Қирғизистон Қумтордан 3 миллиард доллардан кўпроқ маблағ ундириш ниятида
Бишкек шаҳрининг Октябр туман суди “Қумтор” олтин конининг Давыдов ва Лысый музликларидаги чиқинди ташланадиган жойларни ноқонуний деб топди ва “Кумтор Голд” ширкати зиммасига 261 миллиард 719 миллион 674 минг сўм давлатга тўлаш мажбуриярини юклади. Бу ҳақда Октябр туман судининг 7 май кунидаги қарорида айтилди. Бундан ташқари, Канада компанияси 1 миллиард 300 миллион сўм миқдорида бадал тўлаши керак.
Бизнес омбудсманининг таъкидлашича, Қумторга ташқи бошқарувни жорий этиш тўғрисидаги қонун лойиҳасининг қабул қилиниши мамлакатга сармоялар жалб қилинишини камайтиради. Чунки бу муассаса фақат капиталистларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш асосида ишлайди.
Айни пайтда Қирғизистон бюджети инқирозга юз тутган бўлиб, ташқи қарзга бўлган эҳтиёж ортиб бормоқда. Халқаро молия ташкилотлари мамлакатга қарз бериш учун электр энергияси нархларини кўтариш ва давлат корхоналарини хусусийлаштириш каби шартларни қўймоқда. Натижада ҳукумат мамлакатнинг энг сердаромад соҳаси бўлган Қумтордан маблағ ундиришга ҳаракат қилмоқда. Аммо, ҳозирги пайтда капиталистик тизим ва унинг қуроллари бўлган халқаро ташкилотлар чет эл компанияларининг манфаатларини ҳимоя қилиш учун ишламоқда. Демек, иш халқаро суд жараёнларидан ташқарига чиқмайди. Қирғизистон ҳукумати эса халқаро судда ғалаба қозониши эҳтимолдан йироқ.
Хулоса қилиб айтганда, Қумтор кони иш бошлагандан бери ундан фақат хорижий компания фойда кўриб келмоқда. Улардан қолган-қутганини маҳаллий амалдорлар воситачи сифатида бўлиб олишмоқда. Ҳукумат эса, оддий халққа “Центерра”ни энг катта солиқ тўловчи компания сифатида кўрсатиб, кўзбўмачилик қилмоқда. Ахир халққа ушбу олтин конидан ҳозиргача ҳеч қандай улуш берилмаганлиги ҳеч кимга сир эмас-ку. Чунки бугунги кунда биз яшаётган капиталистик тузум ушбу капиталистларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва дунёнинг исталган нуқтасида уларга шароит яратиш учун қурилган. Оддий халққа эса, арзон иш кучи сифатида қаралади. Аслида, исломий нуқтаи назардан қаралса, табиий бойликлар бутун халққа тегишли бўлиб, унинг фойдаси тўғридан-тўғри халққа тегиши керак. Шунингдек, на давлат, на хорижий компания ва на жисмоний шахс жамоат мулкига эгалик қила олмайди.
Мумтаз Маверанаҳри
