بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Яҳудийларнинг Африкадаги очкўзлигини Халифалик давлатидан бошқаси тўхтата олмайди!
Устоз Абдулхолиқ Эбдун Али
Ҳизб ут-Таҳрир – Судан
витояти матбуот бўлими аъзоси
Уммат ғафлатга тушган бир пайтда мустамлакачи кофир унинг сиёсий вужуди, ҳимояланувчи қалъаси, душманларидан сақловчи мустаҳкам таянчи бўлмиш Халифалик давлатини ағдаришга муваффақ бўлди. Ўзининг заҳарли ханжарини Уммат кўксига санчиб, уни элликдан ортиқ давлатчаларга бўлиб ташлади! Ушбу бўлинган ва тарқоқ вазиятни сақлаб туриш учун ҳамда ўзининг мавжудлиги ва сиёсатида кофир Ғарбга боғланган бу давлатчаларни заиф ва бир-бирларига душман ҳолатда ушлаб туриш мақсадида исломий юртларнинг қоқ ўртасига яҳудий вужудини ўрнатиб қўйди… Кураш ўчоғи сифатида Фаластиннинг танланиши тасодиф бўлмади, балки бу ишда ушбу муборак заминнинг ақидавий, тарихий ва сиёсий жиҳатлари эътиборга олинди.
Яҳудийларда сохта ва ёлғон эътиқод-иддаонинг борлиги ёвуз ниятдаги манфаатни амалга ошириш учун тайёр асосий туртки бўлди. Ғарбнинг бу нияти Ислом Умматига зарба беришда яҳудийлардан қурол сифатида фойдланиш эди. Аммо Ғарб яҳудийларнинг омон қолишлари амри маҳол эканини яхши биларди. Чунки мусулмон халқлар уларни чор атрофдан ўраб турган бир пайтда, қарши туришга дош беришолмайди. Буни англаб етгани учун ҳам Ғарб яҳудийларга муборак заминда бир вужуд-давлат қуриб берди, уларни тириклик омиллари билан таъминлади, энг кучли қуроллар билан, энг янги фуқаровий ва ҳарбий техника билан қўллаб-қуватлади, атрофларини исломий юртлардаги ҳукмрон режимлар билан тўлиқ мудофаа қилди… Ана шунда бу режимларнинг хоин ва итоатгўйлиги сабабли яҳудийлар бошқа мусулмон юртларига ҳам кўз тикадиган бўлишди.
Биз қуйида яҳудийларнинг Африкадаги очкўзликлари ҳамда бу навқирон қитъага йўналишларининг сабаблари ҳақида сўз юритамиз:
Африка қитъаси мустамлакачи Франция, Англия ва Белгиянинг диққат марказида бўлиб келган. Уларнинг бу қитъага очкўзликлари қадимдан бир неча асрдан бери мавжуд эди.
Савол, Африка қитъаси нима учун мустамлакачи босқинчиларнинг тамаъларига нишон бўлди?
Хоҳ ўтмишда бўлсин, хоҳ ҳозирда, Африка қитъасининг муҳимлиги бир қанча сабабларга боғлиқ.
Иқтисодий жиҳатдан қарасак, биз бу қитъанинг табиий ресурсларга бой эканини, ёғоч манбаи бўлмиш ўрмонлар каби хом ашё ресурсларидан тортиб, қаҳва, какао, каучук ва тропик мевалар каби бошқа ресурсларга тўла эканини гувоҳи бўламиз.
Минерал ресурслар жиҳатидан олсак, бу қитъани фосфат, олтин, магний, кобальт, темир, хусусан олмос ва саноат сектори учун бошқа муҳим қазилмаларнинг энг йирик ишлаб чиқувчиларидан бири эканини кўрамиз. Маълумотларга кўра, ердан қазиб олинувчи минерал ресурсларнинг 30 фоизи Африка қитъасида жойлашган.
Нефть ресурсларига келсак, Африка нефть ишлаб чиқарувчи давлатларни ўз ичига олган энг катта қитъа ҳисобланади, у ерда йигирма битта нефть ишлаб чиқарувчи давлат бор. Ҳозирда дунё нефть ишлаб чиқаришининг қарийб 11 фоизини Африка қитъаси ташкил қилади ва бу тахминан 80-100 миллиард баррел хом нефть демакдир. Бу қитъа, БМТ Савдо ва тараққиёт конференцияси чиқарган ҳисоботга кўра, бир қанча нефть захираларига эга бўлиб, у ерда дунё захираларининг тахминан 10 фоизи жойлашган. Биз Африкадаги нефть қазиб олувчи ҳудудларни тўртта минтақага бўлишимиз мумкин:
Биринчи Шимолий Африка. У беш давлатни, Миср, Ливия, Тунис, Жазоир ва Макрокашни ўз ичига олади.
Иккинчи Шарқий ва Марказий Африка минтақаси. Бу минтақа Судан, Чад ва Конгони ўз ичига олади.
Учинчи Ғарбий Африка. У ерда Нигерия, Того, Камерун, Гана ва Кот-д’Ивуар (Фил суяги қирғоғи) мавжуд.
Тўртинчи Жанубий Африка минтақаси. Бу минтақа қитъа жанубини ва Зимбабвени ўз ичига олади.
Шимолий Африка ўтган асрнинг етмишинчи йиллари қитъада етакчи ишлаб чиқарувчи минтақа бўлди. Аммо кейинги уч ўн йилликда вазият Ғарбий Африка минтақаси фойдасига ўзгарди ва у Африкадаги нефть учун энг истиқболли минтақага айланди. Чунки Гвинея кўрфази минтақасида нефть топилиши ортидан, ҳозирда нефть қазиб олишининг қарийб 70 фоизини Африка ташкил этмоқда ҳамда минтақанинг ишлаб чиқариш ҳажми кунига тахминан 9.5 миллион баррелга етмоқда. Бу Венесуэла билан Мексиканинг умумий ишлаб чиқаришидан кўп, демакдир. Нефть саноати мутахассисларини бу минтақани «Янги Кувайт», деб аташларига шу сабаб бўлган кўринади. Биз, шунингдек, халқаро кучларнинг Африка нефтини қазиб олишга сармоя киритиш учун, шу билан бирга, ўзларининг шахсий эҳтиёжларини қондиришда уни импорт қилиш учун итдек ташланаётганларига гувоҳ бўляпмиз.
Бошқа томондан эса, биз саноати ривожланган давлатлар учун Африка қитъасининг яхши истеъмол бозорига айланганини кўряпмиз. Чунки қитъа аҳолиси бир миллиарддан ошади, зеро, у ердаги икки давлатнинг (Миср ва Нигерия) аҳолисини қўшганда 300 миллионни ташкил этади… Бу эса, қитъани экспорт қилиш учун ҳам, саноати ривожланган давлатларнинг маҳсулотини ишлаб чиқариш учун ҳам жуда яроқли истеъмол бозорига айлантирмоқда.
Бу ресурслар ушбу қора қитъани табиий ресурсларга бой қитъага айлантирди. Агар улардан самарали фойдаланса, шу орқали ўз халқи иқтисодиётини қўллаб-қувватлаши ҳамда тараққиёт ва фаровонликка олиб чиқиши турган гап. Бироқ, бу ресурслар дунё ва минтақа давлатларини шунча бойликлардан янада кўпроқ фойдаланиш учун иштаҳаларини очмоқда. Бунга қўшимча, Африка катта аҳолига эга. Бу эса уни саноати ривожланган давлатлар учун йирик экспорт бозорига айлантиради.
Африкани кўплаб дунё ва минтақа давлатларининг аҳамиятини тортган ва орзу қилинадиган қитъага айлантирган нарса фақат у ердаги ресурсларгина эмас. Балки, шу билан бирга, у йирик стратегик аҳамиятга молик қитъа ҳамдир. Бунинг сабаби, Марокаш Гибралтар (Жабали Ториқ) бўғозига, яъни жуда муҳим сув йўлига туташади. Ушбу бўғознинг аҳамиятлилиги, унинг Ўрта ер денгизи учун калит вазифасини ўташи ҳамда нефть савдоси ва денгиз кемалари ҳаракат учун муҳимлигидадир. Сувайш канали ҳам Мисрнинг назорати остида. Бу канал халқаро савдо ва глобал кема қатнови учун муҳим бўлган сув йўлидир. Миср, шунингдек, муҳим сув йўли бўлган Бобул Мандаб бўғозини бошқаради. Сувайш каналининг жанубий калити эканлиги эътибори билан аҳамиятли, кема қатнови давомийлигини таъминлагани учун муҳим ҳисобланган ушбу бўғозни Жибути ва Эритерия ҳам назорат қилади. Ушбу сув йўлларининг халқаро савдо ва глобал кема қатнови учун муҳимлигини ҳисобга олганда, улар Африка қитъаси учун муҳим салмоққа ва стратегик аҳамиятга эга.
Лекин Африка, босқинчилар учун фақат ўтмишдагина кўз олайтирилган қитъа бўлганми? Йўқ албатта. У ер бугунги кунимизда ҳам мустамлакачилар учун очкўзлик қитъаси бўлиб турибди. Биз бир неча давлатларнинг қитъага бурунларини суқиб, унга ҳукмрон бўлиш ва бойликларини эксплуатация қилиш, давлатлари хавфсизлигига таҳдид солиш, сув йўлларини назорат қилишга уринишаётганига гувоҳ бўляпмиз.
Муборак заминимиз босқинчиси яҳудий вужуди ҳам ана шу давлатлардан биридир.
Яҳудий вужуди Африкага кириб келишга узоқ вақт уринди ва ниҳоят бугун Африка Иттифоқи саммитига кузатувчи сифатида аъзо бўлишга муваффақ бўлди. У қитъа давлатлари билан ҳарбий, саноат ва қишлоқ хўжалиги соҳаларида алоқалар ўрнатишдан манфаатдор эди. Шу боис, Африка пойтахларига унинг элчилари, юқори мартабали амалдорлари кела бошлашди. Бундан ташқари, африкалик яҳудийлардан катта қисми ҳам Фаластинга кўчиб келган. Улар орасида биринчи навбатда Эфиопиядан келган фалаша бор эди.
Бу жирканч вужуднинг Африкага қизиқиши ўз-ўзидан бўлмаган, балки унинг раҳбарлари тинчини бузган нарса Нил сувларидир. Шунинг учун ҳам унинг сўнгги уринишлари Африка Иттифоқи саммитига кузатувчи сифатида аъзо бўлишга олиб келди ва бу Африка тупроғига қўйилган нопок ниятли нопок қадам бўлди. Шубҳасиз, бу вужуд қитъа давлатлари билан муносабатлари натижаси ўлароқ, кўплаб ютуқларга эришди. (Давоми бор).
Роя газетасининг 2023 йил 15 март чоршанба кунги 434-сонидан
