|
– умматнинг кўпчилиги ёки унинг ичидаги кучли гуруҳда исломий фикрларни вужудга келтириб, жамиятда улар асосида яшаш зарур эканлигини уларга ҳис қилдирадиган омил давлат ҳам, уммат ҳам эмас, ҳатто уммат орасидаги муфаккир шахслар ҳам эмас, агар улар шахс сифатида қолишса, балки – ҳизбдир.
Чунки давлат фикрий вужуд эмас, балки уммат қабул қилган тушунча, ўлчов ва қаноатлар мажмуасини умматга татбиқ қилувчи ижроий вужуддир. Давлат ўз вужудини умматдан олиб, умматнинг ҳаётий ва идрокий воқелигидан четга чиқиб кетиши мумкин эмас.
Уммат эса – бир эркак ва аёлдан келиб чиққан, фикрий, узвий ва жисмоний қувватлари бир–биридан фарқ қиладиган, ўлчов, тушунча, қаноатлари ва уларни ижро қилиш услублари ҳилма–ҳил ва мураккаб бўлишига қарамасдан, аслий фикрлар ҳукмронлик қиладиган, фикрлашда мана шу асосга чекланган ижтимоий вужуддир. Хеч бир халқ ва уммат жамоий сифати билан ўзининг паст ва тубан бўлган умумий ҳаётга қарашини, анъанавий муштарак ўлчов ва қаноатларини ўзгартиришга қодир бўла олмайди.
Шахслар – шахс деган сифатлари билан – вужуд ҳисобланмайдилар
Шахс қанчалар қудратли бўлсада уммат ва давлат вужудига таъсир қила олмайди,
уларга улардан кучлироқ, вужудлик сифатига эга бўлган, бир вужудни ташкил қилиш имкониятини берувчи робита билан боғланган омиллардан таркиб топган вужудгина таъсир қила олади.
Ўлчовлар, тушунчалар ва қаноатлар:
– давлатнинг ҳуқуқий, умматнинг ижтимоий воқеини белгилайдиган,
– уммат ва давлатнинг ишларига таъсир ўтказадиган,
– уммат ва давлатнинг ҳаёт ишларида пойдеворлик вазифасини ўтайдиган манбаъдир.
Демак ўлчовлар, қаноатлар ва тушунчаларга манбаъ бўлишга,
– уммат ва давлатга таъсир ўтказишга,
– уларни пайдо қилишга, мустаҳкам ўрнатишга, муҳофаза қилишга, тўғрилаш ва алмаштиришга қодир нарса уммат ҳам, давлат ҳам, мутафаккир шахс ҳам эмас балки ҳизбдир.
28-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37