Саволга жавоб беришдан олдин талоқ ҳақида бироз тўхталиб ўтсак
мақсадга мувофиқ бўлади. Ижтимоий низом китобида талоқ ҳақида
жумладан шундай келади: Талоқ - никох алоқасини узиш ва никох
битимини бекор қилиш, демакдир. Талоқнинг жоизлигига ҳеч қандай
шариий иллат йўқ, чунки бу тўғрида келган далилларнинг ҳеч бири -
на Қуръон далиллари ва на суннат далиллари - бирор иллатни ўз
ичига олган эмас. Унинг халоллиги бирор сабабга кура эмас, балки
шариат халол қилгани учундир. Шаръий талоқ қилиш уч марта талоқ
қилиш бўлиб, булар кетма-кет бўлади. Агар бир марта талоқ қилса,
бир талоқ тушади ва эр хотинини идда муддати ўтмай туриб, янгидан
никох ўқитмасдан, қайтиб олиши мумкин. Агар иккинчи бор талоқ
қилса, икки талоқ тушади ва идда муддати ўтмай туриб, янгидан никох
ўқимасдан, қайтиб никохига олиши мумкин. Агар бу икки холатда идда
муддати ўтиб кетса, талоқ ражъий (қайтиш мумкин бўлган) талоқдан
кичик боин (ажратувчи) талоққа айланади ва энди эр янги никох
ўқитмай ва махр бермай туриб хотинини қайта никохига ололмайди.
Агар учунчи бор талоқ қилса, катта боин (ажратувчи) талоқ тушади ва
энди эр ўз хотинини қайта никохига олиши мумкин бўлмайди.
Фақатгина бошқа эрга тегиб, у билан қўшилиб, сўнг бу эр уни талоқ
қилса ва идда муддати тугаса, уни қайта никохига олиши мумкин.
Аллоҳ Таоло дейди:
– „(Эр хотинини қайта никохига олиши мумкин бўлган) талоқ икки
мартадир. Сўнгра (оилани) яхшилик билан сақлаш ёки чиройли
суратда ажрашиш (лозим). Ва сизлар учун уларга (хотинларингизга)
берган нарсаларингиздан (уларнинг махрларидан) бирон нарсани
қайтариб олишингиз дуруст бўлмайди. Фақат эр-хотин Аллоҳ буюрган
(оилавий турмуш борасидаги) қонун-қоидаларни адо қила
олмасликларидан қўрқсаларгина (дурустдир). Бас, агар уларнинг Аллоҳ
буюрган қонун-қоидаларни адо қила олмасликларидан қўрқсангизлар,
у холда хотин (эридан ажраши учун) эваз қилиб берган нарсада (яъни,
хотиннинг эваз беришида, эрнинг шу эвазни олишида) улар учун
гунох йуқдир. Бу Аллоҳнинг қонун-чегараларидир. Бас, улардан
тажовуз қилиб ўтмангиз! Ким Аллоҳ чегараларидан тажовуз қилиб
ўтса, ана ушалар золимлардир. Энди агар уни (учинчи марта) талоқ
қилса, у аёл то бошқа эр билан турмуш қурмагунича аввалги эрига
халол бўлмайди. Сўнг агар (кейинги эр ҳам) талоқ қилса, бу холда
Аллоҳ буюрган қонун-қоидаларни адо қилишларига ишонсалар, (у
хотин аввалги эри билан) бир-бирларига қайтишларининг, яъни қайта
турмуш қуришларининг гуноҳи йўкдир. Булар Аллоҳнинг
чегараларидирки, буларни биладиган қавм учун баён қилади“.
[2:229-230]
Юқоридагилардан маълум бўлишича бизга талоқни ҳалол қилган Зот
қандай талоқ қилишни ҳам ўргатибди. Мусулмон одам талоқнинг
ҳалоллигини эътиборга олиб тилига ҳа деб эрк беравермасдан Аллоҳ
белгилаган ушбу чегарага риоя қилиши мақсадга мувофиқ бўлади.
Энди саволнинг жавобига келадиган бўлсак бу эрнинг ҳаққи. Аллоҳ
Таоло оилада бошлиқликни эрга берган. Агар оила муаммоларини ҳал
қилиш ҳам эрнинг ҳаққи. Оила алоқаси агар ҳеч бир муолажа билан
ҳал қилиб бўлмас даражада издан чиқса охирги чора, яъни талоқ
қилиш ҳуқуқини Аллоҳ эркак кишининг ихтиёрига берди. Чунки у оила
бошлиғи ва оила масъулиятлари унинг зиммасида. Эрнинг ўз аёлини
талоқ қилиши учун ҳеч қандай шартлар белгиланмаган. У бевосита ўз
олдида турган хотини талоқ қиладими ё бошқа юртдаги хотинига
талоқ хати юборадими ва ёки бошқа алоқа воситалари билан талоқ
қилганини хотинига етказадими бунинг фарқи йўқ. Талоқ тушган ёки
тушмаганлиги эрнинг шу лафзни айтганлигининг тан олиши ёки тан
олмаслигига қараб белгиланади. Унинг буни тан олиши ёки тан
олмаслиги у билан парвардигорининг ўртасидаги ишдир. Агар у буни
тан олса у мактуб орқали ё бевосита ва ёки бошқа алоқа воситаси
орқали талоқ қилган бўлса ҳам талоқ тушади. Бунга далил
сўраладиган бўлса, талоқ ҳуқуқи мутлақ эрга берилганлиги бунга
далилдир. Шариатда эрнинг бу ҳуқуқини чеклаган бирор далил
келмаган. Аллоҳ ўзи билгувчидир. Агар хато қилган бўлсак мағфират
қилгувчи ҳам ўзидир. Аллоҳдан барча хатоларимиз учун мағфират
сўраймиз.
|
Муаллиф
Телефон оркали 3 талок сузини айтиш
