Савол жавоб майдони

Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ

Аёл кишининг оёқлари ҳам аврат ҳисобланади. Кўчага чиққанда ва намоз ўқиганда оёқларини ҳам беркитиш вожиб. Баъзи мужтаҳидлар оёқлар аврат эмас, уларни беркитиш шарт эмас деган райда. Лекин аёлнинг умумий ҳаётда кийиши вожиб қилинган либосни аниқ ва тўлиқ сифатлаб берган қуйидаги оятлар нозил бўлган даврда, яъни Расулуллоҳ(с.а.в)нинг даврларида умумий ҳаётда кўриниб турган жойлар(юз ва қўл кафтлари)дан бошқа ҳамма жойи аврат эканини баён қилган.
Аллоҳ Таоло шундай дейди:

وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ
„Кўкракларини рўмоллари билан тўссинлар“.[24:31]
Яъни бош ёпинчиқларини бўйинларига, кўкракларига ўрасинлар, кўйлак ва кийим ёқасидан кўриниб турадиган бўйин ва кўкракларини беркитсинлар. Аёлларнинг пастки либоси ҳақида эса шундай дейди:

يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ
„Устларига ёпинчиқларини пастгача тушурсинлар!“.[33:59]
Яъни кўчага чиқиш учун кийган кийимлари устига кийган ёпинчиқ ва плашч каби кийимларини пастгача тушиб турадиган қилиб узун қилсинлар. Аёлнинг ушбу либосининг умумий кўриниши ҳақида шундай дейди:

وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا
„Кўриниб тургандан бошқа зеб-зийнатларини (номаҳрамларга) кўрсатмасинлар“.[24:31]
яъни қулоқ, билак, болдир каби зийнат ўринларини кўрсатмасинлар. Бу оят нозил бўлган даврда, яъни Расулуллоҳ(с.а.в)нинг даврларида умумий ҳаётда кўриниб турган жойлар, яъни юз ва қўл кафтлари бундан мустаснодир. Мана шундай аниқ сифатлаш орқали аёлнинг умумий ҳаётдаги либоси нима ва қандай бўлиши вожиблиги ёрқин маълум бўлади Умму Атийянинг ҳадиси аёл кўчага чиққанда кийими устидан киядиган кийими бўлиши вожиблигини очиқ баён қилган. У Расулуллоҳдан «Биримизнинг жилбоби бўлмаса-чи?» - деб сўраганда унга шундай жавоб берганлар: «Унга опаси (дугонаси) ўз жилбобини кийдирсин». Яъни у Расулуллоҳдан: «Кўчага чиқиши учун кийими устидан киядиган кийими йўқ бўлса-чи?» - деб сўраганида, Расулуллоҳ унга дугонаси кийими устидан киядиган кийимини бериб туришини амр қилганлар. Бунинг маъноси, агар кийимини бериб турмаса, кўчага чиқиши мумкин эмас. Бу эса ҳадисдаги буйруқ фарз эканлигига ишорадир, яъни аёл кўчага чиқишни хоҳласа, кийими устидан жилбоб кийиши фарз бўлиб, уни киймаса чиқмайди.

Жилбоб оёқларни ҳам ёпиб турадиган даражада пастгача тушиб туриши шарт. Чунки Аллоҳ оятда айтганки:

يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ
„Устларига ёпинчиқларини пастгача тушурсинлар!“.[33:59]
яъни жилбобларини узайтирсинлар. Чунки бу ердаги «мин» баъзисини деган маънода эмас, балки баён маъносида келган. Яъни ёпинчиқни ёки плашчни пастгача тушириб узайтирсинлар. Чунки ибн Умар ривоят қилганки, Расулуллоҳ(с.а.в) дедилар:

«مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلاَءَ لَمْ يَنْظُرِ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَكَيْفَ يَصْنَعُ النِّسَاءُ بِذُيُولِهِنَّ؟ قَالَ: يُرْخِينَ شِبْرًا، قَالَتْ: إِذًا تَنْكَشِفَ أَقْدَامُهُنَّ؟ قَالَ: يُرْخِينَ ذِرَاعًا لاَ يَزِدْنَ»
«Кимки такаббурлик қилиб этакларини судраб юрса, қиёмат куни Аллоҳ унга қарамайди». Шунда Умму Салама сўрадики: «Унда аёллар этакларини нима қиладилар?». Дедилар: «бир қарич туширсинлар (узун қилсинлар)». Деди: «Унда оёқлари очилиб қолар экан-да?» Дедилар: «бир зироъ (яъни бир билак) узунлигича узайтирсинлар. Бундан зиёда қилмасинлар». Бу эса аёл кийими устидан киядиган кийими, яъни ёпинчиғи оёқларни ёпиб турадиган даражада узун бўлишини очиқ билдиряпти. Агар оёқлар пайпоқ ёки махси билан беркитилган бўлса, бу нарса жилбоб узун қилиб туширилганига далолат қиладиган шаклда узун туширилганининг ўрнига ўтмайди. Бу ҳолатда оёқлар берк бўлгани учун уларни ўрашга зарурат йўқ. Лекин бу ҳолатда ҳам жилбоб узун тушиб туриши зарур. Токи бу кийим аёл умумий ҳаётда кийиши вожиб бўлган кийими эканлиги равшан билиниб турсин ва Аллоҳнинг «узун қилиб олсинлар», деган каломи рўёбга чиқсин.(“Исломда ижтимо низоми” китобидан олинди).
Муттақий.