Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон чегара масаласини муҳокама қилди
Хабар: Ҳукумат делегациялари Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон давлат чегараларининг туташган жойларини белгилаш масалаларини муҳокама қилдилар. Бу ҳақда бугун, 30 апрел куни Қирғизистон вазирлар маҳкамаси матбуот хизмати хабар берди.
Таъкидланишича, учрашувлар 25-29 апрел кунлари Қирғизистон жанубидаги Боткен шаҳрида бўлиб ўтган.
“Музокаралар чоғида Қирғизистон республикаси, Тожикистон республикаси ва Ўзбекистон республикаси давлат чегараларининг туташган жойларини белгилаш масаласи юзасидан фикр алмашилди. Учрашув дўстлик ва ўзаро англашув муҳитида ўтди”, – дейилади хабарда.
Кейинги учрашув Тожикистон ҳудудида бўлиб ўтади.
Тожикистон ва Қирғизистон ўртасидаги умумий чегара тахминан 987 км. Ҳар икки давлат чегара масаласини ўттиз йилдан ортиқ вақтдан бери ҳал қила олмаяпти. 300 км га яқин чегара ҳали аниқланмаган.
Изоҳ: АҚШнинг Марказий Осиё бўйича 2019-2025 йилларга мўлжалланган стратегиясида чегаралар хавфсизлигини таъминлаш учун 90 миллион доллардан зиёд маблағ ажратиб, кадрларни тайёрлаш бўйича 200 дан ошиқ тадбирларни ўтказиш ва 2600 дан ошиқ чегарачиларни ўқув машғулотларидан ўтказиш белгиланган.
Ушбу стратегия доирасида, 2022-йил май ойида АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Дэниэл Розенблюм Ўзбекистон республикаси давлат хавфсизлик хизмати чегара қўшинларига 50 та “Toyota Hilux” ва “Fortuner” русумли автомашина топширди. Чегара қўшинлари номидан автомашиналарни қўмондон ўринбосари, полковник Бахтиёр Мансуров қабул қилиб олди. Қиймати 2,25 миллион долларга тенг автомашиналар АҚШнинг хавфсизлик соҳасида Ўзбекистонга кўрсатаётган ёрдамининг бир қисми ҳисобланиши қайд этилди.
Шунингдек, 2022-йилнинг май ойида АҚШнинг Тожикистондаги элчиси Жон Марк Поммершайм Тожикистон билан дипломатик алоқалар ўрнатилганининг 30 йиллигига бағишланиб Душанбеда ўтказилган матбуот анжуманида Вашингтон келгуси икки йил давомида Тожикистон хавфсизлиги соҳасига 60 миллион доллар маблағ ажратишини маълум қилди. Бундан ташқари, АҚШ Тожикистонга чегара назоратини кучайтириш учун “Puma” русумли дронлар етказиб берадиган бўлди. Ўтган 26 йил ичида АҚШ Тожикистонга 1,8 миллиард долларлик “ёрдам” кўрсатган.
Ўз навбатида, қирғиз-тожик чегарасида бўлиб ўтган навбатдаги қуролли тўқнашувлардан кейин Садир Жапаровнинг 2021-йил июн ойида Анқарага сафари доирасида Туркия Қирғизистонга ҳарбий-техник ёрдам кўрсатадиган бўлди. Қирғизистон Туркиядан “Байракдар” ҳарбий дронларини сотиб олди. Қирғиз ҳукумати ҳам сотиб олинган ҳарбий дронлардан чегараларни назорат қилиш ва кучайтириш йўлида фойдаланмоқда…
Маълумки, “бўлиб ташла ва ҳукмронлик қил” ғояси асосида сиёсат юритадиган мустамлакачи давлатлар бир Уммат вакиллари бўлган мусулмонлар давлатини парчалаб йўқ қилишда “миллатчилик” ва “ватанпарварлик” фикрларидан унумли фойдаланишди. Шу фикрлар ёрдамида умматни парчалаб, майда давлатчаларга бўлиб ташлаганларидан сўнг улар ўртасига сунъий чегаралар тортиб чиқишди. Бу чегаралар тортилаётган вақтда улар “қўшни” халқлар ўртасида доимий кескинликни сақлаб туриш учун чегараларда низоли ва баҳсли ҳудудлар қолдиришни ҳам ҳисобдан чиқаришмади. Собиқ советлар даврида тортилган, атайин ноаниқ қилиб белгиланган чегара ҳудудларида шу кунга қадар юзлаб тинч аҳоли вакиллари қурбон бўлди ва ҳозирга қадар бу муаммони охири кўринмайди.
Расмий ҳукуматлар ўзаро учрашиб, чегара масалалари бўйича келишиб, ҳудудларини белгилаб олишса ҳам мустамлакачи давлатлар бу муаммолар батамом йўқ бўлиб кетишига йўл қўймайди. Аксинча, маблағ ажратиш ва ҳарбий техникалар бериш орқали маҳаллий ҳукуматларни чегараларни мустаҳкмлашга, ўрталарига тиконли сим ва ўтиб бўлмас чуқурлар қазишга ундаб келади.
Аслида, чегар муаммолари уни белгилаш, ўртага тиконли сим тортиб, мустаҳкамлаш билан ҳал бўлиб қолмайди. Муаммонинг ягона ечими – бир Уммат вакиллари бўлган мусулмонлар ўрталаридаги сунъий чегараларни кўтариб ташлашлари ва мустамлакачи кофирлар зеҳнларимизга сингдириб ташлаган миллатчилик, ватанпарварлик тушунчаларидан халос бўлишимиз ва бир байроқ остида бирлашишдан иборат. Бу иш Халифалик давлатини барпо қилиш билангина амалга ошади. Шундай экан, биз мусулмонлар бизларни икки дунё саодатига элтувчи Халифалик давлатини барпо этиш учун ҳаракат қилишимиз шарт.
Абдураҳмон Одилов
