بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Америка томонидан Сурияга жорий этилган санкцияларнинг бекор қилиниши ва сиёсий ҳамда ақидавий ҳақиқатлар устидан сакраб ўтиш
Устоз Носир шайх Абдулҳай
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Сурия вилоятидаги
матбуот бўлими аъзоси
Америка президенти Дональд Трамп 2025 йил 13 май, сешанба куни ўз мамлакати Сурияга жорий этган санкцияларни бекор қилиш ниятида эканини билдирди. Бу баёнотдан сўнг, 14 май, чоршанба куни Саудия Арабистони пойтахти Риёзда бўлиб ўтган Америка-Кўрфаз саммити доирасида Трамп Сурия президенти Аҳмад Шара билан учрашди. Учрашув 30 дақиқадан ортиқ давом этди.
Ушбу учрашувда Саудия валиаҳди Муҳаммад бин Салмон шахсан, Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдоган эса видеоконференция орқали қатнашди.
Оқ уй матбуот котибаси ва президент ёрдамчиси Каролин Левит «Х» платформасида учрашувдан сўнг маълум қилишича, президент Трамп Сурия президенти Аҳмад Шарага бешта асосий масала бўйича таклифларини билдирган:
Исроил билан «Иброҳим келишувлари»ни имзолаш;
Барча «террорист» деб аталувчи чет элликларни Суриядан чиқариб юбориш;
Фаластинлик «террористлар»ни ҳам Суриядан чиқариш;
ИШИД ташкилоти қайта тикланишини олдини олишда АҚШга ёрдам бериш;
Шимолий-Шарқий Суриядаги ИШИД аъзолари сақланаётган қамоқхоналар учун масъулиятни зиммасига олиш.
Президент Трамп журналистлар билан суҳбатида: «Мен уларга «умид қиламанки, барча нарса ўз йўлига тушгач, сизлар ҳам қўшиласизлар», дедим. У эса «Ҳа» деб жавоб берди. Лекин уларнинг бажариши керак бўлган ишлари жуда кўп», деди.
Америка-Кўрфаз саммитидаги нутқида эса Трамп «Сурия билан муносабатларни нормаллаштириш масаласини кўриб чиқмоқдамиз. Шара билан учрашувдан кейин бу йўналишда иш олиб борамиз», деди. У, шунингдек, Сурияга жорий этилган санкцияларни бекор қилиш қарори мамлакатга «янги имконият бериш» мақсадида қабул қилинганини таъкидлади.
Ўз навбатида, Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдоган Туркия Суриянинг «барқарор ва гуллаб-яшнаётган давлатга айланишини, минтақадаги давлатлар билан ҳамкорлик қилишини ва қўшниларига таҳдид солмаслигини» исташини таъкидлади. Сурия ташқи ишлар вазирлиги эса учрашувда «Сурияга жорий этилган санкцияларни бекор қилиш, тикланиш ва қайта қуриш жараёнини қўллаб-қувватлашнинг аҳамияти» муҳокама қилинганини маълум қилди. Музокаралар чоғида «терроризмга қарши кураш соҳасида Сурия ва АҚШ ўртасида ҳамкорлик ўрнатиш, шунингдек, мамлакатда барқарорликка тўсқинлик қилаётган давлатга қарашли бўлмаган кучлар ва қуролли гуруҳлар таъсирини, шу жумладан, ИШИД ташкилоти ва бошқа таҳдидларни бартараф этиш бўйича ҳамкорлик қилиш йўллари ҳам муҳокама қилинган. Бунга жавобан, президент Аҳмад Шара Трампга АҚШ компанияларини Суриядаги нефть ва газ секторига инвестиция киритишга таклиф этишини маълум қилди.
Ҳар қандай санкция ва чекловларнинг бекор қилиниши, шунингдек, Аллоҳнинг фазли ва тавфиқи ила режимни қулатишга эришгунларига қадар жароҳатлар қийнаб келган Шом аҳлининг елкасидан оғир иқтисодий юкларнинг олиб ташланиши уларни ва ҳар бир софдил кишини хурсанд қилиши табиий. Бироқ, санкцияларни бекор қилиш масаласи, унинг сабаблари ва ортида нима тургани, шунингдек, Америка ва Ғарбнинг бундан кўзлаган мақсади ҳақида бироз тўхталиш лозим:
Биринчи: Собиқ режим қулаганига қарамай, санкцияларнинг давом этиши ўзига хос катта жиноят ва мураккаб зулмдир. Шунинг учун санкцияларнинг бекор қилиниши Ислом душманлари Шом аҳлига кўрсатган саховат эмас.
Иккинчи: Америка ўнлаб йиллар давомида Асад режимини, ўлиб кетган Ҳофиз Асад давридан бошлаб қочқин Башар давригача, парда ортидан қўллаб-қувватлаб келган. Қўзғолон аҳлига зулм қилиш учун Асад режимига яшил чироқ ёққан ҳам, қўзғолонга барҳам бериш учун ўз воситачилари орқали режимга барча турдаги ҳаёт манбалари ва қўллаб-қувватлаш воситаларини етказиб турган ҳам айнан Америкадир.
Учинчи: Қуръондаги абадий сиёсий ҳақиқатни эслатиш лозим:
﴿مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَلَا ٱلۡمُشۡرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيۡكُم مِّنۡ خَيۡرٖ مِّن رَّبِّكُمۡۚ﴾
«На аҳли китоблар (яҳудий ва насронийлар)дан бўлган кофирлар ва на мушриклар сизга Парвардигорингиз тарафидан бир яхшилик (яъни ваҳий) тушишини истамайдилар. Аллоҳ эса раҳмат-марҳаматини ўзи хоҳлаган кишиларга хос қилиб беради. Аллоҳ буюк фазлу карам соҳибидир» [Бақара 105]
Албатта, Америка ва Ғарб ҳеч нарсани эвазсиз бермайди. Санкцияларнинг бекор қилиниши Сурия ҳукмдорлари томонидан қабул қилинган мажбуриятлар билан боғлиқлиги ҳақида улар берган баёнотлар ҳам буни тасдиқлади. Шунинг учун санкцияларнинг бекор қилиниши шартли ва вақтинчалик бўлиб, улар истаган пайтда уни қайта тиклаш билан таҳдид қиладилар. Буни Ғарб юмшоқ босим воситаси сифатида қўллаб, суверенитетга дахл қилувчи масалалар орқали тўлиқ назорат ўрнатишга ҳаракат қилмоқда. Суверенитетга дахл қилувчи масалалар:
Хавфсизлик масаласида, иқтисодий ва сиёсий масалаларда имтиёзлардан воз кечишга мажбурлаш.
Сиёсий қарамликни мустаҳкамлаш.
«Иброҳим келишувлари» орқали яҳудийлар билан муносабатларни нормаллаштиришга мажбурлаш.
Исломга қарши кураш.
Секуляр конституцияни қабул қилдириш.
«Инвестиция» ва «ривожланиш» деган ниқоб остида мамлакат бойликларини адолатсиз шартномалар асосида ўз манфаатларига хизмат қилдириш.
Ҳаммамиз эслаймизки, Германия ташқи ишлар вазири Анналена Бербок санкцияларнинг бекор қилинишини «бўш чек эмас» деб таърифлаган эди. Унинг сўзларига кўра: «Европа Иттифоқи радикал, террористик ёки янги исломий тузилмаларни молиялаштирувчига айланмайди».
Шунингдек, Европа Иттифоқининг ташқи сиёсат бўйича масъули Кая Каллас ҳам шундай деган эди:
«Биз санкцияларни бекор қилиш бўйича тезкор ҳаракат қилишни мақсад қиляпмиз. Лекин агар нотўғри қадамлар қўйилса, бу қарордан воз кечишимиз мумкин».
Тўртинчи: Трампнинг даъво қилинаётган “имконияти” на озодликка, на суверенитетга олиб борадиган йўлдир. Балки буни Америка ўз итоатига қайтишга, инқилобнинг ўзак қоидалари ва мақсадларидан юз ўгириб, яна унинг қаноти остига киришга чақириқ деб билади. Шу боис, бу ҳеч қандай совға эмас, балки аввалдан ёки кейиндан тўланиши шарт бўлган суверенитет баҳоси билан шартланган битимдир.
Бешинчи: Америкага хизмат кўрсатиш ва уни рози қилиш учун Уммат бойликларидан юзлаб миллиард долларларни «инвестиция» ниқоби остида сарфлаётган Ислом юртларидаги секуляр режимлар ҳукмдорлари асло бизнинг манфаатларимиз учун қайғуришмайди.
Олтинчи: Трампнинг такаббурлик билан олиб бораётган сиёсати мусулмон юртларнинг ҳаддан ташқари итоаткор ҳукмдорлари каби итоаткорлик билан қарши олинмаслиги керак. Аксинча, унинг қаршисида Шарқдан ёки Ғарбдан қўрқмай, ақидамиз, динимиз аҳкомлари ва Ислом ғурури томонидан бизга юкланган мабдаий позицияни эгаллаш талаб қилинади. Чунки қўрқишимиз учун лойиқ бўлган зот ёлғиз Аллоҳдир ва У мулк эгаси бўлиб, уни истаган бандасига беради, истаганидан тортиб олади.
Еттинчи: Яҳудий вужуди билан алоқа ўрнатиш ҳақида шунчаки ўйлашнинг ўзи, қандай баҳона билан бўлмасин, улкан жиноятдир. Қўшнилар билан ҳамжиҳатликда яшаш ва фожирлар билан ҳамкорлик қилишга очилиш-интилиш ҳақида берилаётган баёнотлар муносабатларни нормаллаштириш ва «жасурлар тинчлиги» (келишув номи) сари ташланган қадамдир. Бу катта хавфдан дарак беради. Муқаддас жойларимизни босиб олган, Ақсони булғаган, Ғазодаги аҳлимизни бомбардимон қилиб, болаларни ўлдирган яҳудий вужуди билан муносабатларни нормаллаштириш келишувларини, шунингдек, динимиз ва ақидамиз учун ҳақорат саналган «Иброҳим келишувлари»ни жорий этишга ҳаракат қилаётган Американинг истакларига бўйсуниш хавфли тойилиш ва муқаррар ёмонлик бўлиб, ундан эҳтиёт бўлиш лозим. Чунки Фаластин масаласи ҳар бир мусулмон учун ақида ва дин масаласидир. Шунинг учун ундан воз кечиш, қандай шароитда бўлмасин, ҳеч қачон қабул қилиниши мумкин эмас. Босқинчи вужуд билан сулҳ тузиш, унга хушомадгўйлик қилиш ва ундан тинчлик сўраш фойдасиздир. Шунинг учун бу муаммонинг Қуръонда аниқ ва равшан баён этилган фақат битта ечими бор:
﴿فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ ٱلۡأٓخِرَةِ لِيَسُؤُواْ وُجُوهَكُمۡ وَلِيَدۡخُلُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَلِيُتَبِّرُواْ مَا عَلَوۡاْ تَتۡبِيرً﴾
«Бас, қачон кейинги (бузғунчиликнинг) вақти-соати келганида, (улар яна) юзларингизни қаро қилишлари, аввалги сафар кирганлари каби Масжидул (Ақсо)га киришлари ҳамда ўзлари эгаллаб олган (барча) ерларни вайрон этишлари учун (яна душманларингизни сизларнинг устингизга юборурмиз)» [Исро 7]
Хулоса шуки, қарорларимизни душманлар қўлига топшириш ва Уммат муаммоларини уларга ҳавола қилиш сиёсий жиҳатдан ўз жонига қасд қилишдир. Нажотимиз бизга қарши пайт пойлаётган душманлар қўлида эмас, балки ўз қўлимизда. Динимизнинг мустаҳкам асосларида белгиланган мабдаий ва ақидавий позициялар ҳар бир иш ва сиёсий позициянинг бошланғич нуқтаси бўлмоғи лозим. Прагматик позицияларни динимиз рад этади ва ўғлонларимиз ғурури унга рози бўлмайди.
Сиёсий ва иқтисодий иллюзиялардан ва алдамчи умидлардан йироқ бўлишни хоҳлаганлар учун куч-қудрат йўли фақат мана шудир.
Роя газетасининг 2025 йил 28 май, чоршанба кунги 549-сонидан
