Лукашенко ЕОИИда СССР тажрибасидан фойдаланишни таклиф қилди
Беларус президенти Александр Лукашенконинг фикрича, Евросиё иқтисодий иттифоқига (ЕОИИ) аъзо давлатлар интеграциялашув доирасида ўзлари қачонлардир бир қисми бўлган СССР тажрибасидан фойдаланиши керак.
У бу ҳақда 24-25 октябр кунлари Нур-Султонга амалга ошириладиган расмий ташрифи арафасида Қозоғистоннинг “Хабар” давлат телеканалига берган интервьюсида айтиб ўтди.
“Бир мамлакатда яшадик. Бизда катта тажриба бор, айнан шу пойдевордир. Бизда ягона тил бор, умумий нарсалар кўп. Бу йўлни Европа иттифоқига қараганда тезроқ босиб ўта оламиз”, – деди Беларус раҳбари.
Унинг таъкидлашича, ЕОИИ мамлакатлари Евроиттифоқнинг хатоларини ўрганиши ва уларни такрорламасликка ҳаракат қилиши керак.
“Бошқаларнинг хатоларидан сабоқ олишимиз керак. Тезроқ ҳаракатлана оламиз, сабаби кўпроқ тажрибага эгамиз, биз совет иттифоқида яшаганмиз. Унда эса жуда яқин интеграциялашув мавжуд эди. Уни йўқ қилишнинг кераги йўқ. Вайрон бўлган нарсаларни қайта тиклашимиз керак. Бунинг устида ишлашимиз лозим”, – дея хулоса қилди Лукашенко.
Изоҳ: Россиянинг ЕОИИ ташкил этишдан кўзлаган мақсади ҳам айнан шунинг ўзи эди. У собиқ СССР таркибида бўлган “мустақил” давлатлар устидан назоратни янада кучайтириш, уларни иқтисодий жиҳатдан ўзига боғлаб олиб, ғарб давлатларида ўтмай қолган махсулотлари учун бозор очишни мақсад қилганди. Аммо Россия бу ташкилотни ташкил этиш ташаббусини кўтаришни Қозоғистон президенти Нусултон Назарбоевга юклади ва Назарбоев 1994 йилда ЕОИИ ташкил этиш ғоясини илгари сурди.
“Худонинг ўзи бир-биримизга, собиқ СССР давлатларига ўзаро ишончни юклади. Бизларни охиригача бўлиб ташлашни, ҳаммани кучсизлантиришни хоҳловчи, ўзаро низо ва душманлик уруғини сепувчи кучлар борлигини кўриб турибмиз. Бундан фақат халққа ёмон бўлади. Мана қаранг: кўп асрлик давлатчиликка эга бўлган Ғарбий Европа мамлакатлари бирлашмоқда… Биз ҳам, собиқ Иттифоқ республикалари тарих ва тақдиримиз бўйича ягона ҳамжамиятга бирлашишга тайёрмиз. Мен анчадан бери божхона тўсиқларини олиб ташлашни, чегаралар очилишини таклиф қилиб келаман”, – деган эди Назарбоев ЕОИИ ташкил этиш ғоясини илгари сурар экан. (Аммо, Лукашенко ҳам, Назарбоев ҳам социалистик давлат бўлган СССРнинг қайта тикланмасилигини яхши билишади. Хатто улар у давлатни ўз кўллари билан қулатишган. Ҳозир эса бундан – малайликларини яшириб – ҳалқ туйғусини қитиқлаш учун гина фойдалонишмоқда).
Ельцин бошқаруви давридаги иқтисодий ва сиёсий ночролик ҳамда биринчи ва иккинчи Чечен уруши бу лойиҳани амалга оширишни бир неча йилга ортга суриб юборган эди. Россияда қатор терактлар ўтказиш орқали ҳокимият тепасига келган Путин бошқарувининг давстлабки йилларида жаҳон бозорида нефт нархини ошиб кетиши хом ашё экспортига асосланиб қолган рус иқтисодини бир қадар оёққа турғизди ва 2015-йили ЕОИИ ташкил этилиб, “иккинчи СССР”ни ташкил этиш йўлидаги дастлабки қадам ташланди. Гарчи Россия бу фақат иқтисодий иттифоқ эканлигини айтиб келаётган бўлсада, бунинг замирида узоқ муддатли сиёсий манфаатлар яширинган.
Абдураҳмон Одилов
