بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Саволга жавоб
Туркия ва унинг қўшнилар билан алоқаси
Савол: Туркия бош вазири 2016 йил 13 июлда Туркия Сурия билан нормал алоқаларини қайта тиклайди, деди. «Замон-арабий» 2016 йил 13 июлда қуйидагиларни нашр қилди: «Туркия бош вазири Бенали Йилдирим Туркия Сурия билан нормал алоқаларини қайта тиклайди, деб билдирди»… Туркиянинг Сурияга нисбатан сиёсатида тасодифан зиддиятдан зиддиятга ўзгаришнинг юз бериши ортидаги сабаб нима? У Туркия билан Сурия ўртасидаги сулҳми? Ёки Туркия сиёсатига таъсир қиладиган Америка сиёсатими? Аллоҳ сизга яхшиликни мукофот қилсин.
Жавоб: Саволдаги мазкур масалаларга жавоб тиниқ бўлиши учун қуйидаги ишларни кўриб чиқамиз:
Биринчи: Довудўғли истеъфога чиқиб Бенали Йилдирим бош вазирлик мансабини эгаллаганидан кейин Туркия-Россия ярашуви ҳақида гапирила бошланди. Бу ҳақда «Туркия пост»да 2016 йил 4 июнда келди. Яъни президент Эрдоган 2016 йил 22 майда Бенали Йилдиримга бош вазир мансабини таклиф қилганидан ўн кунча кейин Йилдирим «Янги ҳукумат Россия билан алоқаларни нормаллаштиришга ҳаракатни давом эттиради ва Эрон билан ҳамкорликни кучайтиради» деб билдирди. Программа матнида қуйидагилар келди: «Туркия Россия билан алоқаларни диалог орқали нормаллаштириш сари ҳаракатни давом эттиради». Ана шундан кейин 2016 йил июн ойи ўртасида боғланишлар тезлашди. Шундан сўнг ишлар эътиборни тортадиган тарзда тезлашиб ва чалкаш баёнотлар берилиб шубҳали, ғалати равишда очила бошлади! Бу қуйидагича бўлди:
- Эътиборни тортадиган тарзда тезлашганига келсак, Туркия позицияси – саволда келганидек – зиддиятдан зиддиятга ўзгарди. Бу очиқдан-очиқ бўлди:
а) Рус самолёти ҳаво бўшлиғини бузиб ўтгани учун узр сўрашга арзимаслигини айтиб келаётган Туркия 2016 йил 27 июнда узр сўради: «Кремл расмий вакили Дмитрий Песков «Турк президенти ҳалок бўлган рус учувчиси оиласига ўзининг қизғин ҳамдардлигини ва таъзиясини билдирди ҳамда узр сўради» деди. У қўшимча қилиб Эрдоганнинг «Туркия билан Россия ўртасидаги анъанавий дўстона алоқаларни ўнглаш учун бор кучини сарфлашини» айтганини кўрсатиб ўтди». (Арабийя 2016 йил 27 июн).
б) Сурия аҳлини, хусусан Туркман тоғини бомбардимон қилаётган Путин душман бўлган эди, ҳозир эса у билан сўзлашув дўстона муҳитдаги сўзлашувга айланиб қолди! Чунки Эрдоган 2016 йил 29 июнда Путин билан телефон орқали боғланди: «Туркия президенти аппаратидаги манбаларга кўра телефон орқали сўзлашув ғоятда дўстона вазиятда бўлиб ўтди». (Арабий Жадид 2016 йил 29 июн)…
в) Туркия Россия билан Суриядаги қуролли ҳаракатларни синфларга киритиш тўғрисида келишолмай келаётган эди. Ҳозир эса бу икки давлат келишиб, ўзаро уйғун ҳаракат қиладиган бўлди «… Россия ташқи ишлар вазири Лавровнинг Туркия ташқи ишлар вазири билан Сочида 2016 йил 1 июлда бўлган учрашуви чоғида Сурия мавзуси иккала мамлакат ўзаро келишиб олган энг муҳим мавзу бўлди. Иккала мамлакат терроризмга қарши курашга ўзаро келишиб олди. Рус ташқи ишлар вазири Сергей Лавров Москва билан Анқара ўртасида Суриядаги террорчиларни синфларга ажратиш тўғрисида келишмовчиликлар бўлишини рад этиб, терроризмга қарши уруш соҳасида икки томон ўртасидаги ҳамкорлик қайта бошланишини таъкидлади». (Русиял Явм 2016 йил 1 июл).
Туркиянинг Суриядаги «террорчи жамоатлар»ни синфларга ажратиш тўғрисида Россия билан келишганлиги эътиборни тортадиган яна бир масаладир. Чунки Туркиянинг бир неча йиллардан бери эълон қилиб келаётган позицияси Сурия оппозициясини қўллаб-қувватлаш эди. Мана бу келишув эса илгаргидан бутунлай бошқа бўлган бир янги мавзудир.
г) Рус президенти Путин билан Эрдоган ўртасидаги учрашув ўтказилиши тезлашгани. Бу учрашувни 2016 йил сентябрда Хитойда ўтказишга қарор қилинган эди. Турк ташқи ишлар вазири икки президент ўртасидаги бу учрашувнинг эртароқ, август ойида Россияда ўтказилишини эълон қилди. «Интерфакс агентлиги турк ташқи ишлар вазирининг рус президенти Путин билан турк президенти Ражаб Тоййиб Эрдоган август ойида Сочида учрашади, деган гапини келтирди. Ўз навбатида рус ташқи ишлар вазири: рус ва турк армиялари ўртасида Сурия борасида боғланишлар олиб борилишини умид қиламиз – деди». (Арабийя нет 2016 йил 2 июл)…
д) «Рус президенти Путин ўзининг турк ҳамкасби билан телефон орқали боғланганидан кейин Туркиядан туризм соҳасидаги жазо чораларини олиб ташлаш тўғрисида кўрсатма берди ва икки мамлакат ўртасидаги нормал савдо алоқаларини тиклашни буюрди. Путин бош вазир Дмитрий Медведевдан алоқаларни нормаллаштиришга асос бўладиган зарур қонуний тузатишлар тўғрисида таклифларни тайёрлашни талаб қилди». (Русиял Явм 2016 йил 11 июл).
- Баёнотдаги чалкашлик-ноаниқликка келсак, у қуйидагича бўлди:
а) Турк ташқи ишлар вазири 2016 йил 4 июлда ўзининг мамлакати Россиянинг «Суриядаги террорчиларни» бомбардимон қилиш учун Аданадаги «Инжирлик» ҳарбий ҳаво базасидан фойдаланишига монелик қилмаслигини билдирди. Ана шундан кейин Туркиянинг буни инкор қилиши ноаниқ бўлди: «Рус самолётлари инжирлик ҳаво базасидан фойдаланиши мумкинми? – деган саволга жавоб берар экан турк ташқи ишлар вазири «Рус самолётларининг бу базага келишига ишора қиладиган ҳеч қандай шарҳни айтолмайман» деди». (Ал-Жазира нет 2016 йил 4 июл).
б) «Турк бош вазири Бенали Йилдирим ўзининг мамлакати Россияга «Су-24 «рус ҳарбий самолётини уриб тушириш оқибатида етказилган зарарни тўлашга тайёр эканини билдирди. Маълумки турк президенти Ражаб Тоййиб Эрдоган бу ҳодиса борасида ўзининг рус ҳамкасби Путиндан узр сўраган ва Россия билан Туркия ўртасидаги илгариги алоқаларни қайта тиклашга чақирган эди». (Ғод 2016 йил 28 июн). Шундан кейин бу инкор қилинди, «Айни вақтда турк бош вазири Бенали Йилдирим ана шу ҳодиса учун Россияга компенсация тўлаш ҳақидаги баёнотларидан қайтди. Ахборот воситалари Йилдиримнинг «Россияга компенсация тўлаш муҳокамага қўйилгани йўқ» деган гапини тарқатди. Бу ҳақда хабар Йилдирим ўзининг бир телемулоқотида «Анқара икки мамлакат ўртасидаги алоқаларга путур етказган ана шу ҳодиса учун компенсацияни таклиф қилишга тайёр» деб айтганидан кейин келди. (Би-Би-Си 2016 йил 28 июн). Шундан кейин компенсация тўлашга ўхшаган нарса бўлди, «Туркиянинг «Кемер» курорти мэри ҳалок бўлган учувчи оиласига бир квартира беришни таклиф қилди, у буни Анталия шаҳрида жума куни рус бош консули билан бўлган учрашув чоғида таклиф қилди». (Русиял Явм 2016 йил 1 июл)…
Иккинчидан: Буларнинг барчаси ҳақида атрофлича фикр юритиш билан бу ишларнинг барчаси ортидаги сабабни тушуниб олиш мумкин… Бу шошма-шошарлик ва чалкашлик-ноаниқлик бунинг маҳаллий иш юритиш эмаслигини кўрсатиб турибди. Акс ҳолда бундай ғалати тезлик билан зиддиятдан зиддиятга ўтиш бўлмаган бўларди. Аксинча бу шошма-шошарлик ва ноаниқлик бу ерда хориждан бир буйруқ борлигини кўрсатиб турибди. Ана шу буйруқ берган амалга оширмоқчи бўлаётган бир манфаат учун бу буйруқ бажарилиши шарт… Аммо буйруқ бераётган ким ва ана шу манфаат нимадан иборат? У Америкадир, манфаат эса Сурия режими билан илмоний сиёсий ечимга келишишдир. Буни кўрсатиб турган далиллардан баъзиси қуйидагилар:
- Америка Сурия режимини қўллашда ва қўзғолончиларни бу режим билан музокара олиб боришга мажбур қилишда бор кучини сарфлади. Американинг мақсади амал қилинадиган илмоний асосда бу режим билан шерикчилик қиладиган бошқарувни тузишдир. Америка бунга Эрон, унинг ҳизби ва қуролли тўдалари орқали уринди. Лекин бу уриниши барбод бўлди. Шундан кейин Америка бунга Россия, унинг ракеталари, бомбардимончи самолётлари, ҳарбий кемалари орқали уринди. Лекин бу уриниши ҳам барбод бўлди. Америка бунга Саудия орқали ҳам уриниб баъзи қуролли гуруҳларни ўз таркибига олган бир музокарачи делегацияни тузди. Шунга қарамай бу уринишлари муваффақият қозонмади… Ҳозир эса Америка ўзининг юқорида айтилган югурдак қуроллари муваффақиятсизликка учраган нарсада Туркия муваффақиятли рол ўйнаши мумкин, деб хаёл қилмоқда.
- Туркия билан Россиянинг ўзаро ярашувидаги энг кўзга кўринган шиор Суриядир. Чунки иккала томон ўзларининг янги учрашувлари ва боғланишларида Сурия кризиси учун ечим топиш зарурлигини қаттиқ таъкидламоқда ва «террорчи жамоатлар» синфига киритишда ўртада ҳеч қандай ихтилоф йўқлигини эълон қилмоқда. (… Россия ташқи ишлар вазири Лавровнинг Туркия ташқи ишлар вазири билан 2016 йил 1 июлда Сочида учрашуви чоғида Сурия мавзуси икки мамлакат ўртасидаги ўзаро ярашув мавзуларининг энг муҳими бўлди. Иккала вазир терроризмга қарши уруш қилиш зарурлиги тўғрисида якдил фикр билдиришди, чунки «рус ташқи ишлар вазири Лавров Москва билан Анқара ўртасида Суриядаги террорчиларни синфга ажратиш борасида келишмовчиликлар бўлишини инкор қилиб, икки мамлакат ўртасида терроризмга қарши кураш бўйича ҳамкорлик қайта бошланишини таъкидлади»), (Русиял Явм 2016 йил 1 июл). (Рус ташқи ишлар вазири Сергей Лавров Сурия кризисини ҳал қилиш бўйича Анқара билан бўладиган диалог янада очиқроқ бўлиш билан ажралиб туриши ҳақида умид билдирди. Бу диалог рус-турк алоқалари нормаллашганидан кейин бошланади. «Русиял Явм» канали Лавровнинг қуйидаги сўзларини келтирди: «Мен бу Сурия кризисини енгиб ўтишга оид кучлироқ муштарак нуқтаи назарларни қидириб топишда бизга ёрдам беради деб умид қиламан…». Лавров ўтган ойнинг охирларида турк ҳамкасби Мавлуд Човушўғли билан бўлган охирги учрашувига изоҳ берар экан учрашув чоғидаги диалог очиқ тусда бўлганини кўрсатиб ўтди. У «Биз халқаро хавфсизлик кенгашининг ва Сурияга ёрдам кўрсатувчи халқаро гуруҳнинг қарорларини татбиқ этиш тўғрисидаги келишувларга эришиш учун янада очиқроқ тусдаги маслаҳатлашувларни ўтказамиз» деб қўшимча қилди). (Набаъ Арабий 2016 йил 12 июл).
- Туркия дўстлар тармоғини кенгайтиражагини, бу тармоққа Сурия режими ҳам киражагини эълон қилди. Бу эътиборни кучли тортадиган ва Туркиянинг тубанликка қанчалик чуқур кетганини очиқ кўрсатиб турган баёнотдир. (Туркия бош вазири Бенали Йилдирим Сурия кризисини ҳал қилиш мумкин, лекин ҳамма бу хусусда кризис учун қурбонлар бериши лозим, деди. Йилдирим «Стратегик шерикларимиз ва халқаро коалициядаги шерикларимиз Сурия жароҳатига малҳам қўйишга ҳаракат қилишлари лозим» деб қўшимча қилди. У Туркиянинг ўз теварагидаги хавфсизлик доирасини мустаҳкамлаб кучайтиришга ва дўстлар тармоғини кенгайтиришга ҳаракат қилажагини маълум қилар экан, бу тўғрида Туркиянинг ҳамма билан, жумладан Россия, Ироқ, Сурия, Миср, «Исроил», Қўшма Штатлар ва Европа иттифоқи давлатлари билан алоқаларини ривожлантириш ҳаракатлари бўлаётганини кўрсатиб ўтди), (Ал-Жазира нет 2016 йил 5 июл)… Мужмал-ноаниқ бўлган баёнотдан кейин 2016 йил 13 июнда Сурия режими билан нормал алоқа ўрнатишга нисбатан аниқ, тиниқ баёнот берилди. Чунки замон-арабий 2016 йил 13 июнда қуйидагиларни ёзди: (Турк бош вазири Бенали Йилдирим Туркия Сурия билан нормал алоқаларни қайта тиклайди, деб билдирди). Бу хабарни бошқа ахборот воситалари, жумладан Рейтер ва Арабийя ҳам тарқатди…
Учинчидан: Америка Туркиянинг ҳозирги ролидан фойдаланиб Сурия оппозициясига кучли босим ўтказиб уни Женева йўналишига ва тинч ечимга қайтишга мажбур қилмоқчи. Бу режа ичида оппозицияни Сурияда «душманлик амалиётлари»ни тўхтатиш тўғрисида 2016 йил 27 февралдаги рус-Америка эълонига амал қилишга мажбурлаш ҳам бор… Сурия оппозицияси агар музокара йўналишига қўшилишни рад этадиган бўлса, бу оппозициядан воз кечиш тўғрисида таҳдид қилиш ҳам бор. Америка бу таҳдидни турк-рус ҳамкорлигини кўрсатиш орқали қилмоқчи. (Рус ташқи ишлар вазири: биз рус ва турк армиялари ўртасида Сурия борасида боғланишлар боришини умид қиламиз), (Арабийя нет 2016 йил 2 июл)… Туркия эндиликда русларнинг Сурияга аралашувига қаршилик қилмайдиган бўлди. Чунки Туркия террорчилик ҳужумларига учрамоқда. Шунинг учун Сурия оппозицияси «террорчи жамоатлар»га қарши Америка, Россия, Туркия истаётгандек курашишга шўнғимоғи лозим. Туркиянинг бу таҳдиди оппозициянинг ана шу қисмига таъсир қилади. Чунки оппозициянинг бу қисми Туркиядан ҳамон ёрдамни умид қилмоқда, Эрдоган иккинчи Ҳамага асло йўл қўймайди, деб ишонмоқда ва Туркия билан боғланиш алоқаларини давом эттирмоқда. Шунинг учун Америка мана шу жамоатларнинг режим билан музокараларга тортилишини умид қилмоқда… Туркиянинг Давлат ташкилоти террорига қарши уруш қилаётганини баҳона қилиб сиёсий воситалар билан босим ўтказишдан ҳарбий воситаларга ўтиши ҳам эҳтимолдан узоқ эмас. Чунки Давлат ташкилоти бошқа қуролли оппозициядан ажратилмаяпти. Яъни Туркия ҳам Россия оппозицияни бомбардимон қилишда фойдаланаётган баҳонанинг ўзидан фойдаланади! Рус ташқи ишлар вазирининг рус ва турк арамиялари ўртасида боғланишлар бўлиши ҳақида айтган сўзлари мана шу эҳтимолга далолат қилиб турибди…
Тўртинчидан: Обама ўзининг демократ ўтмишдоши Клинтон ҳаракат қилгандек ҳаракат қилмоқчи. Чунки Клинтон ўз президентлигининг охирги йилида Фаластин Озодлик ташкилотини ва яҳудийларни Фаластин масаласини узил-кесил ҳал қилиш бўйича музокара ечимига тўплаш учун бор кучини сарфлаган эди. Клинтоннинг бу уриниши муваффақиятсиз чиққан бўлса-да лекин у Абу Амморни ва Ёҳуд Баракни бир ерга тўплашга муваффақ бўлган эди… Ҳозир эса Обама Сурия оппозициясини ва режимни шу режим билан музокара ечимига тўплаш учун бор кучини сарфлаяпти. Бу билан Обама ўзининг президентлигининг охирги йилида тилга олишга арзийдиган ишни қилганини айтмоқчи. Фақат Клинтоннинг уриниши билан Обаманинг уриниши ўртасидаги фарқ шуки, Клинтоннинг ҳаракат кучи унинг малайлари олдида кўринган бўлса, Обама ўзининг малайлари ва югурдаклари ёрдамида ҳаракат қиляпти ва унинг ҳаракатлари шу малайлар ортида яшириндир! Шунинг учун Америка Обама даврида кўпроқ тобеларга суянишни кўрсатмоқда. Чунки Америка Эрон ва унинг тўдаларига суянди, Эрондан кейин Россияга суянди. Сурияда яна бош берк кўчага кириб қолган пайтда эса Америка Эрдоганга Россия билан ярашишни буюрди. Бундан мақсади Россияни руҳлантириш ва унинг Суриядаги қўзғолончиларни бомбардимон қилишини осонлаштиришдир. Америка шу орқали қўзғолончиларга босим ўтказиб уларни режим билан музокара олиб боришга мажбур қилмоқчи.
Бешинчидан: Шундай қилиб демак Туркиянинг Россия билан ярашиш сари отилиши, унинг Сурия борасида тобора кескин бурилиши ва Асад режими билан музокаралар йўлини очиши Американинг Суриядаги вазиятга оид сиёсатини шошилинч бажаришдир, холос. Бундан бошқа нарса эмас. Чунки Эрон ва русларнинг Сурияга бўлган аралашуви бош берк кўчага кириб қолганидан кейин Америка Туркияни Эрон ва Россия томон отишга шошилди. Америка шу орқали ўзининг Суриядаги нуфузини сақлаб қолмоқчи ва Сурия қўзғолонининг Исломий ҳолатига барҳам бермоқчи… Турк режими ҳақиқий башарасининг бу суратда очилиб қолганлиги ва Ҳалабни, унинг атрофини, Суриядаги бир қанча жойларни тўхтовсиз бомбардимон қилаётган Россия билан ҳамкорлик қила бошлагани Эрдоган ва унинг режимига алданиб адашган анави кимсаларнинг кўзини очиши лозим. Улар Эрдоган режимидан алоқани узиб, америкалик кофирларнинг ва уларнинг Туркия ҳокимларидан иборат югурдак ёрдамчилари фитналаридан йироқ туришлари лозим. Чунки бу югурдакларнинг қўзғолонни қўллаб-қувватлаш, Ҳама ва Ҳалабга ёрдам бериш ҳақидаги, Россия ва бошқа босқинчилар ҳақидаги алдамчи баёнотларининг сохталиги тобора кўпроқ очилиб бормоқда… Кейинчалик бу баёнотларни «шамол»лар қуриган хас-хашакдек учириб кетди ва бу баёнотлар соҳиби уларга қарши турадиган бўлди! Бугина эмас балки бу баёнотлар соҳиби Ақсо шарифни ва муборак Ернинг бошқа жойларини босиб олган босқинчи яҳуд вужуди билан дўстона алоқада бўладиган бўлди: (Анқара, Қудс Рейтер – Туркия ва Исроил сешанба куни олти йил давомида узилиб қолган ўзаро алоқаларни қайта тиклаш келишувини имзолади. Туркия билан Исроил ўртасидаги алоқалар Исроил денгиз кучлари аскарлари Ғазо секторига қарши жорий қилинган қамални 2010 йил майда синдиришга уринган турк фаоллари тушган кемага ҳужум қилганидан кейин узилиб қолган эди. Ана шу ҳужум оқибатида ўша фаоллардан ўн киши ўлдирилган эди… Имзоланган келишув бўйича Ғазо секторига қарши жорий қилинган денгиз қамали – Туркия уни олиб ташлашни талаб қилганига қарамай – давом этаверади, шу билан бирга секторга инсонпарварлик ёрдамларини етказиб бериш Исроил портлари орқали давом этиши таъминланади. 2010 йилда Мовий Мармара кемасига қилинган ҳужумдан узр сўраган Исроил ўлдирилганларнинг ва жароҳатланганларнинг оилаларига 20 миллион доллар тўлашга розилик берди. Келишувда турк парламентининг ана шу ҳужумда иштирок этган исроиллик аскарларнинг жазодан озод этадиган қонунни тасдиқлаши ҳам талаб этилади». (Рейтер 2016 йил 28 июн). Демак бу ярашиш яҳуд қўйган шартлар асосида бўлди. Оқибатда Ғазони қамал қилишга барҳам берилмади. Туркия фаластинликларни алдаш учун Ғазога ёрдамлар юкини юборишга рози бўлди. Бу юклар яҳудийнинг тўлиқ назорати остидаги Усдуд порти орқали юбориладиган бўлди. Кейинчалик бу юкларни Ғазога Керем Абу Солим ўтиш йўли орқали автомашиналарда юбориладиган бўлди!
Шундай қилиб Фаластинни ва ундаги Ақсо масжидини босиб олган яҳуд вужуди Эрдоган ва унинг режимига дўстлигини яна бошлади. Ғазо секторини қамал қилиш эса бекор қилинмади. Аксинча Эрдоган режими яҳуд вужуди билан имзолаган ана шу келишувда ҳатто турк парламентининг ўша кема йўловчиларини ўлдирган яҳуд аскарларини жазодан – арзимас доллларлар эвазига – озод қилиш тўғрисида бир қонунни тасдиқлаши ҳам талаб қилинди!!
Шундай қилиб Сурияни кечаю кундуз бомбардимон қилаётган Россия Туркия билан «Сурияда терроризмга қарши уруш» қилиш учун ҳамкорлик қиладиган бўлди!! Уларнинг ўртасидаги диалог «ғоятда дўстона вазият»да ўтадиган бўлиб қолди!! Бугина эмас, балки рус ташқи ишлар вазири Сурия борасида рус ва турк армиялари ўртасида боғланишлар бўлишини ҳам талаб қиладиган бўлди!!
Охирида шуни айтмоқчимизки, биз бу сўзларни мана шу малай эс-ҳуши жойига келиб, пушаймон бўлиб ўнгланар ёки Шарқ ёки Ғарбга югурдаклик қилаётган анави малайлар, тўдалар ва тобелар Фаластинни ёки Сурияни озод қилишар деб ўйлаб айтамаяпмиз. Аксинча биз бу сўзларни
مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ
«Парвардигорингизга (қиёмат кунида) узримизни айтиш учун ва шояд (улар) Аллоҳдан қўрқсалар»
[Аъроф 164]
деган мақсадда айтяпмиз… Биз бу сўзларни
لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ
«Албатта бунда (огоҳ) қалб эгаси бўлган ёки ўзи ҳозир бўлган ҳолда (яъни сидқидилдан) қулоқ тутган киши учун» [Қоф 37]
уларни кўзини очиш ва эслатма бўлиши учун айтяпмиз.
Фаластинни ёки Сурияни эса
رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ
«На тижорат ва на олди-сотди Аллоҳни зикр қилишдан, машғул қила олмайдиган кишилар» [Нур 37]
озод қилади. У Аллоҳ изни билан албатта озод бўлади.
وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ
«Албатта сизлар унинг хабарни (озгина) вақтдан сўнг билиб олурсизлар» [Сод 88]
9 шаввол 1437ҳ
14 июл 2016м
