Пампео Марказий Осиё давлатларининг ташқи ишлар ваъзирлари билан учрашди
АҚШ давлат котиби Майк Пампео 3 феврал куни Марказий Осиёнинг 5 давлат ТИВлари билан Тошкентда йиғилиш ўтказди. «5+1» формати остида ўтган навбатдаги расмий учрашув олдидан Пампео Украина, Белорусия, Қозоғистон ва Ўзбекистон давлат раҳбарлари билан учрашиб, уларни Хитойнинг Уйғурларга ва Марказий-Осиё мамлакатларига карата олиб бораётган экспансиясини олдини олишга, шунингдек Россиянинг ушбу давлатлардаги таъсирини заифлаштириш стротегиясига ҳамкорлик кўрсатишга чақирди. У Ўзбекистоннинг Афғонистонда олиб бораётган интеграциялик ишларини қувватлаб, Афғонистон билан савдо алоқаларини кучайтириш учун 1 миллион доллар ажратди, бир қанча Мусулмон Қозоқ миллатига мансуб Хитой фуқороларини Хитой ҳокимиятига топшириб юбормагани учун Қозоғистонга миннатдорчилик билдирди.
Демак АҚШнинг Марказий Осиёдаги стротегияси мамлакатларни Хитойга қарши йўналтиришга шунингдек Афғонистонда тинчлик ўрнатиш орқали минтақани Россиянинг иқтисодий ва сиёсий мустамлака таъсири остидан олиб чиқишга қаратилган.
Пампео Қирғизистонга кириб ўтмади. Сиёсатчилар ва сиёсий-таҳлилчилар АҚШнинг бу эътиборсизлигини ҳар хил талқин қилишаяпти. Аввалроқ АҚШ Қирғизистон фуқороларига нисбатан виза чеклови киритган эди. 3-феврал куни “sputnik” сайти Қирғизистонга дипломатик почта билан аэропотдан 60 миллион чамасида доллар олиб кирилгани ҳақида хабар тарқатди. «5+1» ташкилотининг навбатдаги учрашуви, Жанар Акаев бош бўлган КЛДП номи билан янги ғарбпараст партияни очилиш маросими ва сайлов олдидан Ғарбпараст кучларни қўллаб юбориш мақсадида олиб кирилгани гумон қилинаётган 60 миллион доллар пул ваҳимаси, шуларнинг барчаси бир кунда рўй берди.
АҚШнинг Қирғизистонга нисбатан позицияси салбий томонга ўзгариб боряпти. Шунга кўра, АҚШнинг Қирғиз ҳокимиятидан норозилигини Россиянинг заифлашиб бораётгани боис минтақада пайдо бўлаётган сиёсий, иқтисодий бўшлиқларни Хитой орқали тўлдириб бораётгани билан изоҳлашимиз мумкин. Шундан келиб чиқиб, айтиш мумкинки, АҚШ Қирғизистонга алоҳида янгича сиёсий стротегия тузган кўринади.
Охирги вақтларда Қирғизистонда Ғарбпараст мафкуравий қувват кучайиб боряпти. Ҳокимият ва сиёсий доира тоборо заифлашиб, навбатдаги ҳокимият ағдарилиши учун қулай вазият пайдо бўлиб бораётгандек кўриняпти. Лекин кутилаётган давлат ағдариш янги (Ғарбча) дунёқарашга асосланиб, аввалгилардан тубдан фарқ қилади. Аввалги қўзғалонлар россияпараст сиёсий доира ичида ҳокимият алмашуви асосида олиб борилган бўлса, кутилаётган ўзгаришлар Украина варианти сингари янги сиёсий элитани пайдо қилиш ва аввалгиларни сиёсий майдондан четлатиб юбориш билан амалга оширилиши кутилади.
Демак, АҚШнинг Марказий Осиёдаги стротегияси – Россия зайифлашиб халқаро сиёсатдан қулаб бораётган бир пайтда, минтақадаги давлатлар Хитой интеграциясини кучайтириб, унга мустамлака бўлиб бораётганини олдини олиш асосига қурилган. Шунингдек у Хитой ва Россияга қарши минтақадаги барча стротегик имкониятлардан ўз манфаатлари йўлида фойдаланмоқчи.
Абдураззоқ Мўъмин.
