Ва алайкум ассалому ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ!
Ҳа, албатта чўчқа, уни боқиш, сотиш ёки уни пулини ейиш мусулмонга ҳаром қилинди, ҳатто бир ғойридинга уни боқувчи бўлибми ёки сотувчи бўлибми ёлланиш ҳам ҳаром қилинган. Аллоҳ Таоло айтади:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ
(Аллоҳ) сизларга фақатгина ўлакса, қонни, тўнғиз гўштини ва Аллоҳдан ўзгага аталиб сўйилган нарсаларнигина ҳаром қилди. [2:173]
Ёллаш ҳалол бўлиши учун манфаат ҳалол бўлиши шарт. Манфаати ҳаром бўлган нарсага ишчи ёллаш мумкин эмас. Масалан, ароқ сотиб олган кимсанинг ароғини ташиб беришга, ароқ тайёрлаш ёки чўчқа ва ўлимтиклар ташиб беришга ишчи ёллаш жоиз бўлмайди. Термизий Анас ибн Моликдан ривоят қилади:
«لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ فِي الْخَمْرِ عَشَرَةً: عَاصِرَهَا، وَمُعْتَصِرَهَا، وَشَارِبَهَا، وَحَامِلَهَا، وَالْمَحْمُولَةَ إِلَيْهِ، وَسَاقِيَهَا، وَبَائِعَهَا، وَآكِلَ ثَمَنِهَا، وَالْمُشْتَرِيَ لَهَا، وَالْمُشْتَرَاةَ لَهُ»
«Расулуллоҳ(с.а.в) ароқ хусусида ўн кишини лаънатладилар: тайёрлатувчини, тайёрловчини, ичувчини, ташувчини, буюртмачини, қуйиб берувчини, сотувчини, пулини еювчини, сотиб олувчини ва ким учун сотиб олинган бўлса ўшани». Шунингдек, рибо ишларига ҳам ёллаш ҳаром, чунки у ҳаром манфаатга ёллаш бўлиб, ибн Можа ибн Масъуд орқали
«أَنَّهُ لَعَنَ آكِلَ الرِّبَا وَمُؤَكَّلَهُ وَشَاهِدَيْهِ وَكَاتِبِهِ»
«Пайғамбар(с.а.в) рибони еювчини, едирувчини, гувоҳларини ва ёзувчини (котибни) лаънатладилар» деганларини ривоят қилган. Шундай қилиб, Оллоҳ Таоло ҳаром қилган барча ишларга мусулмон одамнинг ёлланиши ҳаромдир. Термизий Оиша(р.а)дан ривоят қилади:
«أَنَّ رَسُولُ اللهِ أَرْسَلَ إِلَى يَهُودِىٍّ يَطْلُبُ مِنْهُ ثَوْبَيْنِ إِلَى الْمَيْسَرَةَ»
«Пайғамбар(с.а.в) бир яҳудийга одам юбориб, тўлашга қурби етганда бериш шарти билан ундан икки кўйлак сўратганлар». Шунга кўра, яҳудий, насроний каби зиммийлар билан ширкат тузиш жоиз. Чунки улар билан савдо қилишга рухсат этилган. Фақат зиммийлар мусулмон билан шериклик қилганларида ароқ, чўчқа каби ҳаром нарсаларни сотишлари жоиз эмас. Шериклик қилишларидан аввалги ароқ, чўчқа савдосидан олган даромадлари ширкат учун ҳалол бўлаверади. Тасарруфи жоиз бўлган нарсалардагина ширкат тузиш мумкин. Чунки у молнинг тасарруфи учун тузилади. Тақиқланган нарсаларда ҳам, тасарруф қилиши мумкин бўлмаган кимса билан ҳам ширкат тузиб бўлмайди. Сувайд ибн Ғафаладан ривоят қилинишича, Билол Умар ибн Хаттоб(р.а)га ходимларингиз ароқ, тўнғизларни ҳам хирожга олишяпти, деганида, уларни олманглар, лекин сотиш ваколатини беринглар-да, пулидан олинглар, деганлар. Буни Абу Убайд «Амвол»да ривоят қилган. Ҳеч ким Умарнинг бу ишини инкор қилмаган. Агар у шариатга тўғри келмаганида инкор қилишган бўларди. Шунга кўра, у ижмоъдир. Ароқ ва тўнғизлар аҳли зимманинг молларидир. Улар мусулмонларга мол бўлмайди. Аҳли зиммалар мусулмонларга жизянинг бадалига ўшаларни бермоқчи бўлганларида Умар(р.а) уларни қабул қилмасликни, сотдириб пулини олишликни буюрди.
Муттақий.
|
Муаллиф
Чучкани бокиш
