Савол жавоб майдони

Жавоб:
Ишсизлик даражаси: марказий банк 2008 йил охирларидан бошлаб қарзлар устига қўйиладиган процент ставкаларини нолга яқинлаштириш учун камайтиришга киришди. Шунинг учун ўзининг умумий бюджетини уч мартага оширди, натижада бу бюджет ана шу пайтдан бошлаб қарийб 3 триллион долларга етди, буни қимматбаҳо қоғозларни сотиб олиш программаси орқали амалга оширди. Банк буни ўзининг охирги йиғинида 85 миллиард долларга етадиган ойлик даражасида сақлаб қолди. Буларнинг барчаси узоқ муддатли қарзлар харажатларини камайтириш ва бунинг оқибатида меҳнат биржасини жонлантириш мақсадида лойиҳалар эгаларининг ва бизнесменларнинг қарзлар олишини осонлаштириш учун бўлди. Шунга қарамай ишсизлик даражаси ўтган ойда 7,9 % нисбатда юқорилигича қолаверди. Бу 5 йил олдинги даражадан кўпам фарқ қилмайди, ўшанда ишсизлик даражаси 8,9 % эди. Қўшма Штатлар стимуллаштириш (жонлантириш) қонунини маъқуллаган бўлса-да, яъни ширкатларга уларнинг акцияларини сотиб олиш билан улкан маблағларни берган бўлса-да ва бу қонун 2009 йилда татбиқ этила бошланган бўлса-да, бироқ иқтисод соғайгани йўқ ва ишсизлик даражаси унчалик пасайгани йўқ. Бу эса бу кризис чуқур эканига, ҳамон давом этаётганига ва иқтисод яхшиланмаганига далолат қилади.
2 – «Шаҳар муниципалитетлари» каби хизмат секторларининг қарзлари… Sky News Arabia сайти 2013 йил 11 августда қуйидагиларни ёзди: «Қўшма Штатлар шаҳарлари ва муниципалитетларидаги оғир қарзлар, уларни тўлашдан ожизлик икки йил орасида 41 шаҳарнинг банкрот бўлишига олиб келди. Бу эса бир қанча Америка шаҳарлари оламий молиявий кризис оқибатларини шу бугунгача енгиб ўтолмаганини англатади. Банкрот шарпаси қайтиб Америка шаҳарларини қамраб ола бошлади. Дейтройт муниципалитети ўзининг қарийб 18 миллиард долларга етган қарзларини тўлай олмаслигини ўтган ойда расман эълон қилганидан кейин бу шарпа шаҳарларни яна қамраб ола бошлади. Банкрот муниципалитетлар ва шаҳарлар учун кредиторлардан ҳимояланишнинг охирги бошпанаси ҳисобланади. Бошқача айтганда воқедан қочиш ва енгилроқ ечимларга ўтиш ҳисобланади. «Америка банкрот институти» баённомаларига кўра, 2007-2011 йил ўртасидаги даврда Америка муниципалитетлари ва шаҳарларида 40дан кўп банкрот ҳолати кузатилди. Йилига ўртача 8 ҳолат тўғри келди». Бу ахборот ҳисоботи 2011-2013 йиллар ўртасида шаҳарларнинг банкрот бўлиш ҳолатлари кризис авжига чиққан даврдагидан ҳамда ундан олдинги ва кейинги даврдагидан ҳам кўра кўпроқ бўлганини кўрсатиб турибди. Бу эса Америка иқтисоди ҳолати яхшилангани ҳақидаги гап-сўзларни шубҳа остига қўяди.
3 – Ҳукумат қарзлари: Америка молия вазири Жейкоб Лью ўзининг 2013 йил 26 августда ёзиб конгрессга йўллаган мактубида «ҳукуматнинг ўз қарзларини тўлашдан ожиз қолиши (дефолт)нинг олдини олиш учун май ойида кўрилган фавқулодда чоралар октябрнинг ярмида тугашидан огоҳлантириб конгрессни ҳукуматнинг қарз олиш ҳуқуқини узайтиришга чақирди». (Ал-Қудс сайти 2013 йил 27 август). Америка молия вазири Жейкоб Лью ўзининг конгрессга йўллаган мактубида қуйидагиларни кўрсатиб ўтди: «Агар ҳозирда йўл қўйиш мумкин бўлган энг максимум чегараси 16,7 триллион доллар бўлган давлат қарзларининг умумий потологи кўтарилмайдиган бўлса шу йил 15 октябрда Америка ҳукумати ўз мажбуриятларини тўлаш учун талаб қилинадиган киримларни бой бериб зиён кўради». У бундай деб огоҳлантирди: «Давлат қарзлари потологи ҳозирги даражада сақланиб қолаверадиган бўлса молиявий бозорлар ишида бузилиш юз бериши ва иқтисод қулаши мумкин» . У бундай деб қўшимча қилди: «Конгресснинг вазифаси Қўшма Штатларга бўлган ишончни ҳимоя қилишдан иборат, чунки давлат қарзлари потологини кўтариш салоҳиятларига эга бошқа ташкилот йўқ» (Русиял Явм сайти 2013 йил 28 август). Яъни Қўшма Штатлар қарзлари йўл қўйиладиган энг охирги чегарага етди, у 16,7 триллион доллардир. Шунга қарамай Қўшма Штатлар ўз мажбуриятларини бажариш учун қарз потологини яна кўтаришни талаб қилмоқда!
Америка вазиятининг кўриниши мана шу. Қарздорлик жуда юқори, шунинг учун Қўшма Штатлар ўз харажатларини қоплаш, дефицитни муолажа қилиш ва иқтисодий дефолтга йўл қўймаслик учун қарзлар потолигини янада кўтариш йўлига ўтмоқда. Бу кўриниш Америка иқтисоди ҳолатининг яхшиланганини ва у кризисдан чиқиб кетганини кўрсатмайди.