Кремл матбуот хизматининг хабар қилишича, Россия президенти Владимир Путин Туркияга нисбатан махсус иқтисодий чораларни жорий этиш тўғрисидаги қарорга имзо чекди. Янги қарорда чекловлар фақатгина турк фирмаларига эмас, балки Туркия фуқаролари назорат қиладиган ташкилотларга ҳам тааллуқли.
Бундан аввалроқ эса бош вазир ўринбосари Аркадий Дворкович Туркияга қарши санкциялар кенгайтирилиши ҳақида маълум қилган эди. Унинг қайд этишича, ҳукумат Туркия билан ҳамкорликда воз кечиш мақсадида эмас, фақатгина, нодўстона ҳаракатларга нисбатан муносиб жавоб бериш керак, деб ҳисоблайди.
Путин Туркияга қарши махсус иқтисодий чоралар тўғрисидаги дастлабки қарорни 28 ноябрда тасдиқлаган эди. Ушбу ҳужжатдан турк маҳсулотларининг алоҳида турларини Россияга олиб киришни тақиқлаш ёки чеклаш, жумладан, турк экспортининг асосини ташкил этувчи мева ва сабзавотлар тақиқ остида тушган эди.
Ҳужжатда 2016 йилнинг 1 январидан виза тартибининг кучга кириши, Россия ва Туркия ўртасидаги чартер рейсларининг тақиқланиши ҳам айтиб ўтилган.
Туркистон:
Россия Туркия билан алоқаларини узиб боравериши сабабли улкан иқтисодий манфаатларини қўлдан чиқариб бораверади. Путин Туркияга қарши матбуот ҳужумини олиб бориш орқали атрофидаги мамлакатларга ва ички мухолифот қувватларига зарба беришни мақсад қилмоқда.
Путин Россияни иқтисодий бўҳрон ҳолатига олиб бориб қўйди. Энди уни Туркия ёки Қозоғистон сингари мамлакатлар билан олиб борилаётган иқтисодий алоқалар қутқариб қола олмайди. Шунинг учун Путин Туркиядан қаттиқ хафа бўлиши билан бирга, атрофидаги ўзининг мустамлака давлатларидан ҳам, Туркия билан алоқаларини узишларини талаб қилаяпти. Путин, энди Россияни қутқариб қола олмайди. Шунинг учун у энди ўзини ва режими вакилларини сақлаб қолиш ҳақида бош қотираяпти.
Охирги вақтларда Ўзбекистон ва Қозоғистон мамлакатлари Россиядан янада кучлироқ хавотирлана бошлашди. Улар ҳам Путиннинг ўй-у фикри бузулиб бораётганини сеза бошладилар. Путин Суриядаги мақсадсиз қатағон қилиш амалиётлари тугаши билан, Россия учун янги уруш майдони қидира бошлайди. Украинага қайтадан уруш бошлаши ҳам мумкин. Лекин у ерда НАТО кучлари билан тўқнаш келиши муқаррар. Туркияга қарши уруша олмайди. Негаки у ҳам НАТО иттиқининг аъзоси.
Демак, Путин ўз мустамлакаси бўлган мамлакатларидан янги урушлар учун шароит ва баҳоналар қидира бошлайди. Яъни бу федерация ичкарисида бўлган Кавказдан ёки НАТОга алоқаси бўлмаган Қозоғистон, Қирғизистон, Ўзбекистон сингари мамлакатлардан уруш ҳолатини яратишга ҳаракат қилиши мумкин деган гумонга олиб келади. Шунда Путин 90 – йиллардаги сингари ҳолатлар пайдо қилиб, мигрантлар номидан портлашлар уюштириш билан рус халқини даҳшатга солади. Путин ичкарида ҳарбий ҳолат пайдо қилиш билан, ҳар хил норозилик намоишлари учун чекловлар қўядиган қонунлар чиқариб олади.
Ташқи сиёсатида ҳам, қўшни давлатларини деярли ҳарбий босиб олиши мумкин. Путиннинг командаси куну тун шу мақсадларини рўёбга чиқариш мақсадида, турли лоиҳалар ишлаб чиқариш билан овворалар. Улар Россияни бугунги танг аҳволидан олиб чиқиб кета олмасликларини яхши билишади. Путин ва унинг режими вакиллари учун ҳозирда фақат уруш ҳолати керак. Улар бу урушни пайдо қилиш учун ўз иттифоқдошларига ҳар турли босимлар қила бошлади. Сурияга аскар олиб киришга уларни мажбурлаш, Туркияга қарши чора санкциялари эълон қилиш… каби. Оқибатда Қзоғистон, Ўзбекистон ва Қирғизистон давлатлари ҳам Россиядан хавфсирай бошлашди.
Тўғрироғи улар Россиядан эмас, Путиндан хавфсирай бошлашди. Путиннинг Россия призиденти бўлиб келиш тариқатини Ўрта Осиё мамлакати призидентлари яхши билишади. Путиннинг 1999 йилдаги Россия бўйлаб уюштирган қатор қўпорув амалиётлари уни тахтга, Елцинга ворис қилиб олиб келди. Шу кунги вазиятларда ҳам, 1999 йилдаги воқеъликни эслатувчи ҳолат пайдо бўлиб бораяпти. Лекин бугунги вазиятда нафақат Россия, балки Марказий осиё бўйлаб қўпорув амалиётлари уюштирилиши мумкин деб хавотирланишаяпти. Путиннинг тахтда қолиш имкониятлари тоборо қисқариб бораётгани ҳаммани хавотирлантираяпти. Бу ҳолатда Путиндан яна нималар кутиш мумкин, ҳеч ким аниқ айта олмайди.
