Қирғизстон жанубидаги масжидларда имомлар ва дин етакчилари (қози ва муфтий) билан биргаликда Ҳанафий мазҳабида ибодат қилишга жамоатни кенг кўламда тарғиб қила бошлашди. Кейинги 1-2 ой ичида кучайтирилган бу кампания асосан Фотиҳа сураси охирида “Амийн”ни жаҳрий айтмаслик, такбирда қўлни қулоқ баробар кўтаришликка чақириш билан бир қаторда “Халифалик бидъат нарса, у пайғамбаримиздан ўттиз йил ўтиб йўқ бўлиб кетган”, деган даъводаги мавъизаларани қилишди. Қирғизистон жанубий вилоятлари “қози”си Ниёзали Арипов, Ўш вилоятидаги телекўрсатувларда ва масжидларга навбатма-навбат бориб, юқорида келтириб ўтганимздек, Ҳанафий мазҳабига тааллуқли Шаръий ҳукмлар ҳақида жума намозларидан аввал қатор масалаларни қилиб ўтди.
Биз Ҳанафий мазҳабининг етакчи уламолари Халифалик ҳақида келтириб ўтган қуйидаги сўзларига эътиборни қаратиб, улар келтирган фикрлар бизнинг имомлар айтаётган сўзларга қанчалик мувофиқ келишини сизларга етказмоқчимиз.
«Халифалик ҳақида»
Буюк Олим, Шайх Абу Ҳафс Умар ибн Аҳмад ибн Исмоийл ал-Насафий, ал Ҳанафий, ал Матрудий, ас-Самарқандий ҳижрий 461-йил таваллуд топиб, 537-йили вафот қилганлар.(Милодий 1068-1142)
Бу киши бизнинг Ҳанафий мазҳабидаги олимларимиздан бўлиб (Ақоиди Насафий) номли асар қолдирганлар ва бу асарга буюк, мўътабар аллома Саъдуддин Масъуд ат Тафтазоний ал Ҳанафий (шарх) ёзганлар. Аллома хижрий 722-йили таваллуд топиб, 792-йили Самарқанда вафот қилганлар (милодий 1323-1393)
Шайҳ ат-Тафтазоний шарҳлаган (Шарҳ Ақоиди ал Насафий) китобида Халифалик ҳақида шундай дейди: “Халифалик қилиш, тайинлаш мусулмонларга вожибдир”. Халифани тиклашни барча мазҳаблар Аҳли сунна вал жамоа, Мўътазила, Имомия, Зайдиялар вожиб деб билишган.
Аҳли сунна вал жамоа Халифалик тиклашни вожиб эканига қуйидаги далилларни келтиради:
Пайғамбаримиз саллоллаҳу алайҳи ва саллам “кимки ўз замонининг имом халифасини билмай ўлса, у жоҳилият ўлимида ўлган бўлади” улар яна ўз фикрларига ушбу ижмоъни далил қилиб келтирадилар : “Уммат пайғамбар саллоллаҳу алайҳи ва саллам вафотларидан кейин халифани тиклашни энг муҳим вазифа, деб билган. Хатто бу вазифани пайғамбар саллоллаҳу алайҳи ва салламни дафн қилишдан олдинги ўринга қўйган. Ҳар бир халифа ўтгандан кейин хам худди шундай қилинган” .
Улар (Аҳли сунна вал жамоа ва бошқалар) қуйидаги гапларни ҳам ўз фикрларига далил қилиб келтирганлар: “Шаръий вожиботларнинг жуда катта қисми имом халифага боғлиқдир”.
Насафий бу ҳақида шундай дейди: “Мусулмонларга шаръий ҳукмларни ижро қиладиган, ҳад (жазо чоралари)ни барпо қиладиган, мамлакат чегараларини ҳимоя қиладиган, мусулмонлар қўшинини тайёрлайдиган, уларнинг садоқотларини йиғадиган, зўравонларни, ўғриларни, қароқчиларни тийиб қўядиган, жума ва хайитларни барпо қиладиган, Уммат орасидаги ихтилоф ва келишмовчиликларни ҳал қиладиган, ҳуқуқлар устидаги гувоҳликларни қабул қиладиган, валийси бўлмаган етим-сағийрларни уйлаб жойлайдиган, ўлжаларни мусулмонлар орасида тақсимлайдиган халифани бўлиши шарт ва вожибдир”
Бу икки Алломани фикр мулоҳазаларидан, ҳозирги биз Аҳли сунна вал жамоамиз, биз матрудий ақидасидамиз деяётган рувайбизалар фақат тилида шундай деяётгани, амалда эса ўзлари айтаётганларига эргашмаётгани маълум бўлади.
Олдинги Саҳобалар, Тобеинлар, Салафи Солиҳлар, Аҳли сунна вал жамоалар барча-барчаси Халифани тиклаш ва тайин қилишни Вожиб, деб билишган.
Ҳозирги кунда ўзини Аҳли суннамиз, Матрудий ақида китобларига эргашамиз, деб “Халифалик бу бидъат”, “Халифалик бу хом ҳаёл”, “Халифалик қилишга буюрилган эмасмиз”, “Дин бошқа, сиёсат бошқа” деяётганлар фақат ўз ҳавойи нафсларига эргашишяпти.
Улар Аҳли суннадан эмас, улар аҳли демократия, улар аҳли нафс эгаларидир
КИТОБЛАРИ
Имом Тафтазоний жуда кўплаб асарлар муаллифи бўлиб, бу асарларидан Уммат кенг ҳолда фойдаланиб келган.
У кишининг асарларидан Мисрдаги “Азҳар”, Тунисдаги “Зайтун”, Ислом диёрида кенг тарқалган “Атийқ” ўқув жойларида Халифалик даврида ҳам фойдаланилган, ҳозир ҳам фойдаланиб келинмоқда.
Қуйида Уламолар орасида машҳур бўлган, Улар Исломни ўрганишда ва ўргатишда асосий манба сифатида фойдаланиб келадиган баъзи китобларини келтирамиз.
1) Иршад ул Хаади фин Наҳв ارشاد الهادي في النحو
2) Ал Талвиҳ фи Кашфи Хақоиқил Танқиҳ التلويح في كشف حقائق التنقيح
3) Ал Исбаҳ фи Шарҳи Дийбажатил Мисбаҳ المصباح الاصباح في شرح ديباجة
4) Таркиб ул Жалил фин Наҳв تركيب الجليل في النحو
5) Таҳзиб ул Мантиқ ва Калаам تهذيب المنطق والكلام
6) Алжизру ал Асомм фи Шарҳи Мақосид ул Толибийн الجذر الاصم في شرح مقاصد الطالبين
7) Ҳаашия Ала ал Кашшааф лил Замахшарий حاشية على الكشاف للزمخشري
8) Даф ун Нусус вал Нукус دفع النصوص والنكوص
9) Рисалат ул Акрох رسالة الاكراه
10) Шарҳ Тасриф ал Зинжааний شرح تصريف الزنجاني
11) Шарҳ Талхис ул Мифтааҳ شرح تلخيص المفتاح
12) Шарҳ Ҳадис ул Арбаъийн شرح حديث الاربعين
13) Шарҳ Шамсиййа фил Мантиқ شرح الشمسية في المنطق
14) Шарҳ ул Ақооид ул Насафий شرح العقائد النسفية
15) Шарҳ Фарооиз ул Сироожиййа лил Сажаавандий شرح فرائض السراجية للسجاوندي
16) Шарҳ ул Кашшааф شرح الكشاف
17) Шарҳ Мухтасар ли Ибни Ҳаажиб شرح مختصر لابن الحاجب
18) Фатаава ул Ҳанафиййа فتاوى الحنفية
19) Қоваанийн ул Сарф قوانين الصرف
20) Кашф ул Асрор ва Иддат ул كشف الاسرار وعدة الابرار
Аброр фи Тафсир ул Қуръон Фаарисий في تفسير القرآن فارسي
21) Шарҳ Талхис ул Жаамиъ лил Шайх Масуд شرح تلخيص الجامع للشيخ مسعود
22) Шарҳ ул Мухтасар Ала Талхис ул Мифтааҳ الشرح المختصر على تلخيص المفتاح
23) ал Мутоввал фил Маъааний вал Байааний المطول في المعاني والبيان
24) Мифтааҳ ул Фиқҳи مفتاح الفقه
25) Мақоосид ул Тоолибийн фи Илми Усул ид Дийн مقاصد الطالبين في علم اصول الدين
26) Ниъам ус Савабиғ фи Шарҳ ин نعم السوابغ في شرح النوابغ للزمخشري
Навабиғ лил Замахшарий
27) Шарҳ Мифтааҳ ул Улум شرح مفتاح العلوم
28) Ҳаашият ала Шарҳи Азиддин Иййги الحاشية على شرح عضد الدين الإيجي
Энг машҳур устозлари
1) Баҳоуддин ал Самарқандий ал Ҳанафий بهاء الدين السمرقندي الحنفي
2) Азудуд Дийн Абдураҳмон ибн عضد الدين عبد الرحمن بن
Аҳмад ибн Абдулғоффар ал Ийгий أحمد بن عبد الغفار الإيجي
3) Қутбиддин Маҳмуд ибн Муҳаммад قطب الدين محمود بن محمد نظام
Низомиддин ал Роозий ал Таҳтааний الدين الرازي التحتاني
4) Зийоуддин Абдуллоҳ ибн Саъдуллоҳ ضياء الدين عبد الله بن سعد الله
ибн Муҳаммад Усмон ал Қозвийний بن محمد عثمان القزويني
Энг машҳур шогирдлари
1) Ҳассомуддин Ҳасан ибн Алий ибн حسام الدين حسن بن علي بن
Ҳасан ал Буюрдий ал Ҳотийбий حسن الأبيوردي الخطيبي
2) Ҳайдар ибн Аҳмад ибн Иброҳийм حيدر بن أحمد بن إبراهيم
ал Румий ал Ҳанафий الرومي الحنفي
3) Алоуддин Алий ибн Мувсо ибн علاء الدين علي بن موسى بن
Иброҳийм ал Румий ал Ҳанафий إبراهيم الرومي الحنفي
4) Муҳаммад ибн Атоуллоҳ ибн Муҳаммад ал Роозий محمد بن عطاء الله بن محمد الرازي
5) Шамсиддин Муҳаммад ибн Фазлуллоҳ شمس الدين محمد بن فضل الله
ибн Мужидуддин ал Каримий بن مجد الدين الكريمي
6) Алоуддин Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн علاء الدين محمد بن محمد بن
Муҳаммад ибн Муҳаммад ал Буҳорий ал Ҳанафий محمد بن محمد البخاري الحنفي
7) Жамолиддин Юсуф ибн Рукниддин جمال الدين يوسف بن ركن الدين
Масийҳ ул Авбаҳий ал Хуросоний ал Самарқандий مسيح الأوبهي الخراساني السمرقندي
(Абу Уқба ал Ҳанафий)
