Тожикистонда бош имом хатибларга миллий хавфсизлик ижозати билан вазифа берилади
Одатда имом-хатиблар омма орасида обрӯли нуфузли диндорлардан сайланар эди. Уларнинг номзодлиги Имомлар, маҳалла фаъоллари ва масжид хизматчилари томонидан тақдим этиларди.
Бугунлик кунда Тожикистонда тақрибан 3850 масжид рӯйхатга олинган ва уларнинг ҳар бирида имом, хатиб ва бошхатиб мавжуд. Янги қарорга мувофиқ имомлар дин Қумитаси ва уламолар Кенгаши олдида имтиҳондан ӯтишлари лозим.
Бундан кўзланган асосий мақсад масуълиятсиз, чаласавод муллаларни минбарга чиқишига йӯл қӯймаслик деб кӯрсатилмоқда.
Имомлар диний (шаръий) саводхонлигидан ташқари яна қонунчиликка доир саволларга қониқарли жавоб беришлари ва давлат конститутциясида келган бандлар ҳақида тӯлиқ маълумот билишлари лозим.
Ҳайратланарли жиҳати шундаки, аксарият имомлар бу қоидага қарши эмас, балки розилик билдиришди.
“Давлат наздида имтиҳон топширишнинг хеч бир ёмон жойи йӯқ, дарвоқеъ минбарга фақат миллатини суйган, ватанига жон куйдирган инсонлар муносибдирлар”- дейди Хатлон вилоятининг бош имомхатиби Усмоналий Назаралиев.
Тожик олими ва файласуфи Ҳафиз Бобоёровнинг айтишича, бу жараён билан имомоларнинг амалдаги ҳукуматга садоқатлари текширилади.
“Шу йӯл билан фуқароларнинг иймоний муҳити давомли назоратда бӯлади. Имомлар орқали ҳукмрон элитага бӯйсундириш қоидалари жорий қилинади”- дейди Бобоёров.
Тожикистонда диний уламолар устидан назорат тақрибан 10 йил илгари бошланган. Терроризм хавфини олдини олиш мақсадида шундай иш-чоралар кӯрила бошлади.
Имомлар ҳар бир чиқишида “Шукр қилинглар, бизнинг юртимиз энг тинч, осоишта ва ҳаётимиз фаровон бӯлса, бизда одил ватан Пешвоси бор, унинг меҳнатларини, тутган сиёсатини қадрлайлик… ” дея такрорлашади.
Ижтимой тармоқлар орқали имом-домлаларнинг, фуқароларга қаратилган мурожаатидан, бу даъватлар айни ҳукуматнинг буйруғига асосан олиб борилаётганлиги кундек равшан бӯлиб турипти.
Ҳалқаро ташкилотлар фикрига кӯра, тожик ҳукуматининг бу уринишлари мамлакат бӯйлаб “мӯътадил Ислом”ни ривожлантиришга қаратилган. Шу жумладан имтиҳон асносида ҳукуматга қарши фикри бӯлган имомларни таниб олишлик ҳам кўзда тутилган.
Зеро имом агар ҳукумат сиёсатига қаршилиги бор бӯлса, у ҳолда минбардан туриб ҳукумат ишларини танқид қилиш билан шуғулланади.
Америка мазҳаб эркинликлари Комиссияси, Тожик ҳукуматининг ушбу қарорини қатъиян танқид остига олиб, бу нарсани “ҳаддан ортиқ мусулмонлар эътиқодини назорат қилиш” дея баҳолади.
Куни кеча бир тожик имоми миллий мадҳияни ёддан билмаганлиги боис ишдан четалитилди. Бугунга келиб ички ишлар бошқармасининг қаттиқ назорати остида имом-хатиблар имтиҳондан ӯтишмоқда. Эртага буларнинг ҳар бирига ҳукумат сиёсатига мослаштирилган маъруза нутқи тақдим этилади. Кӯрибсизки, Ӯзбекистонда жорий қилинганидек, ҳар бир масжид имоми ӯз илмидан, иймонидан савиясидан келиб чикиб панд-насиҳат қилмайди, балки ҳукумат ҳаммага бир хил программа белгилайди ва намоз хутбаларида, хоссатан жумъа намозларига мамлакатнинг қай бир гӯшасига бормасангиз бир хил маърузани гувоҳи бӯласиз.
Ислом аҳли бонг ураётган Уйғуристон мусулмонлари ҳам аввалари ҳукумат сиёсатига аралашмасдан, тинчгина намозини ӯқиб юришган, бироқ Хитой ҳукумати аста секинлик билан уларни ӯз домига торта бошлади. Диний эътиқодлари чекланди, дӯконларда маст қилувчи ичимлик сотилиши мажбуран жорий қилинди, сӯнгра эса Исломнинг бошқа рукнларига рахна солинди. Бу каби қабиҳликларни санаб адоғига етиб бўлмайди, зеро у ердаги қабиҳликлар ӯзингизга маълум.
Энг ачинарлиси охирги пайтда қулоқларига наушник (қулоқчин) тақиб Хитой давлат мадҳиясини, қонунчилигини хитой тилида мажбуран ёдлатишмоқда. Уйғур имомлари ҳам бир пайтлар майдонга чиқиб рақсга тушишларини тасаввурларига ҳам сиғдиришмаган бӯлса керак. Аммо вақт ӯтиб, уйғурзабон Онахонлар давлат байрамларида хитой мадҳиясини қӯшиқ қилиб куйлашди, имомлар эса рақсга тушишди… .
Агар бизнинг имомларимиз ҳам илмоний ҳукуматнинг барча шартларига кӯнса ва Аллоҳ розилигини қӯйиб ҳукумдорлар розилиги учун фаъолият олиб боришса, эртага бу қабиҳ система уларни майдонга чиқариб давлат мадҳиясига ӯйинга тушишликка мажбур қилмайди деб ким кафолат бера олади?!
Мунаввара
