Энергетика тармоғига яна қарз олинади
Хабар: Қирғизистон энергетика тармоғи учун яна қарз олмоқчи. 1-феврал куни Жогорку Кенешда Жаҳон банки ва Қирғизистон ҳукумати ўртасидаги “Электр энергетика тармоғини модернизациялаш ва барқарор ривожлантириш” лойиҳасини молиялаштириш тўғрисидаги битимни ратификация қилиш масаласи кўриб чиқилди.
Энергетика вазири Таалайбек Ибраевнинг сўзларига кўра, Қирғизистон ушбу келишув доирасида 50 миллион доллар олади.
“Бунинг 25 миллиони грант, 25 миллиони кредит. Бунга 600 дона “ақлли ҳисоблагич” сотиб олишни режалаштирганмиз, бундан ташқари, қишлоқларга 1000 дона трансфарматор ўрнатиш ва симёғочлар ўртасидаги тўрт симни алмаштириш учун 350 километр изолацияланган сим сотиб олинади”, – деди Ибраев.
Икки томон келишувни 2022-йил 5-октябр куни Бишкекда имзолаган.
Изоҳ: Қирғизистон “мустақиллик”ка эришганидан бери энг кўп сармоя киритлган соҳа энергетика тармоғи бўлиб қолмоқда. Ўтган йиллар давомида тармоққа хорижий кредитлар, ссудалар, грантлар ва маҳаллий бюджетдан 2 миллиард долларга яқин маблағ жалб қилинган. Аммо бу соҳада чуқур илдиз отган коррупция, ўзлаштириш ва хусусий тақсимловчи компаниялар ўртасида тало-тарож қилиниши натижасида шу кунгача инқирозда чиқа олмай келмоқда.
2022-йилнинг хулосаси бўйича ўтказилган матбуот анжуманида Бош прокурор Курмонкул Зулушев Энергетика тармоғидаги коррупция давлатга 878 миллион сом зарар етказганини маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, текшириш якунлари бўйича Энергетика вазирлиги ва унинг таркибий бўлинмаларида 163 та прокуратура акти киритилиб, 46 та жиноят иши қўзғатилган.
“Жиноят ишларининг аксарияти давлат харидларига масъул ходимлар тарафидан пул маблағларини ўзлаштириб олиш, электр энергиясини ўғирлашга ёрдамлашиш, ишлатилган электр энергиясини ноқонуний ўзгартириш билан боғлиқ”, – деди Зулушев. Расмий ҳукумат бу тармоқ коррупция ботқоғига ботиб кетганини жуда яхши билади. Аммо шундай бўлсада, турли баҳона ва иддаолар билан тармоққа янгидан янги қарз олишни тўхтатмайди. Кетма-кет олинаётган қарзларни эса халқ ҳисобидан ёпиш учун тариф сиёсатини жорий этди. Яқиндагина Жапаров май ойидан бошлаб электр энергияси нархи ошишини ва 1 сомга кўтарилишини маълум қилди. Жаҳон банкининг талаби ҳам айнан шундай. Чунки, капиталиcтик давлатларнинг мустамлакачилик қуроли бўлган халқаро молиявий ташкилотлар берадиган қарзини бир неча баробар қилиб қайтариб олишга кўзи етмаса ҳеч бир давлатга бир сом ҳам қарз бермайди.
Аслида, исломий ҳукмларга мувофиқ, электр энергияси умумий мулк ҳисобланади. Унга давлат ҳам, хусусий компаниялар ҳам эгалик қилиши мумкин эмас. Унинг фойдаси ёки ундан олинадиган даромад ҳар бир фуқарога етиб боришини таъминлаш давлат зиммасидаги вазифадир. Исломда электр энергияси халққа фақат таннархи эвазига етказиб берилади. Чет элга энергия сотишдан тушган маблағ эса халққа бўлиб берилади.
Абдураҳмон Одилов
