Кафил давлатларга ким кафил бўлади?!
Сурия инқилобига нуқта қўйиш мақсадида Россия, Туркия ва Эрон ташаббуси билан бир неча бор Остона учрашуви ташкил қилинди. Учрашувда парда ортида турган АҚШнинг режалари бўйича битимлар тузилди, “ўт очишни тўхтатиш” ва “хавфсиз митақалар ташкил қилиш” ҳақида қарорлар қабул қилинди. Битимга биноан “хавфсиз минтақа”нинг хавфсизлигини таъминлаш борасида жавобгарликни Россия, Туркия ва Эрон давлатлари ўз бўйинларига олишди.
Аммо воқелик умуман бошқача тус олди. Хавфсизликни таъминлаш кафиллигини зиммасига олган Россияни оладиган бўлсак, унинг ўзи бош бўлиб, Хавфсиз минтақа саналмиш Идлибни ҳаводан тинимсиз бомбалаб келмоқда. Сўнги кунларда Идлибнинг шарқида жойлашган бир қанча қишлоқларни ер билан яксон қилди. Русларнинг ҳужумидан аранг жонини қутқарган оилаларнинг баъзилари Оқ денгизда чўкиб ўлган бўлса, баъзилари Ливан чегараларида совуқдан музлаб ҳалок бўлмоқда.
Кафил давлатлардан яна бири Эрон эса “Хавфсиз минтақа”га деярли ҳар куни ҳужум қилаётган Асад аскарларини қўллаб қувватлашда давом этябди. Бу ишларнинг барчаси Остона учрашувидан сўнг амалга ошмоқда. Аммо огоҳлантирувларга қарамай, Остона учрашувида куфрга қўл узатган Сурия мухолифат вакиллари эса аросатда қолиб кетишди. Чунки улар ишонган кафил давлатлардан бири Туркия ҳам бу қирғинларга сукут сақлаши билан хиёнатда Россия ва Эрондан қолишмаяпти.
Сўнги пайтларда Россиянинг қирғинларидан кўз юмган Туркия ҳукумати ПЙД баҳонасида Афринга юриш бошлади. Сурия демократик кучларига қарши курашини Африндан сўнг Минбичда давом эттиришини билдирган Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдоған “Сурия халқини қирғин қилганлар босқинчидир”, дея баёнот берди.
Бироқ Россиянинг Яқин Шарқ бўйича экспертлари Туркиянинг Африн ҳаракатига оид Россиянинг “розилик” сиёсатини “Идлиб эвазига Африндан воз кечиш”, дея баҳоламоқда.
Россиянинг “Взглад” газетасига интервью берган Яқин Шарқ масаласи бўйича эксперт Антон Мадрасов, Идлиб-Африн келишуви Ҳалаб қулагандан буён Москва ва Анқара орасидаги энг катта келишув бўлганлигини билдирди.
“Бугунги кундаги ўзгаришлар Анқара ва Москва ўртасида жуда катта келишув амалга оширилганлигини кўрсатади. Ушбу келишувнинг диққат марказида Африн ва Идлиб бор. Президент Эрдоған АҚШнинг курд қўшинларига қарши чиқишни рўкач қилиб, Афринга юриш бошлашни эълон қилди. Эрдоған АҚШ назорати остидаги Кобанининг ўрнига Россиянинг назоратидаги Афринга юриш бошлади. Кейин қизиқарли воқеалар юз бера бошлади. Худди (Эрдоған) бир вақтлар Ҳалабдан ўз тарафдорларини чиқариб олиб Россияга шаҳарни эгаллаб олишига имкон бергани каби. Шунга кўра, (Россия ва Туркия) Идлибнинг эвазига Африн устида келишиб олганлиги аниқ. Бундан ташқари Анқара бутун минтақа идорасини эгаллаб олмаслик тўғрисида Москвага ваъда берган. Туркия фақат ўзи учун бош оғриқли ЙПГга қарашли асосий нуқталарни назоратга олишни истайди. 15 минг қуролланган ЙПГ жангарилари қаршисида қандай қилиб кўп қон тўкмай, бу амалиётни ўтказиши албатта Россиянинг жим қараб туришига боғлиқ”, дейди россиялик мутахассис.
