Қирғизистонда олтин конларини излаб топиш ва қазиб олиш учун 471та лицензия берилган
Саноат, энергетика ва ер ресурслари бўйича мамлакат комитети райисининг ўринбосари Карибек Ибраев Қирғизистонда конларни излаб топиш ва кавлаб олиш учун ҳаммаси бўлиб 2415 лицензия берилганини маълум қилди.
Унинг баёнотига кўра 471 лицензия олтин қазиш учун, 102 лицензия уран ва бошқа металлар қазиш учун,337 лицензия кўмирга, 1039 лицензия қурилиш материаллари учун берилган.
Унинг таъкидлашича бу лицензияларнинг аксари чет эл компанияларига берилган, ҳозирда бу лицензияларни инвентаризациялаш ишлари бораяпти. Манба: “Азаттык уналгысы”
Таҳлил: Юқоридаги расмий баёнотга кўра 471 лицензиянинг аксари хусусий корхоналарга берилган. Ундан ҳам кўпроқ қисми чет эл корхоналарига тегишли. Лекин бу корхоналарнинг Қирғиз корхоналарига тегишлиси ҳам чет эл корхоналари билан ҳамкорликда ишлатилади ёки уларга ижарага берилган. Чунки Қирғизистон ўз фуқоролари учун олтинни қазиб чиқариш ускуналарини ишлаб чиқарувчи оғир саноатга эга эмас.
Бундан ташқари халқаро ташкилотлар Қирғизистон тадбиркорларининг эмас, балки халқаро инвесторларнинг манфаатидан келиб чиқиб, яъни уларни манфаати асосида халқаро қонунлар ишлаб чиқади. Халқаро қонунлар Қирғизистон ўз бойликларини ўзи қайта ишлай олмайдиган ва уни чет эл корхоналари ва инвесторларига тобе қилиш асосида ишлаб чиқилади. Шунинг учун Қирғизистон ҳукумати халқаро сиёсатни рози қилиш учун маҳаллий бойларни ва олигархларни коррупцияда айблаш ва улар ишга солмоқчи бўлаётган ҳар қандай ишлаб чиқариш ҳаракатларини сиқувга олиш асосида иш олиб боради.
Натижада Қирғизистон фуқоролари ўз бойликларини яширишга, чет элга олиб чиқиб ўша томонда бизнес юритишга ҳаракат қилишади. Қирғизистонда қолганлари ҳам, ўз мулкларини ҳимоя қилиш мақсадида ҳокимият билан ҳамкорлик қилишга ёки ўзлари пул сарфлаб бўлса ҳам, депутат бўлишга ҳаракат қилишади. Табиийки бу депутатлар фақат ўз манфаатларини ҳимояси учун халқ манфаатини суйистеъмол қилишади. Улар ўта саводсиз, журъатсиз ва ҳокимиятга тобе бўлиб, юқори мансабдаги сиёсатчиларга, шунингдек етакчи гуруҳларга ўта итоаткор бўлишади.
Қирғизистонда шаклланиб бораётган ушбу бузуқ бошқарув механизми, капитализмга асосланган оламий бошқарув системаси касофатидан келиб чиққан бўлиб, етакчи давлатлар халқаро сиёсат қувватидан фойдаланиб, кичик давлатларни саноатлаштирмаслик асосида иш олиб боришади! Улар оламдаги бор имконият ва салоҳиятларини ўз манфаатларини рўёбга чиқариш мақсади сари йўналтиришади. Бизнинг етакчи гуруҳлар ҳам бор имконият ва салоҳиятларини уларнинг манфаатларини рўёби учун сарфлашади. Акс ҳолда бизнинг олигархлар етакчи давлатлар тарафидан босимга учрашлари таъйин. Ишдан кетишлари билан воқеда кўриб туришган аввалги етакчилар бошига тушган кун буларникига ҳам тушади!
Шунинг учун маҳаллий бошқарув системасини ўзича, алоҳида ислоҳ қилиб бўлмайди. Албатта оламий бошқарув системаси таъсири остидан чиқа оладиган, уни инкор қила оладиган бошқа бошқарув системасига ўтишимиз керак. Акс ҳолда бу муаммоларни бартараф этиб бўлмайди. Инқилоб қилдим деб, бир қатор шахсларни ҳокимиятдан бартараф қилиб, бошқалари бир оз вақт ўтиши билан яна аввалгиларининг хатоларидан давом этаверишади!
Абдураззоқ Мўъмин.