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42