|
Унинг бизга нақлан вожиблиги икки жиҳатга эга. Биринчиси: Пайғамбар с.а.в.нинг вафотларидан кейин биринчи асрдаги мусулмонларнинг имомсиз бирор вақтнинг бўлиши мумкин эмаслигига ижмо қилганлари мутавотир бўлган. Ҳатто Абу Бакр р.а. ўзининг хутбасида шундай деган: «Огоҳ бўлинглар, Муҳаммад с.а.в. вафот этди. Бу динни барпо қиладиган киши бўлиши зарур». Барча саҳобалар бу гапни қабул қилишга шошилдилар ва шу иш юзасидан энг муҳим ишни - Расулуллоҳ с.а.в.ни дафн қилишни кейинга қолдирдилар. Бизнинг замонимизга қадар ўтган вақт мобайнида одамлар ҳар бир даврда эргашиладиган имом-халифани тиклаш вожиб деган гапга ижмо қилиб келмоқдалар…». [«Китобул Мавоқиф», 3-жуз, 574-575 бетлар. Муаллиф Абдурраҳмон ибн Аҳмад ал-Ийжий, 756 ҳижрий йил]
Саҳобалар хулафои рошидинларнинг ҳақ йўлдаги халифа эканликларини ва улардан кейин халифалар бўлиши зарурлигини тасдиқ этиб, ижмо қилганликлари ҳисобидан ташқари, бу масала кўп зикр қилинган.
Ўрта Осиёдаги мусулмонлар ўзларини аҳли сунна вал-жамоадан ҳисоблаганлар. Улар эътиқод масалаларида 537 ҳижрий йилда вафот қилган Абу Ҳафс Умар ан-Насафийнинг «Ақоиди Насафия» номли китобидан кенг фойдаланганлар. Мазкур китобга 722-792 ҳижрий йилларда яшаб ўтган аллома Саъдиддин ат-Тафтазоний шарҳ ёзган. Мазкур китобнинг 109-114 бетларида халифа ва халифани тиклаш тўғрисида қуйидагилар ёзилган. Насафий матнда шундай дейди:
«Халифалик ўттиз йил бўлади, сўнгра подшоҳлик ва амирликлар бўлади. Зеро, Пайғамбар с.а.в.: «Мендан кейин халифалик ўттиз йил бўлади, кейин зўравон подшоҳлик бўлади», - деганлар Алий р.а. Пайғамбар с.а.в.нинг вафотларидан кейинги ўттизинчи йилда шаҳид қилинганлар. Муовия ва ундан кейинги раҳбарлар халифалар эмас, балки подшоҳ ва амирлардир».
Бу гапларни Тафтазоний шундай шарҳ қилади:
12-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30