Савол жавоб майдони

Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ.

Фарзандни боқиш, ҳаражатларига инфоқ қилиш отанинг зиммасида. Аллоҳ Таоло дейди:

لِيُنفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ

„Бой-бадавлат киши ўз бойлигидан нафақа берсин!“ [65:7]

Оятдаги «зу» сўзи фақат эркак жинсига қўлланилади. Аллоҳ Таоло дейди:

وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ

„Уларни (яъни оналарни) яхшилик билан едириб-кийдириш отанинг зиммасидадир“. [2:233]
Демак, нафақани эркакнинг зиммасига юклаган. Ҳинд Расулуллоҳ(с.а.в)нинг олдиларига келиб:

«يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ أَبَا سُفْيَانَ رَجُلٌ شَحِيحٌ، وَلَيْسَ يُعْطِينِي مِنَ النَّفَقَةِ مَا يَكْفِينِي وَوَلَدِي. فَقَالَ: خُذِي مَا يَكْفِيكِ وَوَللَدَكِ بِالْمَعْرُوفِ»

«Эй Расулуллоҳ, Абу Суфён бахил одам. У менга ва боламга етадиган нафақани бермаяпти», деди. Шунда Расулуллоҳ (с.а.в): «ўзинг билан болангга кифоя қиладиган нарсани яхшилик билан ол», дедилар» (муттафақун алайҳ).

Талоқ қилинган аёл эса, собиқ эри учун бегона бўлади, яъни фақат аёли бўлиб тургандагина нафақаси фарз, талоқ қилгандан кейин иддаси тугаса собиқ аёлини боқишдан масъул бўлмайди, чунки Расулуллоҳ (с.а.в):

«اِمْرَأَتُكَ مِمَّنْ تَعُولُ تَقُولُ أَطْعِمْنِي وَإِلاَّ فَارِقْنِي»

«Хотининг сен боқадиган оиланг аъзоларидандир. У: «Мени едириб-ичир. Агар едириб-ичирмасанг, қўйиб юбор», деб айтиши мумкин», дедилар.

Аммо фарзандларни боқиш эркак кишини, яъни отани зиммасида. Энди (талоқ қилинган) она болани эмизгани билан эрининг зиммасидаги ишни адо қилишда манфаат келтиргани учун ота собиқ аёлига қилган ҳизматига яраша ҳақ тўлаши вожиб бўлади. Никоҳидалик маҳалда уй ичидаги ишларни қилиш аёл кишинининг зиммасида бўлганидан никоҳидалиги вақтида иш ҳаққига ҳақли бўлмайди. Аммо талоқ қилингандан кейин иш ҳаққига ҳақли бўлади. Шуни китобда келтириб, ҳар қандай манфаат келтирган инсон иш ҳаққига эга бўлади деб, ижарани вокеълигини ва у ҳақидаги ҳукмни тушунтирмоқда.
Хулоса қилиб айтсак, нафақа қарамоғидагиларга сарф қилинадиган маблағ. Эмизгани учун талоқ қилинган аёлига бериладиган маблағ у аёлнинг иш ҳаққи. Агар эмиш даврида бола онаси билан(яъни собиқ аёли билан) қолишга келишилса, у ҳолда болани нафақасини(кийим, озиқ-овқат кабиларга маблағни) беради ва у боланинг ҳаққи бўлади. Ундаги тасарруф онанинг зиммасида бўлиб, бало учун сарифлайди. Аммо эмизгани учун аёл киши билан келишиб олинган маблағ аёлнинг ҳаққи бўлиб, хоҳлагандек сарф қилади.

Муттақий.