Капитализмни дунё саҳнасидан супириб ташлаш вақти келди
Короновирус пандемияси дунёни ларзага солишда давом этмоқда. Шу кунгача 65 минга яқин инсоннинг ҳаётига зомин бўлди, касалликка чалинганлар сони 1 миллиондан ортиб кетди. Бунинг таъсири қачонгача давом этиши ҳақида етук мутахассислар ҳам ҳеч нарса айта олишмаяпти. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг бош котиби Антонио Гутеррес коронавирус иқтисодий инқирозни келтириб чиқаришини таъкидлаб, “Бу Иккинчи Жаҳон Урушидан кейин биз дуч келган энг оғир инқироздир” деди.
Айниқса АҚШ оғир кунларни бошдан кечирмоқда, кўрилган чора тадбирлар фойда бермаяпти. Президент Доналд Трамп мавжуд воқеликни ҳаёт-мамот масаласи дея баҳолади. Сенат вирусга қарши 2.2 тирлн доллар ажратди, аммо бу маблағ етарсизлиги айтилмоқда. 285 млн аҳоли карантинда. Ўн миллионлаган инсонлар ишсизлар сафига қўшилди. Бу рақамлар ҳали анча ортиши кутилмоқда.
Вирус АҚШнинг энг буюк учоқ ташувчи кемаларидан бири Теодор Рузвелтгача етиб борди, аскарлар орасида вирусга чалинганлар 2 кунда 10 баробарга ортди ва кема ичидаги 5000 ҳарбийси билан Гуам оролида карантинга олинди.
Инсон ҳуқуқлари ҳақида бонг ураётган давлатлар оғир кунларда бир-бирига оид мулкларни талон-тарож қила бошладилар. Франция Хитойга миллионлаб жарроҳлик ниқобларини буюртма бериб, пулини ҳам тўлаб қўйган эди, аммо АҚШ Хитой аэропортида ҳеч қандай сабабларсиз у ниқобларни тортиб олди. Бу ҳақида Франция минтақалар иттифоқининг раҳбари Ренауд Муселиер маълум қилди. Муселиернинг таъкидлашича, Францияга учиши керак бўлган самолёт Хитой аэропортидан тўғридан-тўғри АҚШга учиб кетган.
Ўз навбатида Франция ҳам Италия ва Испанияга юборилган миллионлаб ниқоблар ва қўлқопларни тортиб қўйди. Бу ҳақида маркази Швецияда жойлашган Молнлйcке соғлиқни сақлаш компанияси маълум қилди. “Бу жуда қайғули ва хунук ишдир”, деди компаниянинг бош директори Ричард Твами.
Ҳуффингтон Пост газетаси ўтган ҳафта Хитойдан олиб келинган ва Германия орқали Италияга юборилган ниқоблар Германия тарафидан тортиб олингани ҳақида ёзди. Тунис тижорат вазири Муҳаммад ал-Мусейлини эса Тунисга тиббий ускуналар олиб келаётган кема Италия томонидан олиб кетилганлигини маълум қилди. Чехия ўтган ҳафта Хитой Италияга юборган 110 минг ниқобдан иборат тиббий ёрдамни тортиб олган эди.
Кутилмаган вазият кундан-кунга ривожланиб борар экан, бир қанча саволларни пайдо қилди: Бундан кейин нима бўлади? Дунё аввалги ҳолатига қайтадими ёки дунё тартиби ўзгарадими? Буюк давлатлар, хусусан Америка ўз мақомини сақлаб қола оладими? АҚШ қуласа унинг ўрнини қайси давлат эгаллайди? ва ҳоказо. Теледастурларда сиёсий мутахассислар ушбу саволларга жавоб излай бошлашди. Баъзи мутахассислар умумий қилиб “эски дунё тартиби қулаб, унинг ўрнига янги дунё тартиби келади”, дейишса, баъзилари “янги дунёда ким муаммосиз ўз пулини чиқара олса у устун бўлади дейишмоқда. Яна баъзилари “Аввал Европа унинг ортида АҚШ қулайди” деса, бошқалари эса, АҚШ батамом йўқ бўлиб кетмасада, дунё лидерлиги мақомини бўшатиш арафасига келиб қолганлигини олға сурмоқда.
Кўриниб турибдики, дунёдаги бугунги вазият капитализмнинг қулашидан дарак бермоқда. Аслида капитализмни қулатадиган омил коронавирус эмас, фақат коронавирус унинг қулашини тезлатади ва башарасини яна ҳам очилишига кўмакчи бўлади холос.
Бугунги кунда капитализмнинг инқирози кундек равшан бўлиб қолди. Бу ҳақида фақат сиёсий таҳлилчилар ва кузатувчиларгина гапираётгани йўқ, балки оддий халқлар ҳам бу мавзуда суҳбатлашаётгани ва баҳслашаётганини кўриш одатий ҳолга айланди. Чунки худбинликка асосланган ва ўзаро барча алоқаларни фақат фойда-зарар асосида белгилайдиган капитализмнинг омадсизликка учраганини воқенинг ўзи тасдиқлаб турибди.
Капитализм тузуми қулар экан, унинг ўрнини албатта Ислом тузуми эгаллаши муқаррардир. Чунки Исломдан бошқа альтернатив тузумнинг ўзи йўқ. Зотан, Ислом аҳли аввал ҳеч кузатилмаган суратда кучли бир истак ила Исломнинг халқаро ҳаёт саҳнасига қайтишни хоҳламоқда. Айниқса Ислом Уммати ичида Пайғамбарлик минҳожи асосидаги иккинчи рошид Халифалик давлатини тиклаш учун тиним билмай ҳаракат қилаётган жамоа мавжуд экан, ҳеч иккиланмай Ислом тузумининг тез кунларда ҳаёт саҳнасига қайтишини башорат қилишимиз мумкин.
Қиёмуддин Шариф
