بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Ўзгариш сароб бўлиб чиқмасин
Устоз Абдурраҳмон Омирий
Исломий юртларда хусусан, Ливия, Жазоир ва Суданда кофир Ғарбга тобе режимларга қарши Уммат норозилиги ва ғазабини ифодалаган ҳодисалар қайноқ тус олмоқда. Бунинг ортидан, мустамлакачи давлатлар маккорлик ва нопоклик билан аралашиб, ўз малайлари орқали халқ ғазабини жиловлаб олишга уринишяпти.
Ливияда икки томон ўртасидаги курашнинг биринчи томонида Америка ўзининг малайи Ҳафтар ва Сисий орқали кураш олиб боряпти. Бир неча кун аввал Ҳафтар ишларни белгилаб олиш ва рақибига қарши қандай курашишни аниқлаш мақсадида Сисийни зиёрат қилди. Шунингдек, яқинда бўлиб ўтган Африка саммитида Ҳафтарни қўллаб-қувватловчи баёнотлар янгради. Иккинчи томонда Европа хусусан, Британия тарафидан қўллаб-қувватланувчи Миллий Вифоқ кучлари кураш олиб боряпти. Британия ҳужумларни тўхтатиш ва сиёсий ечимга эришишга оид қарор чиқарилиши учун ҳаракат қиляпти.
Судан масаласига келсак, у ердаги кураш ҳам шунга ўхшаш кўринишга эга. Ўтиш даври Ҳарбий Кенгаши ҳокимиятдаги таъсир кучига эга бўлмаган баъзи мансабларга ўзига қарашли янги башараларни олиб келяпти. Аммо бир вақтнинг ўзида, у ишнинг бошида халқ томонидан олқишланди, яъни, Башир, Ибн Афв, Қуш ва бошқа эски гуруҳни ишдан бўшатиш ва Абдулфаттоҳ Бурҳон сингари янги башарага алмаштириш билан олқишланди… Кўчаларда ҳамон тўхтамаётган халқ босимлари оқибатида, ниҳоят, ҳам ҳарбийлардан, ҳам фуқаролардан иборат кенгаш тузиладиган бўлди. Партиялар босими ҳақида айтадиган бўлсак, масалан, у ердаги Ихвонул Муслимин жамоаси Кенгашни барча сиёсий вужудлар билан келишишга даъват қиляпти. (Ал-Жазири канали). Озодлик ва Ўзгариш кучлари Ҳарбий Кенгашнинг сиёсий қўмитасини қўзғолоннинг ўз ғоясига етишишига тўсқинлик қилишда айблади. (Ал-Жазири канали). Бу сиёсий вужудларга туртки бўлаётган курашнинг иккинчи томонида Британия турибди. У босим қилиш орқали Американи майдондан четлатиш илинжида юрибди. Агар қўлидан келмаса, ҳеч бўлмаганда, ҳокимиятдаги мансаблардан бирортасида шериклик қилмоқчи. Шундай қилиб, Сисий ва унинг разведка хизмати раиси Судан разведка хизмати билан учрашди. (Арабийя ҳадас). Шунингдек, Сисий Мисрнинг Суданга тўла шаклда қўллаб-қувватлашга доим тайёрлиги тўғрисида баёнот берди. (Арабийя ҳадас). Айни пайтда Саудия ҳам Суданга ёрдам кўрсатмоқда.
Жазоир масаласига келсак, у ерда кураш шиддат билан давом этмоқда, бироқ бу сафар Британия билан Франция ўртасида. Лекин кураш шиддати Ливия ва Судандагичалик эмас. Хусусан, армия ичкарисида одамларига эга бўлган Франция, юртда юзага келган заифликдан фойдаланиб, кўчани ва армиядаги баъзи қўмондонларни Англия нуфузига қарши ҳаракатлантиряпти. Зеро, Англия Бутефлика президентлиги мобайнида унинг қўли билан армиядаги Франция нуфузига хизмат қилувчи қўмондонларни четлатишга муваффақ бўлган эди. Шунинг учун Франция армияда қолган-қутган малайлари орқали ҳамда ахборот ва бошқа маъмурий ҳайъатлар, Маданият учун Митинг партияси билан Озодлик ҳаракати партияси каби ўзига тобе баъзи партиялар ёрдамида ҳокимиятдан бирор насибага эга бўлиш учун таъсир ўтказишга, босим қилишга уриняпти.
Америка Ливияда малайи Ҳафтарни кучайтириб, уни ҳокимиятга чиқиб олиши учун қўллаб-қувватлаяпти. Бундай ҳолат илгари кузатилмаган эди. Америка бунда Жазоирдаги сиёсий бўшлиқдан фойдаланиб қоляпти. Чунки Жазоир шу пайтгача Саррожни қўллаб-қувватлаб келган эди.
Ҳа, Ғарб давлатларининг Исломий юртлар устидаги кураши қизғин шаклда давом этмоқда. Ҳар бир давлат ҳокимиятни эгаллашга уриняпти. Буни шартномалар имзолаш, сиёсий макрлар уюштириб, башараларни алмаштириш, қонунларга ўзгартиш киритиш орқали амалга оширмоқчи бўляпти. Шунингдек, режим мулозимларини ҳибсга олиб, қамоққа ташлаб, суд қилиб, сўнг уларни оқлаш каби саҳна ўйинлари орқали бажармоқчи. Худди Мисрда халқ ғазабини тинчитиб олиш учун Ҳусни Муборак ва унинг гумашталарини шундай қилгани каби. Ёки худди Мисрда бўлгани каби айни давлатлар разведкалари орқали зўравонлик амалиётларини уюштириш ва шу орқали қўзғолонларни бостириб, оловини ўчириб олиш йўли билан амалга оширишга уринишяпти. Бироқ бу услуб дўппи тор келиб, сиёсий саъй-ҳаракатлар самара бермай қолганда қўлланди. Дарҳақиқат, Судан Ҳарбий Кенгаши раиси ўринбосари Ҳамидатий Кенгашимиз юртдаги анархияга асло рози бўлмайди ва унинг бурчи юртни хавфсизлик қирғоғига эсон-омон олиб чиқишдир, деди. (Ал-Жазира канали).
Шунинг учун Уммат ишларни яхшилаб тадаббур қилиб, хавфсизлик қирғоғига эсон-омон етиб олиш ва саратон дардини қайта қўзғалмаслик учун ўзгариш амалиётининг шаръий ва амалий йўлига диққат қаратмоғи лозим. Қўзғолонлар ўғирланмаслиги учун Уммат маълум бир ишларни қилиши керак албатта. Аммо унга қадар биз эски режим қайтиб келмаслигини таъминлайдиган қандай ишлар мавжуд, деган саволни ўртага ташлаймиз. Бунинг жавоби қуйидагилардан иборат:
- Қўйиладиган талаб режимни башаралари-ю дастурлари дохил бутун вужуди билан бирга кетишига қаратилмоғи лозим. Яъни, илонни думини эмас, калласи олинишини талаб қилиш керак. Чунки думи кесилса, қайта ўсиб чиқади, калласи узилганда эса, ўзи ҳам ўлади. Норозилик намойишлари режимни йўқ қилолмайди. Лекин бу намойишлар ваъйи омдан келиб чиққан раъйи омни пайдо қилиши мумкин. Бунинг учун эса, Ислом шунчаки шиори эмас, балки ақида ва тузуми бўлган ҳақиқий уйғониш лойиҳасини кўтариб чиқаётган онгли етакчиликка эргашмоғи лозим бўлади. Намойишларда мана шундай онгнинг пайдо бўлишигина воқеликни ўзгартира олмайди. Чунки малай режимлар воқеликни ўзгартиришга йўл қўймайди, бор кучи билан ва турли хавфсизлик кучлари ёрдамида қарши туради. Зеро, бу хавфсизлик кучлари ўзгаришнинг асосий тамал тошидир. Шунинг учун ваъйи омдан балқиб чиққан раъйи омни пайдо қилишга қўшимча, куч-қувват аҳлини Исломнинг фикрлари ва дастуру лойиҳаларига онгли равишда ишонтириш лозим, мол ва мансаблар билан сотиб олмаслик керак. Ана шунда бу нарса бизни Росулуллоҳ ﷺ қилган ўзгаришга олиб боради. Бунинг учун қуйидаги уч ҳолат мавжуд бўлиши керак:
а) Ислом аҳкомларини онгли равишда тушунувчи уюшма бўлиши керак;
б) Бу уюшма айни раъйи омга етиб бориш учун халқ ва ҳукмдорлар билан фикрий ва сиёсий курашга киришиши керак;
в) Армия ва полициядан иборат бўлган ҳамда айни буюк мафкура хавфсизлигини таъминлайдиган куч-қудрат ва нусрат аҳли орқали ҳокимиятни олиш.
- Ўзгариш ишини олиб бораётганлар нуқтаи назарлари шунга қаратилмоғи лозимки, масала Исломни ер юзини бошқариши масаласидир, озиқ-овқат ва яхши яшаш масаласи эмас. Гарчи Ислом бошқарувга келганда бу нарсаларни таъминлаб берса ҳам. Аллоҳ Таоло бундай деди:
وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُم مَّاء غَدَقاً
«Агар улар (Тўғри) йўлда устувор турганларида эди, албатта Биз уларни имтиҳон қилиш учун мўл ёмғир билан суғорган бўлур эдик (яъни уларга мўл-кўл фаровон ҳаёт берган бўлур эдик)» [Жин 16]
Шунингдек, масала ваколатли моҳир технократик ҳукумат¹ ҳам эмас, фуқаролик ҳукумати ҳам эмас, Аллоҳнинг ғазабига лойиқ капитализм билан ҳукм юритувчи ўтиш даври Кенгаши ҳам эмас. Йўқ, масала Аллоҳнинг бошқаруви ва Аллоҳга қуллик қилиш масаласидир:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
«Мен жин ва инсни фақат Ўзимга қуллик қилишлари учунгина яратдим» [Зариёт 56]
Росулуллоҳ ﷺ бундай дедилар:
«مَوْتٌ فِي طَاعَةِ اللهِ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي مَعْصِيَةِ اللهِ»
«Аллоҳга итоат қилган ҳолда ўлим топмоқ, Аллоҳга осий бўлиб яшамоқдан афзалдир». Демак, Аллоҳ шариатини тўла ҳукмрон қилиш билан икки дунё азизлиги ва куч қудратига эришилади.
Агар Уммат бугун минтақада аланга олган воқеа-ҳодисаларни ва қонли курашни онгли равишда тушуниб, уларни буюк Ислом шариати асосида ҳал этмаса, бу ғоят даҳшатли ва аянчли ёвузликдан дарак бермоқда. Уммат мустамлакачи кофир ва унинг ювиндихўр режимларига хизмат қилиш учун айни оловнинг ёқилғисига айланиши мумкин. Биз бу ерда ҳар доимги, табиий саволни ўртага ташлаймиз: Ўзгариш ҳақиқий бўлишини ва сохта бўлмаслигини кафолати борми? Ҳар қандай жиловлаш ва макрдан омон қоладиган туб ўзгаришга қандай эришамиз? Ҳеч шубҳа йўқки, бунга фақат бир йўл билан, яъни, қачон мақтовга лойиқ равишда Аллоҳга қайтсаккина эришамиз. Бунинг учун рошид Халифалик давлати, деб аталмиш улуғ қудратли бир давлатни барпо этиб, унинг соясида Исломни тўла татбиқ қилишимиз лозим. Зотан, уфқда ушбу давлат тонги ота бошлаётгани кўринди, инша Аллоҳ.
¹ Ривожланган илм-фан ва унинг маҳоратига асосланган ҳукумат.
Роя газетасининг 2019 йил 15 май чоршанба кунги 234-сонидан
