Бу мақолани ёзишга уммат орасидаги баъзи фитначилар сабаб бўлди. У фитначилар ўзларини шайхларини-гина таълимотини зеҳнига урнаштириб олиб, уммат орасида иғво қилиб юришипти.
Баъзилари давлатни босими остида бу иғвони қилишга мажбурланган бўлса, баъзилари давлатни махсус олийгоҳларида таълим олиб уларни дастурига мослашган зеҳниятидан келиб чиқиб қиляпти.
Ҳозирги кунда ҳеч кимга сир эмас-ки барча жойларда мусулмонлар жуда оғир ҳолатда кун кўришмоқда. Мусулмонларнинг ўз юртларидаги ер-ости ва усти бойликларини арзон баҳога олиб кетиб, талон-тарож қилишяпти. Бу ҳам етмаганидек мусулмонларни ўз эътиқодларига тўлақонли амал қилишларига ҳам йўл қўйишмаяпти.
Мусулмон ўлкаларини қаерига қараманг рўмолини ечаётган, қамаётган, бомбалаётган, қул бўлиб ишлашга мажбур бўлаётган, муслималар номуси топталаётган, ёшларни бузғунчиликка чорлаётган, қизлари ва аёллари танасини пуллаётган, хуллас барча турдаги хорликларни кўрасиз.
Шунча ишлар бўлаётган бўлса ҳам ўзимизнинг аксар дин пешволаримиз “ҳеч нарса бўлаётгани йўқ. Сизлар тинчликка раҳна солаябсизлар, сизлар у, сизлар бу”, деб умматимизни ҳолини яна ҳам ёмонроқ бўлишига сабабчи бўлишяпти. Умматни шу аҳволини кўриб, чора кўришга ва ўзгартиришга ҳаракат қилаётганларни ҳар-хил ваъзлар билан ёмонлаб золимларга ёрдам беришяпти. Хоссатан Ҳизб ут-Таҳрир жамоасини авом халққа ёмонлаб, бир қанча бўҳтонлар уйдиришди.
Улардан бири “Ҳизбийлар қабр азобига ишонмайди” дейишларидир. Бу гапни айтаётган кимсани бошқа ваъзларига диққат қилсангиз “биз Мотрудий ақидасидамиз” каби сўзларни ҳам эшитасиз. Ана шу улар оғзини тўлдириб айтаётган Мотрудийчилик ақидасида ҳам оҳад хабар эътиқод бобига олинмайди.
Ҳизб ут-Таҳрир биронта китобида қабр азобига ишонмаймиз деган эмас, фақатгина оҳад хабарни эътиқод бобига олмаймиз деган. Бу қавлни эса жуда кўп уламолар айтган. Бу мақолада баъзиларини келтириб ўтамиз.
Авом халқ ўзи “оҳад” ва “мутавотир” каби истилоҳларни тушунмайди. Аммо, “қабр азобига улар ишонмайди” дейилган гапни тушунади. У мулла акаларга давлатдан босим бўлгани сабабли улар ўйлаб-ўйлаб шу мавзуни топиб, Ҳизб ут-Таҳрир жамоасига юкладилар. У мулла акалар “оҳад хабар эътиқодга олинмайди” деган уламолар жуда кўплигини, бу гапни фақат Ҳизб ут-Таҳрир айтмаганлигини жуда яхши билишади. Аммо, нима қилсинлар, босимга яраша бирон иш қилишлари керак-ку.
Иғвогарларнинг иккинчи тури эса давлатлар қўл остида бўлган таълимгоҳларда махсус дастур остида ўқиётган кимсалардир.
У биродарларимиз бир ёқлама илм олиб, бошқаларни ҳар-хил атамалар билан атаб, ёмонлаб юришади. Улар хаворижлар, улар мўътазилалар, улар муржиалар, улар фирқа каби истилоҳларни қўллаб, уммат орасида катта фитнага сабаб бўлишяпти. Устозлари бирор гуруҳга нисбатан бирор ҳадисни айтиб, “улар ана шу ҳадисдаги кимсалар”, деса бўлди, шу гапни кўтариб юраверади.
Масалан, Саудияда таълим олаётган болалар жуда кўп. Аммо, бир-бирини сен мадхалийсан, сен ваҳҳобийсан, сен палонсан-пўкинсан деб, юришади. У каби ерларда таълим олиш учун борган кимсаларни ўзлари хоҳлаган шаклда вояга етказади. Албатта, ҳаммаси ҳам эмас.
Биз шу икки турдаги ва бошқа турдаги биродарларимизни битта ғоя остида бирлашишга чақирамиз. Умматни шунча бўлингани ва азият чекаётгани етар. Давлатларга бўйсунишни ва бўлинишни бас қилайлик.
Бу биродарларимни ҳаққа чақириш билан бирга “оҳад хабар эътиқодга олинмайди” деган уламоларнинг номларини ҳам келтириб ўтмоқчиман. Шоядки, озгина бўлса ҳам даъватимни фойдаси тегса. Шоядки, ихтилофий масалалар ва ўз ижтиҳодларимизни деб бир-биримизни ёмонлашни тўхтатсак. Шоядки, душманимиз аниқ бўлиб турганда бирлашиб уларга қарши елкама-елка курашсак.
علماء المذهب الحنفي
Ҳанафий мазҳаби Уламолари
أبو البركات النسفي
خبر الواحد محتمل في نفسه، وكيف يثبت اليقين مع وجود الاحتمال
Абул Барокат ан Насафий «Оҳад хабар эҳтимолдир, қандай қилиб эҳтимол яқин (тўлиқ ишончлик) бўлиши мумкин».
كمال بن الهمام
أن خبر الواحد لا يوجب اليقين بل الظن
Камол ибн Ҳаммам
«Албатта, оҳад хабар яқинни (қатъий ишончни) эмас, балки зонни (тахминни) вожиб қилади»
عبد الحميد الاسمندي
ولا يجوز قبول خبر الواحد في الاعتقادات
Абдул Ҳамид ал Асманди «Эътиқод бобига оҳад хабарни олиш жоиз эмас»
السرخسي
خبر الواحد حجة للعمل به في أمر الدين ولا يثبت به علم يقين
Ас-Сарахсий «Оҳад хабар дин ишларида у ила амал қилиш учун ҳужжатдир. У билан аниқлик, яъни иймон собит бўлмайди.
عبدالله الزركشي
ان خبر الواحد لا يفيد العلم وهو قول أكثر أهل الحديث والفقه
Абдуллоҳ аз Заркаши «Албатта, оҳад хабар яқинни ифодаламайди. Бу аксар ҳадис олимлари ва фиқҳ олимларининг қавлидир»
ابن الأثير
وخبر الواحد لا يفيد العلم ولكنا متعبدون به
Ибн ал Асир
«Хабари воҳид қатъий ишончни ифодаламайди. Бироқ, биз у ила обид(ибодат қилгувчи)миз»
أبو اسحق الشيرازي
أنه غير موجب للعلم
Абу Исҳоқ ал Широзий
«Оҳад хабар илмни (яъни гумонсиз билишни) вожиб қилгувчи эмас»
أبو حامد الغزالي
خبر الواحد لا يفيد العلم وهو معلوم
Абу Ҳомид ал Ғаззолий «Хабари воҳид илмни (яъни гумонсиз билиш-иймон)ни ифодаламайди. Бу ҳаммага маълумдир»
شمس الدين الاصفهاني
إما متواترة أو آحاد والمتواترة استحال أن تكون كذباً، وأما الآحاد لا يفيد إلا الظن
Шамсуддин ал Исфаҳоний «Мутавотир ва Оҳадга келсак; мутавотир ёлғон аралашиш маҳолдир. Аммо оҳад эса зонндир»
تقي الدين السبكي
آحاد لا يفيد إلا الظن
Тақиюддин ас Субкий
«Оҳад фақат зонни ифодалайди»
البيضاوي
لا ينسخ المتواتر بالآحاد لأن القاطع لا يرفع بالظن
Ал Байзовий
«Мутавотир оҳад билан насх қилинмайди. Чунки, қатъийёт(қатъий ҳужжат) зонн билан насх бўлмайди»
البغدادي الاسفرائيني
وأخبار الآحاد للعمل دون العلم
Ал Бағдодий ал Исфироийний «Оҳад хабарлар яқин(яъни иймон) бобига олинмасдан амал қилинади»
صفي الدين الارموي
الآحاد لا يفيد إلا الظن
Софиюддин Урмавий
«Оҳад фақат зонни ифодалайди»
الجرجاني
حكمه يوجب العمل دون العلم
Ал Журжоний
«(Оҳад ва мутавотирни) ҳукми: илм (қатъийлик) бўлмаган ҳолда амални талаб қилади»
علماء المذهب الحنبلي
Ҳанбалий мазҳаби Уламолари
سليمان الطوفي
خبرمتواتر فهو مفيد للعلم أو آحاد مجرد فلا يفيد العلم قطعاً
Сулаймон ат Туфий
«Мутавотир хабар илмни ифода этгувчидир. Оҳад эса мавҳумдир ва қатъий илмни ифода этмайди»
أبو الخطاب الكلوذاني
خبر الواحد لا يقتضي العلم وبه قال جمهور العلماء
Абул Хаттоб ал Калвазоний «Хабари воҳид илмни талаб қилмайди. Жумҳур уламолар ҳам шундай деган»
ابن عقيل
خبر الواحد لا يوجب العلم
Ибн Ақийл
«Хабари воҳид илмни вожиб этмайди»
مشايخ العصر
Ҳозирги аср Шайхлари
تقي الدين النبهاني
وهو يفيد الظن ولا يفيد اليقين ; خبر الواحد
Тақиюддин ан Набҳоний «Хобари воҳид зонни ифодалайди яқинни (аниқ иймонни) ифодаламайди»
سيد قطب
أحاديث الآحاد لا يؤخذ بها في أمر العقيدة
Саййид Қутуб
«Оҳад ҳадислар эътиқод ишларида олинмайди»
محمود شلتوت
يوجب اليقين أما متواتر خبر واحد فلا يفيد اليقين
Маҳмуд Шалтут
«Хабари воҳид яқинни ифода этмайди. Мутавотир эса яқинни вожиб қилади»
أبو زهرة
حديث الآحاد يفيد العلم الظني ولا يفيد العلم القطعي
Абу Заҳро
«Оҳад ҳадис зонний илмни ифодалайди, қатъий илмни ифодаламайди»
عبد الوهاب خلاف
سنة الآحاد ظنية لأن سندها لا يفيد القطع
Абдул Ваҳҳоб Хилоф
«Оҳад суннатлар зоннийдир. Чунки, уни санади қатъиятни ифодаламайди»
الخضري
خبر الواحد فهو خبر لا يفيد العلم بنفسه
Ал Ҳузрий
«Хобари воҳид у ўзида илмни (яъни гумонсиз билиш-иймон)ни ифода этмаган хабардир»
المباركفوري
إذ الحاصل بخبر الواحد الظن وهو مما يقبل الضعف والشدة
Муборакфурий
«Хобари воҳид билан ҳосил бўлган нарса зонндир ва у заиф ҳамда заифроқни қабул қилади».
حسن البنا
جماهير المسلمين من الصحابة والتابعين فمن بعدهم من المحدثين والفقهاء وأصحاب الأصول الواحد الثقة حجة من حجج الشرع يلزم العمل بها ويفيد الظن ولا يفيد العلم ان خبر قال وأما من قال يوجب العلم فهو مكابر للحس
Ҳасан ал Банно
«Барча мусулмонлар – Саҳобалар, Тобеинлар, улардан кейинги Муҳаддислар, Фақиҳлар ва усул олимлари айтадики: Албатта, хобари ваҳид амал қилиш лозим бўлган ҳужжатлардан биридир ва зонни ифода этувчи, илмни (яъни гумонсиз билиш-иймонни) ифода этмагувчидир. Аммо ким илмни (яъни гумонсиз билиш-иймонни) вожиб қилади деса, у ҳисга қарши чиқувчидир».
القاضي ابن الباقلاني
أن خبر الواحد لا يقبل في العقليات وأصول العقائد واعلم وفقك الله ان كل ما يطلب العلم فيه فلا يقبل فيه أخبار الآحاد
Қози ибн ал Бақиллоний «Албатта, оҳад хабар ақлиётларда ва ақида усулларида қабул қилинмайди. Аллоҳ хайрингни бергур билгинки, барча илмни (яъни гумонсиз билиш-иймонни) талаб қилган жойда оҳад хабар қабул қилинмайди»
عبد الوهاب النجار
الخبر إذا كان رواته آحاداً فلا يصلح أن يكون دليلاً على ثبوت الأُمور الاعتقادية لأن الأُمور الاعتقادية..
Абдул Ваҳҳоб Нажжор
«Хабарнинг ровийлари оҳод бўлишса эътиқодий ишларни исботлашга ярамайди, чунки эътиқодий ишлар….»
Хуллас, Ҳизб ут-Таҳрир табанний қилган иш янгилик эмас, фақат у Исломдан узоқлашиб кетганлар учунгина янгиликдир.
Ҳизб ут-Таҳрир мухлисларидан бири.
