Ва алайкум ассалому ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ.
Аёллар кўча учун Ислом вожиб қилган кийимни, яъни барча авратлари беркитилган бўлса ҳам, кийимлари устидан кенг, пастгача тушиб турадиган кийим киймай кўчага чиқса гуноҳкор бўлади. Аммо ундай кийимни кийгандан кейин совуқдан ёки ёмғирдан сақланиш мақсадида жилбобини устидан бошқа кийим; палто, куртка, камзул ёки телпак кийишлари жоиз, уни манъ қиладиган бирорта насс келмаган. Фақат у кийган қишки кийими табарруж, яъни эркакларни ўзига жалб қилувчи бўлмаслиги шарт. Қуйида кўча учун аёлларга вожиб бўлган кийимга тааллуқли мавзуъни келтираман.
«« Аёл умумий ҳаётда, яъни бозорларда, умумий кўчада киядиган либосга келсак, Шореъ аёлга бозорларга чиққанда ёки умумий кўчада юрганда кийими устидан киядиган бошқа кийими бўлишини вожиб қилган. Бинобарин унга кийими устидан киядиган, оёқларигача тушиб турадиган ёпинчиғи бўлишини вожиб қилди. Агар бундай кийими бўлмаса, қўшниси ё дугонаси ёки қариндошининг кийимини ижарага олиб туради. Агар ижарага олишга қодир бўлмаса ёки ҳеч ким ижарага бериб турмаса, бундай кийимсиз кўчага чиқиши мумкин эмас. Кийими устидан киядиган кийимсиз кўчага чиқса гуноҳкор бўлади. Чунки бу ҳолда аёл Аллоҳ унга фарз қилган амални тарк қилган бўлади. Бу ҳукмлар аёлнинг пастки либосига тааллуқлидир. Устки либосга нисбатан эса, аёлнинг рўмоли ёки унга ўхшаш, унинг ўрнини босадиган либоси бўлиши, бу либос бошининг барча қисмини, бўйнининг ҳамма томонини ва кўйлакнинг кўкракдаги очиқ жойларини ўраб туриши керак. Ҳамда бу либос бозорга чиқиш ёки умумий кўчада юриш учун тайёрланган бўлиши, яъни либосларининг устидан кийиладиган бўлиши керак. Мана шу икки либоси (яъни, кийимларининг устки ва пастки қисмларини ўраб турадиган либоси) бўлса, аёл ўз уйидан бозорларга чиқиши ёки умумий кўчада юриши, яъни умумий ҳаётга чиқиши мумкин. Агар бу икки либоси бўлмаса, бирор ҳолатда ҳам чиқиши мумкин эмас. Чунки бу икки либосни кийишга бўлган буйруқ умумий бўлиб, уни хословчи ҳукм мутлақо келмаган. Шунга кўра, у барча ҳолатларда ҳам умумийлигича қолади.
Умумий ҳаёт учун шундай икки либос бўлиши вожиблигига қуйидаги оятлар далил бўлади. Устки либос ҳақида Аллоҳ шундай дейди:
وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ
„Кўриниб тургандан бошқа зеб-зийнатларини (номаҳрамларга) кўрсатмасинлар ва кўкракларини рўмоллари билан тўссинлар!“.[24:31]
Аллоҳ Таоло пастки либос ҳақида шундай дейди:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ
„Эй Пайғамбар, жуфтларингизга, қизларингизга ва мўминларнинг аёлларига айтинг, устларига ёпинчиқларини ўрасинлар!“.[33:59]
Умму Атийя ривоят қилади:
«أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ أَنْ نُخْرِجَهُنَّ فِى الْفِطْرِ وَالأَضْحَى، الْعَوَاتِقَ وَالْحُيَّضَ وَذَوَاتِ الْخُدُورِ، فَأَمَّا الْحُيَّضُ فَيَعْتَزِلْنَ الصَّلاَةَ وَيَشْهَدْنَ الْخَيْرَ، وَدَعْوَةَ الْمُسْلِمِينَ. قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِحْدَانَا لاَ يَكُونُ لَهَا جِلْبَابٌ، قَالَ: لِتُلْبِسْهَا أُخْتُهَا مِنْ جِلْبَابِهَا»
«Расулуллоҳ с.а.в бизга ёш қизларни, ҳайз кўриб турган ва бўйига етган қизларни Рамазон ва Қурбон ҳайитларига чиқаришимизни буюрдилар. Ҳайз кўриб турганлари намоздан четлашадилар, яхшиликка ва мусулмонларнинг дуосига гувоҳ бўладилар». Айтдимки: «Биримизнинг ёпинчиғи (жилбоби) бўлмаса-чи?». Дедилар: «Унга опаси (дугонаси) жилбобини кийдирсин». (Муслим ривояти). Ушбу далиллар аёлнинг умумий ҳаётдаги либосини аниқ-равшан баён қилиб беряпти. Аллоҳ Таоло бу икки оятда аёлга умумий ҳаётда кийиши вожиб қилинган либосни аниқ ва тўлиқ сифатлаб берган. Аёлнинг устки либоси ҳақида Аллоҳ Таоло шундай дейди:
وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ
„Кўкракларини рўмоллари билан тўссинлар“.[24:31]
Яъни бош ёпинчиқларини бўйинларига, кўкракларига ўрасинлар, кўйлак ва кийим ёқасидан кўриниб турадиган бўйин ва кўкракларини беркитсинлар. Аёлларнинг пастки либоси ҳақида эса шундай дейди:
يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ
„Устларига ёпинчиқларини ўрасинлар!“.[33:59]
Яъни кўчага чиқиш учун кийган кийимлари устига кийган ёпинчиқ ва плашч каби кийимларини пастгача тушиб турадиган қилиб узун қилсинлар. Аёлнинг ушбу либосининг умумий кўриниши ҳақида шундай дейди:
وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا
„Кўриниб тургандан бошқа зеб-зийнатларини (номаҳрамларга) кўрсатмасинлар“.[24:31]
яъни қулоқ, билак, болдир каби зийнат ўринларини кўрсатмасинлар. Бу оят нозил бўлган даврда, яъни Расулуллоҳ с.а.в нинг даврларида умумий ҳаётда кўриниб турган жойлар, яъни юз ва қўл кафтлари бундан мустаснодир. Мана шундай аниқ сифатлаш орқали аёлнинг умумий ҳаётдаги либоси нима ва қандай бўлиши вожиблиги ёрқин маълум бўлади Умму Атийянинг ҳадиси аёл кўчага чиққанда кийими устидан киядиган кийими бўлиши вожиблигини очиқ баён қилган. У Расулуллоҳдан «Биримизнинг жилбоби бўлмаса-чи?» - деб сўраганда унга шундай жавоб берганлар: «Унга опаси (дугонаси) ўз жилбобини кийдирсин». Яъни у Расулуллоҳдан: «Кўчага чиқиши учун кийими устидан киядиган кийими йўқ бўлса-чи?» - деб сўраганида, Расулуллоҳ унга дугонаси кийими устидан киядиган кийимини бериб туришини амр қилганлар. Бунинг маъноси, агар кийимини бериб турмаса, кўчага чиқиши мумкин эмас. Бу эса ҳадисдаги буйруқ фарз эканлигига ишорадир, яъни аёл кўчага чиқишни хоҳласа, кийими устидан жилбоб кийиши фарз бўлиб, уни киймаса чиқмайди.
Жилбоб оёқларни ҳам ёпиб турадиган даражада пастгача тушиб туриши шарт. Чунки Аллоҳ оятда айтганки:
يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ
„Устларига ёпинчиқларини ўрасинлар!“.[33:59]
яъни жилбобларини узайтирсинлар. Чунки бу ердаги «мин» баъзисини деган маънода эмас, балки баён маъносида келган. Яъни ёпинчиқни ёки плашчни пастгача тушириб узайтирсинлар. Чунки ибн Умар ривоят қилганки, Расулуллоҳ с.а.в дедилар:
«مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلاَءَ لَمْ يَنْظُرِ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَكَيْفَ يَصْنَعُ النِّسَاءُ بِذُيُولِهِنَّ؟ قَالَ: يُرْخِينَ شِبْرًا، قَالَتْ: إِذًا تَنْكَشِفَ أَقْدَامُهُنَّ؟ قَالَ: يُرْخِينَ ذِرَاعًا لاَ يَزِدْنَ»
«Кимки такаббурлик қилиб этакларини судраб юрса, қиёмат куни Аллоҳ унга қарамайди». Шунда Умму Салама сўрадики: «Унда аёллар этакларини нима қиладилар?». Дедилар: «(Тиззаларидан) бир қарич туширсинлар (узун қилсинлар)». Деди: «Унда оёғлари очилиб қолар экан-да?» Дедилар: «(Тиззаларидан) бир зироҳ (яъни бир билак) узунлигича узайтирсинлар. Бундан зиёда қилмасинлар». Бу эса аёл кийими устидан киядиган кийими, яъни ёпинчиғи оёқларни ёпиб турадиган даражада узун бўлишини очиқ билдиряпти. Агар оёқлар пайпоқ ёки махси билан беркитилган бўлса, бу нарса жилбоб узун қилиб туширилганига далолат қиладиган шаклда узун туширилганининг ўрнига ўтмайди. Бу ҳолатда оёқлар берк бўлгани учун уларни ўрашга зарурат йўқ. Лекин бу ҳолатда ҳам жилбоб узун тушиб туриши зарур. Токи бу кийим аёл умумий ҳаётда кийиши вожиб бўлган кийими эканлиги равшан билиниб турсин ва Аллоҳнинг «узун қилиб олсинлар», деган каломи рўёбга чиқсин.
Шундан маълум бўладики, аёл кўчага чиқиши учун кийимлари устидан киядиган кенг кийими бўлиши керак. Кўчага чиқишни хоҳласа-ю, бундай кийими бўлмаса дугонаси, яъни бирор муслима ўзининг кийимлари устидан киядиган кийимини унга бериб туриши керак. Агар бериб турадиган аёлни топа олмаса, кийимлари устидан киядиган кийим топгунча кўчага чиқмайди. Барча авратлари беркитилган бўлса ҳам, кийимлари устидан кенг, пастгача тушиб турадиган кийим киймай кўчага чиқса гуноҳкор бўлади. Чунки оёққача тушиб турадиган кенг кийим фарздир. Демак, у фарзга хилоф иш қилган бўлади. Бинобарин у Аллоҳ олдида гуноҳкор бўлади ва давлат тарафидан таъзир бериш жазоси билан жазоланади»». (“Исломда ижтимо низоми” китобидан).
Муттақий.
|
Муаллиф
Хижоб
