Қирғиз ҳукумати сиёсий фиркрий етакчиликка қарши кураш бошлади
Ижтимоий тармоқда тарқалган “Хитой босқинчилигига қаршиман” номли акциянинг таъсиридан, Қирғиз ҳукумати жамиятда шакилланиб бораётган сиёсий фиркрий етакчиликка қарши кураш бошлади
21 декабрда “ЭЛТР” телеканали орқали, Хитойга қарши шаклланиб бораётган фуқоролар қаршилик ҳаракатлари ўта хавфли экани баён қилинди. Бу ҳақидаги президентнинг йиллик ҳисоботига асосланган ҳолда, бир қатор элита вакиллари ва сиёсий таҳлилчи мутахассисларнинг шахсий фикрлари тарқатилди. Телепроектда жумладан собиқ президент Роза Отунбаева, собиқ спикер Эркебаев, собиқ бош вазир Темир Сариевларнинг Хитой билан нозик муомила олиб бориш кераклигини таъкидлаган баёнотлари ўрин олган.
Қирғизистон президенти Сооранбай Жиянбеков 2018 йилги ҳисоботида, “Қирғизистон турмаларида 10 дан зиёд Хитой фуқоролари ўтирибди, Хитойлар бу ҳақида жар солиб бақиришаётгани йўқ-ку! Хитойда ҳибсга олинган Қирғизлар бизнинг фуқоролар эмас, улар Хитой қонуни билан жазоланишади.” деган маънода гапирди. У яна Хитой билан эҳтиёт муомила олиб боришимиз кераклигини айтиб, шу йил Хитойдан келаётган инвестиция кўлами 45% га камайганини айтиб ўтди.
Ҳозир Қирғизистон республикаси иқтисодий танг аҳволда. Унинг ташқи қарзининг салмоқли қисми Хитойдан олинган. Бунга қўшимча, ҳукумат билан Хитой ўртасида ҳали ишга киритилмаган жуда кўп иқтисодий ва сиёсий битимлар мавжуд. Давлат мансабдорлари яна ўта манфаатли янги иқтисодий лоиҳалар, битимлар имзоланиш арафасида туришибди. Жээнбековнинг янги командасининг ҳам, ҳозирча Хитойдан бошқа иқтисодий нажот манбаи йўқ. Хитой ҳам, Қирғизистон сўраган тармоқнинг барчасига суруштирмай қарз беради ёки ўзининг компанияларини олиб киради.
Лекин шу йилнинг иккинчи ярмидан бошлаб, ижтимоий тармоқлар орқали фуқороларнинг норозилик ҳаракатлари кучайиб бормоқда. Охирги кунларда жонли чиқишлар, митинглар ва пикетлар билан халқ норозилик ҳаракатлари давом эта бошлади. Етакчи гуруҳ, президент, ҳокимият, элита бош бўлиб, “мен Хитой босқинчилигига қаршиман” акциясига қарши матбуот кураши бошламоқчи бўлишябди. Чунки Хитойга қарши бу акциянинг таъсири остида шаклланиб бораётган фуқороларнинг фикрий (нафрат) йўналиши Хитойга хиёнат қилиш сифатида уларнинг шахсий манфаат ва моддий даромад манбаъларига кучли таъсир кўрсата бошлади. Қирғизистон фуқоролари Хитойнинг қарз бериш ёки хусусий корхоналарини олиб кириш билан Қирғизистонни босиб олишни мақсад қилаётганини англай бошлади. Фуқоролар орасида Хитой босқинчиларига қарши онгли нафрат кучайиб борар экан, Қирғизистон ҳукумати ўзларининг қабиҳ режаларини, яъни Хитой босқинчилари учун имкониятлар яратиб бораётган лоиҳаларини амалга оширишда қийинчиликларга дуч келаверишади. Қирғизистон ҳукумати Хитой билан Қирғиз халқи ўртасида қолиб кетши мумкин. Яъни, Хитойнинг иқтисодий мустамлака қилиш лоиҳалари билан, унга қарши йўналтирилган, мустамлака бўлишга рози бўлмаган Қирғиз фуқороларининг манфаатлари ўртасида қолиб, халқ нафратига дучор бўлишлари мумкин.
Шунинг учун Қирғизистондаги етакчи гуруҳ, ўз хиёнатларини “халқ манфаати” сифатида кўрсатиб, фуқороларини шунга ишондира олишмас экан, Хитой билан ҳар қандай муомиласи кескин қаршиликка учрайди. Чунки Хитой далвати Қирғизистон билан ҳар қандай иқтисодий, инсонийлик ва бошқа алоқаларининг барчасини фақат мустамлака қилиш ёки ер ости конларига бой ҳудудларимизни ва бошқа манфаатларга бой тармоқларимизни тортиб олишни мақсад қилишади. Буни биз, Хитойга қарздор бўлиб, шу манфаатларини унга олдириб қўйган дунёнинг бир қатор мамлакатлари мисолида кўрдик!
Бир қатор диний, миллий ва жамоатчилик лидерлари томонидан “Хитой муаммоларига аралашмай, уни ҳокимиятга қўйиб берайлик. Бу нозик сиёсий муаммо”, каби маънолардаги гаплар айтилаяпти. Лекин ҳозир мамлакат манфаатларини ҳокимиятга қўйиб бериш, худди қўйни бўрига амонат топшириш билан баробардир. Ҳокимият, етакчи гуруҳ, сиёсий элита вакилларида соғлом муҳит мавжуд эмас! Халқ уларга ишонмайди! Чунки шу кунги ҳолатимиз, яъни Хитойдан қарз бўлиб, унга тобеъ бўлиш арафасида туриб қолганимиз, шунча табиий бойликларимизни куфр компанияларига сотиб юбориб, улардан қайтара олмаётганимизнинг барчаси шу етакчи гуруҳнинг касофати сабабли юзага келмадими! Халқ уларга таслим бўлиши мумкин, лекин ишонмайди!
Абдураззоқ.
