Россия бош вазири Дмитрий Медведевнинг Хитойга сафари якунланиши билан “Синьхуа” давлат агентлиги Россия иқтисодиётининг аҳволи ҳақида кескин танқидий мақола эълон қилиб, уни жаҳоннинг асосий янгиликлари қаторида жойлаштирди. Хитой расмий ахборот каналларининг бундай ҳаракати россиялик журналистларга тушунарсиз туюлди.
Мақолада айтилишича, Россия сиёсати стратегик боши берк кўчага, иқтисодиёти эса тизимли инқирозга кириб қолган, ва бундан чиқиш осон бўлмайди.
“Россия қийин даврдан ўтмоқда, – дейилади мақолада. – Нефть долларлари илгаригидек, иқтисодиётнинг муҳим таркибий қисмини ташкил этади. Иқтисодий ривожланиш вазирлигининг ҳисоб-китобларига қараганда, нефть нархи 40 доллар бўлган тақдирда мамлакатда ЯИМ 5 фоизга тушиб кетади. Молия вазирлигининг фикрича, бюджет бунда 3 трлн рубль камомад кўради. Аммо энг жиддий таҳдид бунда эмас. Таҳлилчиларнинг фикрича, Россияда 2014-2015 йилда иқтисодий беқарорликнинг кузатилиши 2012 йилдаёқ бошланган структур инқироз билан боғлиқдир. Унинг моҳияти иқтисодиёт деиндустриализацияси ҳамда қишлоқ хўжалигининг тушиб кетишидадир. инқироз тугаганидан сўнг эса одатда саноат ва аграр секторни дарҳол яхшилаб бўлмайди”.
Бу мақола Медведев Хитой раҳбарияти билан келиша олмаганини кўрсатади, деб ҳисоблайди РФ ФА Узоқ Шарқ институти директори ўринбосари Андрей Островский.
“Медведевни қабул қилишди, қорнини тўйдиришди, экскурсиялар ўтказишди, шу билан бўлди. Энди хитойликлар ёзмоқда: “Мамлакатингизда нима бўлаётганига қаранг. Бизда хитойча орзу бор, сизда нима бор?”. Хитой сўрамоқда: “Биз билан қандай ҳамкорлик қилмоқчисиз?”. Барча тахминларга кўра биз “Ҳеч қандай” деб жавоб бермоқдамиз, – таъкидлади мутахассис”.
“Агентлик (“Синьхуа”) биз Пекинга ёлғон гапираётганимизни айтди. Хитой фақат кучли ва масъулиятлилар билан иш кўради. Ҳозир улар Россияда нималар бўлаётганини тушуниб турганларини кўрсатишди”, – сўзида давом этди Островский.
Шу билан бирга, унинг фикрича, Россия халқига нисбатан Хитойнинг муносабати яхши.
“Хитойликлар бизнинг халқимизни ҳисобдан чиқармаяпти. Улар фақат Медведев ва ҳукуматни ҳисобдан чиқармоқда”, – ишонтириб айтди эксперт.
Туркистон:
Островскийнинг таҳлиллари деярли ҳақиқатга яқин. Пекин Россияни улкан бозор деб қарайди. Муаммо Россияни шу аҳволда ушлаб турган Путиннинг режимида. Хитойнинг бу режимга бўлган ишончнинг йўқлиги ва Россия иқтисодининг ҳозирги аҳволи яъни Хитой билан ҳамкорлик қила олмайдиган ва Хитой инвестицияси кўламини ҳам кўпайтириш имконининг йўқлиги, аслида Хитой ҳукуматини қаноатлантирмайди. Лекин Путиннинг режими, Россиянинг манфаатларига тескари юриб бориши билан, мамлакатнинг халқаро майдондаги жуда кўп манфаатларини йўқотиб бораяпти. Ҳитойни ҳар қандай ҳамкорлик қилишдан тўсиб хавотирлантираётган омилларнинг бири шу.
Иккинчи омил: Россиянинг ҳозирги иқтисодий ва сиёсий ҳолатида, Хитой билан тенг ҳамкорлик қила олиш имкониятининг йўқ эканлигида. Руслар, Хитойдан ўзига нисбатан эски етакчи давлатга муносиб, ҳеч бўлмаганда тенг муносабатда бўлишини сўрашаяпти. Чунки Хитойни Россия Советлар иттифоқи қуввати билан, ўзига иттифоқчи қилиб, капиталистик Ғарб оламига қарши халқаро сиёсий майдонга олиб чиққан эди. Шунинг учун Хитой, хозирги Россия билан фақат учинчи олам мамлакатлари билан муомила қиладиган лоихалар асосида муомила қилиши мумкин эканини хозирча очиқ айта олмаяпти. У фақат Рус дипломатларига, юқорида айтилганидек яхши муомила кўрсатиб қайтариб юбораяпти. Худди Қирғизистон бош министрини экскурсиялар уюштириб, қорнини тўйғазиб, яхши гаплар билан қайтариб юборишгани сингари.
Учунчи омил: Хитой, Россиянинг томорқаси бўлган Қирғизистонга бостириб киришга журат қила бошлади. У Қирғизистон бош министри Т Сариев билан, икки давлатлар ўртасида виза системасини бекор қилиш хақида музокаралар юрита бошлади. Бу Қирғизистонни, худди Уйғуристон сингари босиб олиш сари қўйилган жиддий қадам хисобланади. Бу путинча ибора билан айтганда орқадан берилган яна бир тепки дегани бўлади.
Хитой, Россиянинг хозирги ночор ахволидан ва Қирғизистоннинг иқтисодий кризис холатидан ўзи учун ўта манфаатли фойдаланиб қолмоқчи. Сариев эса, тарихий хато қилиш ва миллатнинг хиёнотчиси бўлиб тарихда қолиш арафасида турибди. Бу мустамлака қилиш услуби дунёнинг хар томонида кенг тарқалган. Аввал Европа Американи шу услуб билан мустамлака қилган бўлса, кейин Изроил Фаластинни, Ғарб Африка мамлакатларини, Хитон Уйғуристонни, Россия М Осиёни… мисоллар жуда кўп. Энг ёмон томони шундаки, Россия бу каби келишимлар ортидан Хитойга эмас, Қирғизистонга босим қилади. Қирғизистон хукуматини эса, энди, Россиянинг ортидан кетавериши уни шу кунги холатидан хам баттар тубанлаштириб бораверишига кўзи етиб бораяпти.
