Оқланмаган ишонч
Қирғизистон ҳукумат халқнинг хоҳиш истагига зид равишда мамлакатни Россия бошчилигидаги Евроосиё иқтисодий иттифоқи (ЕОИИ)га олиб кираётган вақтда “Қирғизистон учун 170 миллион кишилик бозор очилиши ва инвестиция муҳити яхшиланиши” тинимсиз такрорлаб, бу иттифоқдан келадиган фойдани деярли нақд қилиб қўйган эди. Ўз навбатида агар мамлакат иттифоққа аъзо бўлмаса ёнилғи мойлаш махсулотлари, хусусан бензин ва солярка нархи ошиши натижасида нарх-наволар кескин кўтарилиб кетиши билан одамларни қўрқувга солган эди.
Мана, Қирғизистон иттифоққа аъзо бўлиб кирганига ҳам икки йилдан ошди. Бу вақт давомида ҳукумат ваъда қилган бозор ҳам, инвестиция муҳити ҳам яхшиланмади. Бензин ва дизел нархи эса иттифоққа аъзо бўлмасдан олдинги вақтга қараганда сезиларли қимматлади. Иттифоққа аъзо давлатлар томонидан қўйилаётган турли тўсиқлар натижасида эса, аввал бир оз бўлса ҳам яхши бўлган савдо алоқалари пастлаб кетди. Жумладан, ветеринар ва санитар назорати баҳонаси билан Қирғизистонда етиштирилган махсулотлар қўшни давлатларга ўтказилмай қўйилди. Бунинг ортидан эса табиийки, ташқи савдо ҳажми камайиб кетди.
Божхона хизмати маълумотларига кўра, 2014 йилда Қирғизистон Қозоғистонга умумий қиймати 340 миллион доллардан зиёд товар экспорт қилган бўлса, иттифоққа аъзо бўлган 2015 йилда 150 миллион долларлик товар сотган холос. Икки давлат ўртасидаги умумий савдо ҳажми 2015 йилда 472 миллион долларни ташкил этган ва бу кўрсаткич 2014 йилга нисбатан икки баробарга озайиб кетди. Россия билан бўлган савдо айланмаси ҳам мақтанарли даражада эмас. Гарчи иттифоққа аъзо давлатлар ҳар хил тўсиқ ва назоратларни олиб ташлашга келишишган бўлсада, амалда буни ҳеч қандай ижроси кўринмаяпти.
16 ноябр куни Москвада бўлиб ўтган Евроосиё ҳукуматлараро кенгаши йиғилишида иштирок этган бош вазир Сооронбай Жээнбеков яна бир бор шу масалани кўтарди.
“Деярли бир ярим йилдан бери ЕОИИга аъзо давлатлар учун бир хил бўлган ветеринар назорат тизимини қабул қилиш ва Қирғизистон-Қозоғистон чегарасидаги ветеринар назоратни олиб ташлаш муаммоси хал қилинмаяпти. Бу эса бизнинг иттифоқдаги тўлақонли аъзолигимиз имкониятини чеклаяпти”,- деди Жээнбеков.
Муаммо фақат махсулотларни Қирғизистондан олиб чиқишда эмас, балки четдан келаётган махсулотларни олиб киришда ҳам тўсиқларга дуч келинмоқда.
Бош вазирнинг сўзларига кўра, айни вақтда Қозоғистон чегарасида Қирғизистонга тегишли 244 контейнер ва 16 вагон назорат органлари томонидан ҳеч қандай сабабсиз ушлаб турилипти.
Жээнбековнинг қайд этишича, Қирғизистон ЕОИИга қўшилиш бўйича “йўл харитасида” белгиланган барча мажбуриятларни бажариб келмоқда.
