بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Саволга жавоб
Судандаги ҳарбий ҳаракатларнинг тезлашганлиги
Савол: Ал-Арабия.нет 04.02.2025да ўз веб-сайтида ушбу хабарни тарқатди: “Армия ва уни қўллаб-қувватловчи кучлар Жазира вилоятидан келиб, ўтган бир неча соат орасида Хартум вилоятининг жануби-шарқий қисмларига кирди…”. “Ал-Явм ас-Сабиъ” веб-сайти 02.02.2025да нашр қилди: “Ал-Қоҳира ал-Ахбарийя канали мухбири тезкор хабарда билдиришича, Судан армияси Хартум вилоятидаги Нил шарқи қишлоқларидан бир қанчасини қайтариб олмоқда”. Бундан олдин, 11.01.2025да, Судан армияси тезкор қўллаб-қувватлаш кучларини ал-Жазира вилояти маркази Вад-Маданида мағлубиятга учратган эди. “Тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари қумондони Ҳамедти ўзига тегишли эканлиги айтилаётган овозли тасмада, унинг кучлари ал-Жазира вилоятида мағлуб бўлганини тан олди… Ал Жазира 13.01.2025”. Шундан кейин учта йирик шаҳар (Хартум, Баҳри ва Умм-Дурман)нинг барчасида жанг ҳаракатлари Судан армияси фойдаси сари йўналди. Натижада армия ушбу шаҳарлардаги бир неча муҳим позицияларни эгаллаб, бош қўмондонлик қаршисидаги қамални олиб ташлади.. Хўш, жанглардаги бу нооддий тезлашув ортида нима турибди? Бунинг барчаси бир тарафда, яъни Судан армиясида тўсатдан пайдо бўлган кучнинг натижаси ўлароқ юзага келган маҳаллий ҳаракатларми ёки бу жангларга Судан устида узоқ давом этиб келаётган халқаро курашлар сабабми?
Жавоб: Юқоридаги саволларга аниқ жавоб бериш учун қуйидаги ишларни кўриб чиқамиз:
Биринчидан: Судандаги ҳарбий ҳаракатларнинг тезлашганлиги:
1– Ҳа тўғри, Судандаги ҳарбий ҳаракатлар тезлашиб кетганлиги, албатта, эътиборни тортади. Судан ҳокимиятидаги икки тараф ўртасида 2023 йил апрелда уруш олови ёқилганидан буён, ўртадаги жанглар ерни эгаллаш жиҳатидан очиқланмаган доирада айланадиган бўлди. Чунки ҳар икки тараф ўзи эгаллаган жойларни ушлаб туришда давом этди ва тарафларнинг ҳеч бири ўтган ойлар мобайнида бошқасига қарши арзигулик силжишларни амалга оширмади. “15 апрелда уруш аланга олганидан буён бир йил давомида армия миллий телерадио биносини ва Умм-Дурмандаги айрим минтақаларни қайтариб олганидан ташқари, бошқа биронта илгарилашни деярли амалга оширолмади. Бу 2024 йил март ойида юз берди. Армия қолган ҳарбий қароргоҳларни қўриқлаш учун мудофаа тактикасини сақлаб қолди холос. Ал-Ракуба веб-сайти Судан 25.01.2025”.
2– Жорий йилнинг 7 январида, ҳокимиятни янги маъмуриятга топширишидан олдин президентлик муддати тугаётган Байден маъмурияти “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари”ни ғарбий Судан “Дарфур минтақасида геноцид”ни амалга оширганликда айблади ва бу айбловга биноан “тезкор кучлар” қўмондонлигига қарши ва уни молиялашда гумонланаётган БААдаги еттита ширкатга қарши молиявий санкцияларни жорий қилди. Лекин орадан саноқли кунлар ўтмасиданоқ, аниқроғи 16 январда ана шу Америка маъмуриятининг ўзи судан армияси қўмондони ва мамлакатнинг амалдаги ҳокими генерал Абдул Фаттоҳ Бурҳонга қарши ҳам санкцияларни жорий қилиб, уни “Судандаги барқарорликка путур етказишда ҳамда демократик ўзгаришларга тўсиқ қўйиш”да айблади ва шу асосда Бурҳоннинг қўшма штатлардаги барча активларини музлатиб қўйди. ВВС 26.01.2025.
Лекин майдондаги ишлар 2024 йил сентябр ойидан бошлаб ўзгара бошлади. Гап шундаки, Судан армияси ўз сафларини бирлаштирга ўтди ва ишга жиддий киришиб, “стратегик сабр”, “узун нафас” деган нарсаларни синдирди ва тезкор қўллаб-қувватлаш кучларига қарши бир неча фронтларни очди. Халфая кўприги ва Оқ Нилни ўз назоратига олди, пойтахт маркази ва Хартум Баҳри йўналишидаги йўлни очди. Шундан кейин майдондаги ҳодисалар салкам бир ойдан бери яна-да кескин тус олиб, армия Вад Мадани шаҳрини 11.01.2025да ўз назоратига олди. У ушбу шаҳарни бир йил олдин тезкор қўллаб-қувватлаш кучларига топшириб чиқиб кетганди.. Вад Мадани Судан ўртасида жойлашган ал-Жазира вилоятининг маркази ҳисобланади. Шунинг учун бу шаҳарни эгаллаш тарафлар ўртасидаги низода ҳал қилувчи жанг сифатида баҳоланади. Чунки у Судандаги иккинчи катта шаҳар бўлиб, вилоятлар ўртасида жойлашган ва уни ўз назоратига олган тараф бошқа вилоятлардаги, айниқса пойтахт минтақасидаги кучларига ёрдам етказиб бериш имкониятига эга бўлади. Армиянинг Вад Мадани шаҳрини назоратга олиши тезкор қўллаб-қувватлаш кучларига берилган катта зарба бўлди ва унинг ҳаракат концентрацияси издан чиқишига олиб келди. Чунки бу шаҳарни қўлдан бой бериши сабабли тезкор қўллаб-қувватлаш кучларининг Хартум минтақасидаги кучларига ёрдам етказиб бериш имкониятлари қисқарди. Бошқа томондан эса тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари ундан туриб ал-Жазира вилоятининг бошқа қисмларига, Сеннар, Оқ Нил ва Шарқий Суданга ҳужум қилиб келаётган бошланғич(старт)позициясини ҳам қўлдан бой берди. Бу билан унинг режадаги истаклари барбод бўлди. “Ўтиш даври суверен Кенгаши раиси ва армия қўмондони генерал-лейтенант Абдул Фаттоҳ Бурҳон Вад Мадани шаҳрига, у озод қилинганидан кейин қилган сафари чоғида “тезкор қўллаб-қувватлаш” кучларининг пойтахт Хартум ичкариси ва бошқа шаҳарлар атрофидаги қолдиқларига қарши қақшатқич ҳарбий ҳужум уюштириш чора-тадбирларини кўрсатиб ўтди. (Индепендент Араби 20.01.2025).
Иккинчидан: Армия Вад Мадани шаҳри устидан назорат ўрнатиши биланоқ, кўп ўтмай пойтахт минтақаси ичкарисига ҳам шиддат билан ҳужум бошлади:
1– “Судан армияси тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари билан бир йилдан кўпроқ давом этган жанглардан кейин Хартум Баҳри шимолида жойлашган нефтни филтрлаш заводини қайтадан ўз назоратига олганини эълон қилди. (ВВС 25.01.2025)”.
2– “Ал-Арабийя” мухбирининг жума кунги билдиришича, судан армияси, “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари”томонидан бир ярим йил давомида Хартумдаги армия бош қўмондонлигига қарши ўрнатиб келинган қамални ёриб ташлади. Судандаги маҳаллий ҳисоботларда айтилишича, армия кучлари Хартум Баҳри марказида кечган жанглардан кейин Силаҳ ал-Ишара лагеридан ҳам қамални олиб ташлади. Ал-Арабийя 24.01.2025.
3– Армия пойтахт Хартумда ўзининг энг йирик ҳарбий ёриб ўтиш амалиётини амалга оширди. Бундан олдин у иттифоқчи кучлари билан бирга ўзининг икки қароргоҳи: Хартум марказидаги қўмондонлик ва Силаҳ ал-Ишара қароргоҳларидан қамални олиб ташлашга ҳамда бу иккисини ва ҳарбий қўмондонлик қароргоҳини Умм-Дурман шимолидаги Водий Сидна ҳарбий минтақаси билан боғлашга эришган эди. Армия, шунингдек, ал-Жили нефтни тозалаш заводи ва унинг атрофидаги аҳоли яшайдиган минтақалар ва ҳарбий зоналар устидан қайта назорат ўрнатди. Ар-Ракуба сайти Судан 25.01.2025.
4– ал-Арабийя нет 04.02.2025да ўз сайтида қуйидаги хабарни тарқатди: “Армия ва уни қувватлаётган кучлар ўтган бир неча соатлар ичида Хартум вилоятининг жануби-шарқий қисмларига ал-Жазира вилояти томонидан кириб келди..”.
5– “ал-Ёвм ас-Собиъ” сайти 02.02.2025да қуйидаги хабарни тарқатди: “ал-Қоҳира” ахборот канали мухбири тезкор хабарда билдиришича, судан армияси Хартум вилоятидаги шарқий Нил қишлоқларидан бир қанчасини қайтариб олди”.
Учинчидан: Шундай қилиб, судан армияси “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари”ни учта асосий шаҳарлардан қувиб чиқариб, уларни қайтадан Судан давлати рамзи бўлмиш армия назорати остига киритиш учун жанглар эшигини кенг очди. Ва Бурҳон исёнчилар билан музокаралар олиб боришни рад қилди.
Бу ҳаракатларни атрофлича ўрганиб чиқсак, қуйидагиларни кўрамиз:
1– Судан армияси “стратегик сабр” ва “узун нафас” сиёсатига чек қўймоқда. Армия буни икки тараф ўртасидаги ҳарбий балансда катта тафовут юз бермасидан амалга оширмоқда. Яъни, у вазиятни ўз фойдасига узил-кесил ҳал қилиш учун оёққа турди. Ваҳоланки, бунга 2023 йил апрелда уруш аланга олмасидан олдин ҳам қодир эди, лекин бундай қилмаганди. Бу эса сабабсиз бундай бўлмайди!
2– Тўғри, “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари” аввалроқ Вад Мадани шаҳрида бўлгани каби пойтахтда ҳам талофатларга дуч келяпти. Унинг кучлари фронт чизиқларидан чекиниб, Дарфурга йўл олмоқда. У Дарфурнинг бешта катта шаҳаридан тўрттасини ўз назоратида сақлаб қолмоқда. Гап шундаки, у пойтахт минтақасида туриб, ўз кучлари тўпланган минтақалардан (яъни Дарфурдан) ўзига ёрдам чақирмаяпти, аксинча уларга чекиняпти. Ҳақиқатан, “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари” нинг қўли баланд ҳисобланадиган Дарфурда жанглар яна янгидан қизғин тус олмоқда. Гўё у Дарфур саҳнаси устидаги ҳукмронлигини сақлаб қилиши фойдасига ўз назоратидаги минтақалардан воз кечаётганга ўхшайди. Армия ҳам “тезкор куч”ни таслим бўлишга мажбурлаш ўрнига, унга Дарфур йўналишидаги коридорларни кенг очиб қўймоқда!
3– “Индепентент Арабийя” 20.01.2025да билдирган хабар мана шуларнинг барчасига ишора қилиб турибди. Унинг билдиришича, “тезкор кучлар” Жабал Авлиёдаги ўзи назорат қиладиган минтақаларга чекиниш учун Нил шарқидаги ал-Маншия ва Суба кўприкларидан фойдаланмоқда. Жабал Авлиёда бу кучлар олдида Судан ғарбига қараб то Дарфурга етиб боргунга қадар деярли битта очиб қўйилган йўл бор. Чекинаётганлар ичида хавфсизлик ходимлари, уларнинг оилалари ва улар билан ҳамкорлик қилиб келганлар бор. Индепендент Арабийя бундай деди: “тезкор кучларга” устма-уст етказилган талафотлар ҳар куни бу кучларнинг катта қисмини Дарфур томонга чекинишга мажбур қилмоқда. Чекиниш – армия босқичма-босқич бажараётган ўз режалари доирасида очиқ қолдирган аниқ ва маълум коридорлар орқали амалга ошмоқда”. Индепентент қўшимча қилишича, “тезкор куч” Дарфурда аниқ ва марказлашган аскар ёллаш ишларини амалга оширмоқда: “шунинг учун бу кучлар ўзига хайрихоҳ араб қабилалари ашира (уруғ)лари бошлиқларига босим ўтказиб, ёшларни аскарликка ёллаш ишларини жадал амалга ошира бошлади… “тезкор куч” “телеграм” да Дарфур жануби Кас ва Ваъдул Фурсондаги бир неча қабилалар ўзларининг “тезкор куч” томонига тўлиқ ўтганлигини эълон қилганини ва унинг сафларига 50 минг жангчини топширганини маълум қилди”.
Тўртинчидан: шундай қилиб, Дарфурни навбатдаги уруш майдонига айлантириш жараёни кетяпти. Чунки у ерда “тезкор куч”нинг қўли баланд ва у Дарфурда ўзини халқ ҳимоясидаги куч, деб ҳисоблайди.
1– “Тезкор қўллаб-қувватлаш” кучлари матбуот котиби баёнотида айтилишича, бу кучлар кеча, шанба куни Дарфур шимоли вилоятидаги Ҳалаф, Даришқий ва Мау минтақалари устидан тўлиқ назоратини ўрнатишга эришди.. Индерендент арабийя 20.01.2025.
2– Шунингдек “Дарфур шимоли пойтахти Фаширда “тезкор кучлар” билан судан муштарак кучлари – армия, қуролли қаршилик ҳаракати, шурта (полиция) ва маҳаллий мудофаа бўлинмалари ўртасида шиддатли тўқнашувлар аланга олди. Франс 24. 25.01.2025”.
3– “Ғарбий меҳвар (ўқ) да эса, армия ва “муштарак кучлар”, 48 соат давомида Дарфур минтақасидаги ал-Фашир шаҳрини тарк этиш ҳақида огоҳлантиргани ва муҳлат бергани ортидан “тезкор кучлар” шаҳарга бир неча асосий линия бўйлаб ҳужум бошлади. Армия ва муштарак кучлар билан 24 январ тонгида бошланган тўқнашувлар олти соатдан кўпроқ давом этди. Индепендент арабийя 25.01.2025”.
Буларнинг барчаси очиқ кўрсатиб турибдики, Судан саҳнасида тезлашиб бораётган ҳодисалар битта йўналишга қараб кетмоқда. У ҳам бўлса, армия Судан минтақаларининг катта қисми устидан ўз назоратини қайта ўрнатиб, ғарбий минтақа – Дарфурни “тезкор кучлар” га қолдиришдир. Агар бу йўналишдаги ишлар тўлиқ охирига етадиган бўлса, мамлакат амалда бўлиб ташланишга қараб кетаётган бўлади. Чунки “тезкор куч” Дарфурдаги кенг минтақалар устидан (ал-Фаширни истисно қилганда) ўз назоратини ўрнатадиган бўлса, ал-Жазира ва пойтахт минтақасидаги кучларига ёрдам етказиш имкониятига эга бўларди. Лекин у қанча шовқин-сурон кўтармасин, бари-бир у минтақаларни ташлаб Дарфурга чекинди. Бу эса майдонда ушбу ҳаракатларни тартиблаштириб турган қандайдир халқаро тараф борлигига ишора қиляпти. Гўё у Суданда ўз ҳукмронлигини ўрнатмоқчи бўлаётган ер майдони устида шахмат доналарини силжитаётгандек!
Бешинчидан: Кўз хато қилмаётган нарсалардан бири шуки, майдондаги тезлашиб бораётган бу ўзгаришлар Вашингтондан кетма-кет содир бўлаётган янги позициялар билан бир вақтга тўғри келмоқда:
1– Жорий йилнинг 7 январида, ҳокимиятни янги маъмуриятга топширишидан олдин президентлик муддати тугаётган Байден маъмурияти “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари”ни ғарбий Судан “Дарфур минтақасида геноцид”ни амалга оширганликда айблади ва бу айбловга биноан “тезкор кучлар” қўмондонлигига қарши ва уни молиялашда гумонланаётган БААдаги еттита ширкатга қарши молиявий санкцияларни жорий қилди. Лекин орадан саноқли кунлар ўтмасиданоқ, аниқроғи 16 январда ана шу Америка маъмуриятининг ўзи судан армияси қўмондони ва мамлакатнинг амалдаги ҳокими генерал Абдул Фаттоҳ Бурҳонга қарши ҳам санкцияларни жорий қилиб, уни “Судандаги барқарорликка путур етказишда ҳамда демократик ўзгаришларга тўсиқ қўйиш”да айблади ва шу асосда Бурҳоннинг қўшма штатлардаги барча активларини музлатиб қўйди. ВВС 26.01.2025.
2– Бу билан аниқ кўриниб турибдики, Судан саҳнасидаги ўзгаришлар Америкадаги ўзгаришларнинг акс садосидир, холос. Чунки Америка Судан досьесини очар экан – бу нарса иккала тарафга ҳам бирдек санкциялар жорий қилишда кўринди – Судандаги уришаётган тарафлар ўз ишларини назоратнинг янги харитаси бўйича қайта тартиблаштиришга киришди. Чунки Америка ўз сиёсатларини очиқламаган ҳолда қайта кўриб чиқа бошлади. Байден маъмурияти ҳокимиятни янги маъмуриятга топшириши босқичи ушбу қайта кўриб чиқишларни тақозо қилган эди.. Кўриниб турибдики, американинг янги президенти Трамп ўз маъмурияти учун, оловли масалаларнинг ечимларини Америка манфаатларини рўёбга чиқариши билан бирга, унинг (трампнинг) обрўсини ҳам кўтарадиган қилиб ҳал қиладиган янги йўналишни танламоқда. У ўзининг “ўқдони”да яҳуд вужуди билан алоқаларни нормаллаштиришга оид “Иброҳим келишувлари” борлигини кўряпти ва ушбу келишувлар географиясини кенгайтириб, Суданни ҳам унга қўшмоқчи бўляпти. У ҳали инаугурация бўлмасидан туриб Ғазо битимига эришишга ўз ҳиссасини қўшди. Ҳозирда у ўзини куч марказидан туриб тинчлик ўрнатувчиси қилиб кўрсатмоқчи бўляпти. Вашингтондаги бу янгича қараш Судан ва ундаги урушни ҳам ўз ичига олади. Президент Трамп Суданни яҳуд вужуди билан алоқаларни нормаллаштиришга оид “Иброҳим келишувлари”да иштирок этишга мажбур қилмоқчи. Америкалик собиқ дипломат ва Африка ишлари бўйича тадқиқотчи Дэвид Шенга кўра, “президент Дональд Трампнинг янги маъмурияти ушбу саъй-ҳаракатларга яна-да катта қувватловга гувоҳ бўлиши мумкин. Айниқса янги давлат котиби Марко Рубио Судан досьесига қаттиқ аҳамият бераётган экан, шундай бўлиши табиий”. Унинг изоҳ беришича, “Трампнинг биринчи маъмурияти Суданга қаттиқ аҳамият берган ва ўша пайтда Судан билан Исроил ўртасидаги алоқаларни “Иброҳим келишувлари” доирасида нормаллаштириш борасидаги саъй-ҳаракатлар муваффақиятли кечган эди. Ал-Ҳурра 25.01.2025.”
3– Судан ташқи ишлар вазири Али Юсуф айтган сўзлар ҳам буларнинг барчасини тасдиқлаб турибди: “вазир, Американинг Судан борасидаги сиёсатини қайта кўриб чиқишга оид қараш ва программа мавжудлигини, у янги маъмурият бошқарувга келиб, ўз вазифаларини бажаришга киришганидан кейин бошланишини очиқлади”. У қўшимча қилиб “американинг янги маъмурияти билан биргаликда ишлаш учун вақт борлигини” айтди. Аш-Шарқ газетаси 23.01.2025. Судан Ахбор газетаси 25.01.2025да қуйидаги хабарни ёзди:“Америка давлат котиби Марко Рубио мисрлик ҳамкасби Бадр Абдул Отий билан учрашди, учрашув қўшма штатлар билан Миср ўртасидаги стратегик алоқаларни кучайтириш борасида бўлиб ўтди.. Иккала вазир Судандаги вазият ривожини муҳокама қилди. Уларнинг ҳар иккиси, низолашаётган тарафларга душманлик ҳаракатларига чек қўйиш ва гуманитар ёрдамлар доирасини кенгайтириш масаласида босим ўтказиш зарурлигини таъкидлади”.
Олтинчидан: шунга биноан, кучлироқ эҳтимол шуки, Судан майдонидаги воқеалар ривожи Трамп томонидан изга солиниб, идора қилинмоқда. Ундан қуйидагилар мақсад қилинади:
1– Дарфурнинг “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари” назорати ва Ҳамедти бошқаруви остида бўлиши кесимида мамлакатни Американинг икки малайи ўртасида тақсимлаш учун муҳитни тайёрлашга доир америка режасини тезлаштириш. Бунга кўра армия Бурҳон қўмондонлигида Судан ўртаси ва шарқини назорат қилади. Натижада Суданда иккита вужуд пайдо бўлади. Бу иш Ҳамедтининг Дарфур устидан назорат ўрнатиши сабабли мажбурий тиқиштирилади. Биз бу режа ҳақида 19.12.2023 даги саволга жавобда сўз юритгандик. Ўша пайтда қуйидагиларни баён қилгандик: “Америка бўлиб ташлашга муҳитни ҳозирлаяпти.. Буни Америка манфаатлари тақозо қилган пайтда амалга оширади.. Ҳатто агар Америка манфаати Судан жанубидан кейин яна бир бўлиб ташлашни тақозо қилса, бу бўлинишни Дарфур жанубида амалга оширади.. ҳозирча бунинг вақти келмаганга ўхшайди.. балки ҳозирда муҳитни шунга тайрлаш жараёни кетаётгандир..”. Буни биз олдиндан айтган эдик. Америка энди – Судан жанубида қилганидек – Дарфурни ҳам ажратиб ташлашни тезлаштиришга яқинлашган кўринади.. Бу эса, агар Трамп уни амалга оширишга муваффақ бўлса, ўта хатарлидир. Шунинг учун Уммат бунга қарши туриши ва Судан жануби бўлиб ташланган пайтда жим туравергандек сукут қилиб туравермаслиги лозим!
2– Жорий йилнинг 7 январида, ҳокимиятни янги маъмуриятга топширишидан олдин президентлик муддати тугаётган Байден маъмурияти “тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари”ни ғарбий Судан “Дарфур минтақасида геноцид”ни амалга оширганликда айблади ва бу айбловга биноан “тезкор кучлар” қўмондонлигига қарши ва уни молиялашда гумонланаётган БААдаги еттита ширкатга қарши молиявий санкцияларни жорий қилди. Лекин орадан саноқли кунлар ўтмасиданоқ, аниқроғи 16 январда ана шу Америка маъмуриятининг ўзи судан армияси қўмондони ва мамлакатнинг амалдаги ҳокими генерал Абдул Фаттоҳ Бурҳонга қарши ҳам санкцияларни жорий қилиб, уни “Судандаги барқарорликка путур етказишда ҳамда демократик ўзгаришларга тўсиқ қўйиш”да айблади ва шу асосда Бурҳоннинг қўшма штатлардаги барча активларини музлатиб қўйди. ВВС 26.01.2025.
Суданни Трампнинг яҳуд вужуди билан алоқаларни нормаллаштириш “поезди”га минишга мажбурлаш ва уни шунга тайёрлаш. Биз 19.03.2023да Судан билан яҳуд ўртасидаги алоқаларни нормаллаштириш борасида жавоб берган эдик. Унда қуйидагилар келганди: “у (яъни, алоқани нормаллаштириш) шаръан ҳаромдир. Чунки у мусулмонлар учун энг азиз диёрлардан бири бўлмиш Фаластинни босиб олган ва унинг аҳлига қарши кечаю кундуз тажовуз қилаётган, уйларини вайрон қилаётган, фарзандларини ўлдираётган, мол-мулкларини мусодара қилаётган яҳуд вужудини тан олишдир. Шундай бўла туриб, “судан суверен кенгаши ўзининг раиси Абдул Фаттоҳ Бурҳон Коуен билан Хартумда учрашиб, у билан ўзаро ҳамкорлик уфқларини кенгайтириш, хусусан хавфсизлик ва ҳарбий соҳаларда ҳамкорликни яна-да кучайтириш йўлларини муҳокама қилганини билдирди”. Судан ташқи ишлар вазирлигининг билдиришича, иккала тараф “ўзаро алоқаларни нормаллаштириш йўлида олдинга силжишга келишиб олган…”. Судан ахборот агентлиги”. Америка президенти Трамп буни амалга ошириш учун ўтмишдоши Байден каби уни бир неча босқичли қилиб ўтирмай қадамни тезлатаётган кўринади.
Еттинчидан: буларнинг барчаси Судандаги ҳодисалар манзарасини ва уларни Вашингтон қандай қўзғаётганини янада ойдинлаштириб турибди. Бу урушда ўн минглаб инсонлар ўлдирилди, 12 миллиондан кўпроқ суданликлар сарсон-саргардонликка мажбур қилинди, “оламнинг озиқ-овқат савати” деб қараладиган мамлакат қишлоқ хўжалиги тизими ва унинг муҳим иқтисодий секторлари вайрон қилинди. Судан аҳли ва бутун мусулмонлар буларнинг барчасига сабаб мана шу малайлар ўртасидаги беҳуда уруш эканлигини тушуниб етишлари лозим. Бурҳон ва Ҳамедти ва уларга яқин кимсалар бу урушга Америка манфаатларига хизмат қилиш, Суданда унинг нуфузини ўрнатиш ва ундан европаликларга тобе кучларни сиқиб чиқариш учунгина киришди. Бўлган нарса шу. Иккала тараф ҳам мусулмонларнинг қонини тўкиш ҳаромлигига парво қилмади. Уларнинг тобелари ҳар иккисининг ҳам бу жинояткорона ҳаракатларини тўхтатишлари вожиб эди. Лекин бир-бирига қарши аскар ёллаш ва зўр бериб қон тўкиш иккала тарафнинг ҳам кўзини кўр қилиб қўйди. Натижада Ислом, мусулмонлар қони уларнинг ўз қўллари билан тўкилишини қаттиқ ҳаром қилганини кўрмайдиган бўлишди: Бухорий Аҳнаф ибн Қайсдан чиқарган ҳадис шарифда келишича, у деди: мен Расулуллоҳ ﷺнинг бундай деяётганини эшитдим:
«ِإذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَيْفَيْهِمَا فَالْقَاتِلُ وَالْمَقْتُولُ فِي النَّارِ. قُلْتُ يَا رَسُولَ اللهِ هَذَا الْقَاتِلُ فَمَا بَالُ الْمَقْتُولِ؟ قَالَ: إِنَّهُ كَانَ حَرِيصاً عَلَى قَتْلِ صَاحِبِهِ»
“Агар икки мусулмон бир-бирига қилич билан қарши турса, ўлдирган ҳам, ўлдирилган ҳам дўзахдадир. Шунда мен: “Ё Расулуллоҳ, буниси-ку қотил, лекин ўлдирилганнинг айби нима?” – дедим. Пайғамбаримиз ﷺ: чунки у ҳам соҳиби (биродари) ни ўлдиришга ҳарис эди, деб жавоб бердилар”.
Шундай экан, энди бу ўзаро қирпичоқ жанг Америка ва унинг ёрдамчилари манфаати учун бўлса-чи, унда қандай бўлади? Демак, у яна-да мудҳишроқ ва аламлироқдир…
Сўнгсўз ўрнида ўз аҳлини асло алдамайдиган етакчи Ҳизб ут-Таҳрир сизларга нидо қилади:
Эй Судан аҳли! Сизлар халифа Усмон розияллоҳу анҳунинг ҳижрий 31 йилда йўллаган чақириғига лаббай, деб жавоб бердингиз, Исломни кўтариб чиқдингиз, юзлаб йиллардан буён унинг аҳли бўлиб келдингиз..
Сизлар ҳожиларга хизмат кўрсатиш учун Мийқотда “Абёр Али”(Али қудуқлари)ни иншо этган, сўнгра кофирларга қарши жангда шаҳид бўлиб, икки гўзал оқибатнинг бирига ноил бўлган Али ибн Динорнинг набираларисиз..
Шунингдек, сизларни жиноят ботқоғига ботирадиган ана шу қабоҳат учлигига қарши туришга чақирамиз. Улар: “Жанубни, сўнгра Дарфурни ажратиб ташлаш орқали мамлакатни бўлиб юбориш.. Муборак Ерни босиб олиб, у ерда бузуқлик-фасодни кенг тарқатаётган яҳуд вужуди билан алоқаларни нормаллаштириш.. Ҳамда мусулмонлар ўртасида аланга олган мана бу жинояткорона уруш..” дир.
Бу қабоҳат учлигини бекор қилинг ва мамлакат ҳимояси учун қуролларини мустамлакачи кофирларга қарши қаратадиган битта армия бўлишга ҳарис бўлинг. Зеро, бунда буюк зафар бордир.
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ﴾
“Эй мўминлар, Аллоҳ ва Унинг пайғамбари сизларни абадий ҳаёт берадиган нарсага (яъни, динга, ҳаққа) даъват қилар экан, уни қабул қилинглар”.
Хўш, сизлар бу чақириққа лаббай, деб жавоб берасизларми?
7 шаъбон 1446ҳ
06 феврал 2025м
