Қирғизистон коронавирусга қарши курашиш учун донорлардан 462 млн доллар олади
Қирғизистон Республикаси оператив штаби коронавирусга қарши кураш учун халқаро молия институтларидан молиявий ёрдам жалб қилинганини маълум қилди.
Штаб маълумотига кўра, бугунги кунда 462 млн доллардан кўпроқ ёрдам борасида келишувга эришилган.
Халқаро валюта жамғармасидан 242 млн доллар кредит келиб тушди, маблағлар республика бюджетини тўлдириш учун йўналтирилди.
Осиё тараққиёт банк 100 млн доллар ажратади, шундан 25 млн доллари грант бўлиб, учта транш бўйича ажратилади. Шунингдек ОТБ 20 млн доллар ажратади, шундан 10 миллиони –COVID-19га қарши кураш учун зарур бўлган дори воситалари ва тиббиёт анжомлари сотиб олиш учун инвестиция лойиҳаларига бериладиган кредитдир.
Жаҳон банки 21 млн 150 минг долларни иккита инвестицион лойиҳа – “COVID-19 бўйича фавқулодда лойиҳа” ва “Қирғизистонда таббий офатларга чидамлиликни ошириш” лойиҳалари учун ажратади. Лойиҳаларга кўра соғлиқни сақлаш тармоғига жиҳозлар сотиб олиш кўзда тутилган. Маблағларнинг тенг ярми кредит бўйича ажратилади.
Ислом тараққиёт банки Қирғизистондаги амал қилаётган лойиҳадан тежаб қолган маблағлари ҳисобидан тиббиёт препаратлари сотиб олиш учун 15 млн долларлик кредит беради.
Европа Иттифоқи 33 млн 880 минг долларни грант асосида беради: таълим дастури учун– 15 млн 300 минг евро, рақамлаштириш тадбирлари учун – 6 млн евро, ижтимоий ҳимоя учун– 9 млн 500 минг евро.
Германия тараққиёт банкининг 30 млн 352 минг 500 долларлик маблағлари озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш мақсадида фермерларни қўллаб қувватлашга берилади.
Изоҳ: Бош вазир ўринбосари Эркин Асрандиев, “Ташқи ёрдамларнинг сарфланиши тўғрисида ҳисобот тақдим этиш таклиф қилинди. Бироқ мавжуд тизим бунга йўл қўймайди. Назорат бўйича айтсак, Ҳисоб палатаси, яна бошқа назорат органлари, Жогорку Кенеш бор”, — деган эди.
Расмий хабарларда халқаро ташкилотлардан олинаётган қарзларнинг катта қисми бюджет ҳаражатларини қоплаш учун сарфланиши айтилмоқда. Аммо, Бош вазир Мухаммедкалий Абилгазиев июн ойига келиб пенсия, нафақа ва иш ҳақи масаласида қийинчиликлар пайдо бўлиши мумкинлигини маълум қилди. Демак хулоса қилиш мумкинки, олинаётган қарзлар бюджет ҳаражатларини қоплаш учун сарфланмайди.
Қирғизистонда чуқур илдиз отган коррупция балосини ҳисобга олинадиган бўлсак бу қарзлар ўз ўрнига сарфланиши шубҳа остида қолади. Оддий мисол, Бишкек ИЭСи (ТЭЦ) модернизацияси масаласини оладиган бўлсак, ўша вақтда расмий ҳукумат мавжуд ИЭС модернизация қилиш учун Хитойнинг Эксимбанкидан 386 миллион доллар қарз олди. Орадан ҳеч қанча вақт ўтмай, қишнинг айни чилласида улкан қарз эвазига модернизация қилинган ИЭСдаги эски қозонхоналар ишдан чиқди, янги ускуналар эса зўриқишни кўтара олмади. Кейинчалик бўлиб ўтган текширишларда оддий бир қисқич (омбур) 600 долларга баҳолангани маълум бўлди…
Биз ҳукуматдан ўз фаолиятини очиқ-ошкора олиб боришни, сарф-ҳаражатлари ҳисобини талаб қилмаганимиз сабабли расмийлар қўлларига тушган маблағни ўзлари истаганча сарфлашмоқда. Бир кун келиб бу қарзларни қайтариш вақти келганида ҳозир амалда бўлган ва олинган қарзларни кўнгилларига келганидек сарфлаётган амалдорлар ўз ҳамёнларидан тўлашмайди. Балки, оддий халқ тўлаган солиқлар, табиий бойликлар ҳисобидан бу қарзни тўлашади. Ёки эски қарзни ёпиш учун яна янги қарз олишади. Натижада нафақат биз, балки фарзандларимиз ҳам тўлаб тугата олмайдиган қарз ботқоғига ботириб ташлашади. Ўз ҳаққимизни талаб қилайлик!
Абдураҳмон Одилов
