|
в) Агар бойлик ва қашшоқлик, миллий ва хусусий даромад миқдори иқтисодий тараққиёт ўлчовлари бўлса, у ҳолда Форс кўрфази давлатлари, Саудия каби араб давлатлари баъзи уйғонган давлатлардан кўра ривожланган бўлиши керак эдику? Нимага Европа давлатлари уйғонгану, бу араб давлатлари уйғонмаган?
Юқоридаги фикрлардек «иқтисод уйғонишга асос бўлишга ярайди» деган фикрни яроқсизлиги маълум бўлади. Иқтисодий ривожланиш уйғонишнинг бир аломати, унинг бир натижаси эканлигини англаш зарур. Иқтисодий ривожланиш уйғониш самараси бўлиши керак. Акс ҳолда бундай ривожланиш қашшоқликни, очлик, яланғочликни яшириб турган, қарзга олинган кийим бўлиб қолади. Мустаҳкам илдизлари бўлсагина иқтисодий ривожланиш бўлади. Акс ҳолда шаҳарликни кийимини кийиб олган қишлоқига ўхшайди. У кўринишда шаҳарликка ўхшайди,. бироқ биринчи хатти-ҳаракатидан қишлоқилиги билиниб қолади, қалбаки ниқоби йиртилади. Иқтисодий ривожланиш ҳам шунга ўхшайди... Мабодо буюк давлатлар араб нефти нархини тушириб юборсалар ёки қандайдир йўллар билан уни олмасликни иложини қилсалар, унда нима бўлади? Унда иқтисодий ривожланиш кўринишларини яширишга тўғри келади. Чунки у мустаҳкам асосга қурилган.
2 — Таълим бериш ва илмфанни ривожлантириш ёрдамида уйғониш.
Бундай фикрдаги инсонлар “яққол кўриниб турган қолоқлигимизнинг сабабини саводсизликни кенг тарқалганлигида, зиёлиларни камлигида, институтларни етишмаслигида ва илм-фанни омма орасига ёйилмаганлигида” деб биладилар. Шунинг учун «илм уйғонишнинг асоси», «Ғарбнинг уйғонишига илмлар сабаб бўлди» каби ибораларни кўп такрорладилар. Аслида эса бу фикр яроқсиз, бузуқ фикрдир.
Яроқсизлиги шундаки:
а) Агар биздаги зиёлилар сони билан уйғонган давлатларни қўлидаги зиёлилар сонини таққосласак, биздаги айниқса, Ливан, Иордания, Кувайтдаги зиёлиларнинг сони уйғонган шарқий ва ғарбий Европа давлатларидаги зиёлилар сонидан кўп,
б) Ислом умматини илмий тараққиёт чўққисига етаклаган араб халқи, зиёлимиди? Ёки илмий тараққиёт Ислом уммати уйғонгандан сўнг юз бердими? Америка ва Россияда уйғонишларидан олдин илмий тараққиёт бормиди? Ёки бу давлатларнинг уйғониши илмий тараққиётни пайдо қилдими? Жавоб аниқ... Зиёлилари кўп умматларни ҳаммаси уйғонган уммат бўлмайди. Буни тескариси ҳам тўғри эмас. Акс ҳолда кўп давлатларимиз уйғонган, кўп уйғонган давлатлар қолоқ, уйғонмаган бўлар эдилар. Демак, илм-фан ривожланишига уйғониш сабаб бўлади. Асло акси эмас.
19-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55