بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Африка ҳамда шиддатли халқаро кураш
Доктор Абдуллоҳ Носир – Иордания вилояти
Коронавирус кризиси пайтида француз шифокорларидан бири ахборот каналларидан бирида чиқиш қилиб, африкалик халқларни пастга уриб, улардан нафратланган ҳолда, «бу вирусни маскалар ҳам, даволаш ҳам, интенсив терапия ҳам бўлмаган Африкада ўрганмаймизми, ахир, СПИДга оид тадқиқотни ҳам ўша ерда олиб борганмиз-ку?», деганди.
Бу Франция Африка қитъасини мустамлака қилишда фойдаланган ва одамларни қул ёки лаборатория сичқонларига айлантирган жирканч мустамлакачилик қарашидир. Ўн олтинчи аср ўрталарида Африкада Франция империяси пайдо бўлиб, ўттиз йил давомида ушбу қора қитъанинг ярмини қамраб олгач, бу вақт давомида кўплаб Африка давлатларини ўзига боғлаб олишга, шу орқали бойликларини талаб, халқларини қул қилишга, француз тили ва маданиятини зулм ва зўравонлик билан кенг ёйишга муваффақ бўлди. Бу халқларга «ўз ҳаётларини ўзлари идора қилолмайдиган ва ишларини тартиб билан бошқаришда оқ танлиларга муҳтож бўлган қуллар», деган эътиборда қаради, бундан бошқа эътиборда эмас.
Бу ваҳший қонли мустамлакачилик Франция учун Африка халқлари хотирасида қора кунларни абадий муҳрлаб қўйди. Бу қора кунлар одамларни қул қилиб сотиш, қатли ом қилиш, бойликларини талон-торож этиш ва уй-жойларини вайрон қилиб, ёқиб ташлашдан иборат бўлди. Қитъада Франциянинг ҳарбий базалар, дипломатик ваколатхоналар ва фаол компаниялари дохил ричаглари бор. Бу ричаглар шу пайтга қадар Африканинг президент ва бош вазирларидан 22 нафарига суиқасд қилди, шу билан Франциянинг манфаати таъминланишига ҳисса қўшди. Бироқ, нуфуз ҳудудлари устида Франция билан Британия ўртасида кураш кетаётган бир пайтда, Иккинчи Жаҳон урушидан сўнг дунёга Америка қудратли мустамлакачи сифатида чиқди. Унинг интилишлари, айниқса, Европа давлатларидан фарқли ўлароқ, моддий куч ва кучли иқтисодиётга эгалиги тобе ва малай давлатларни янги мустамлакачи томон юзланишларига сабаб бўлди. Бу эса мамлакатлар, жумладан Африкадаги давлатлар устидан ўз нуфузини ўрнатиш учун ҳарбий тўнтаришлар ёки Америка томонидан қўллаб-қувватланадиган қуролли исёнчи ҳаракатлар орқали амалга ошди.
Ўтган асрнинг олтмишинчи йилларидан бошлаб Франция Американинг босимларини енгиллаштириш учун ўз мустамлакаси остидаги давлатларга сохта мустақиллик беришга мажбур бўлди. Чунки Америка унга босим қилиб, эски мустамлакалари ўрнини эгаллаш учун у ердаги халқларни мустақилликни талаб қилишга гижгижлади. Бироқ Франция бу мустақил давлатларни хавфсизлик, иқтисодий ва сақофий соҳаларда шартномалар тузиш билан ўзига боғлаб олишга, ўзининг ихтиёр доирасида сақлаб қолишга муваффақ бўлди. «Франкфония» (Француз тилида сўзлашувчи давлатлар ташкилоти) шартномаси ва «Франк КФА» (Франциянинг Африкадаги пул бирлиги) иттифоқи каби. Франция, шунингдек, бу давлатларни ўз даромадларининг 85 фоизини Франция Марказий банки назоратига жойлаштиришга мажбурлашга ҳам муваффақ бўлди.
Аммо шуни эътибордан қочирмаслик керакки, ўтган асрнинг тўқсонинчи йилларидан бошлаб ва француз мустамлакасининг муваффақиятсизлиги натижасида Франция Африканинг кўплаб мамлакатларидаги қуролли қўзғолон ҳаракатларига қарши тура олмади, у ердаги иқтисодий, хавфсизлик ва гуманитар вазиятни назоратдан чиқариб юборди. Америка эса ўз назоратини кучайтириш ҳамда у ерлардаги қимматбаҳо ва камёб металл бойликларини якка ўзи талон-торож қилиш ва Америка билан Жаҳон етакчилигида рақобат қилувчи муҳим куч бўлишга интилишларини тўхтатиш учун Францияни мустамлакаларидан чиқариб юборишда жиддий қадамларни ташлади. Айниқса, бунга қадар Франция АҚШдан мустақил Европа ҳарбий кучини яратиш, НАТО билан ҳамкорликни тугатиш ҳамда ягона валюта орқали Европанинг иқтисодий ўзаро боғлиқлигини мустаҳкамлаш зарурлигини очиқ айтиб келаётган эди. Франциянинг бу ва бошқа хатти-ҳаракатлари у билан АҚШ ўртасидаги курашни аланга олишига ва бир неча Африка давлатлари ва халқларининг айни оловнинг ёқилғисига айланишига сабаб бўлди.
Америка Мали, Буркина-Фасо каби бир неча Африка давлатларидан Франция нуфузини сиқиб чиқаришга муваффақ бўлди. Бу ишда халқ норозилиги ва улардаги озодлик истакларидан фойдаланиб, ҳурриятга эришиш, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш каби унинг қуруқ-пуч гапларига ишонган ва юрту фуқаро устидан АҚШнинг ҳукмрон бўлишига рози бўлган онгсиз ва фаросатсиз рувайбизаларни ишга солди.
Бир тарафда АҚШ, иккинчи тарафда эски мустамлакачилар бўлмиш Британия ва Франция ўртасидаги бу кураш бутун Африка бўйлаб авж олмоқда. Бу давлатлар гарчи у ердаги бирор давлатни бевосита босиб олган бўлмасалар-да, бироқ давлатдаги сиёсий, ҳарбий, иқтисодий, сақофий, ахборот ва бошқа турли нозик ва муҳим соҳаларда ўз нуфузини ёйишни малайлар қўли билан амалга оширишга ҳаракат қилишмоқда. Бу малайлар мамлакат учун энг хавфли кимсалар бўлиб, босқинчи армиядан ҳам хатарлидирлар. Чунки босқинчи барча диққатини мана шу малайларга қаратиб, ўшаларнинг ортига яширинади ҳам ўз манфаатларини уларнинг воситасида амалга оширади, ўзига қарши ҳужумларда ҳам шу малайлардан қалқон сифатида фойдаланади. Аллоҳ Таоло айтади:
هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ
«Улардан эҳтиёт бўлинг! Уларга Аллоҳнинг лаънати бўлсин! Қандай адашмоқдалар-а!» [Мунофиқун 4]
Ўтмиш ва ҳозирдаги мустамлакачиликнинг моҳияти мана шу. Ўтган асрнинг эллигинчи йилларида президент Шарль де Голль айтганидек, илгари Франция Африка ўпкаси билан нафас олиб келган. Бугунги кунда эса, янги мустамлакачилик учун имконият туғиляпти. Яъни сиёсий аҳмоқлиги туфайли Россия каби бошқа ўйинчиларнинг халқаро саҳнада ўз ўрнига эга бўлиш умидида кўплаб Африка давлатларида Америкага хизмат қилишлари учун саҳна тайёрланмоқда. Иқтисодий таъсирини кучайтиришга интилаётган Хитой эса, агар унда ҳам халқаро позицияга жиддий таъсир кўрсатишга бўлган интилиш бўлса, кейинчалик у ҳам АҚШ манфаатига хизмат қилади. Шунга қарамай, Хитойнинг бу нуфузи эски мустамлакачининг розилиги билан, ундан «зора айни минтақадаги курашни енгиллатар», деган илинжда бўлади. Устига-устак, Европа давлатлари ўртасида ҳам айни юртларнинг бойликларини талон-торож қилиш ва фуқароларини қул қилиш устида кураш ҳам бор. Бу Аллоҳ Таолонинг ушбу каломининг тасдиқидир:
تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْقِلُونَ
«Уларни бир деб ҳисоблайсиз-у, (аммо) диллари хилма-хилдир. Бунга сабаб, уларнинг ақлсиз қавм эканликларидир» [Ҳашр 14]
Арзонгаров кимсаларни сотиб олиш осон. Чунки улар азбаройи ўз юртлари ва фуқаролари ҳисобига бўлса ҳам ҳокимиятга чиқиш ва мансаб эгаллаш учун у ёки бу мустамлакачи билан ҳамкорлик қилишга доим тайёр туришади. Бу давлатлар мустақил бўлиш йўлини билишмайди ва ҳокимиятга чиқиб, у ерда қолиш учун ҳар доим хорижий ёрдамни қидиришади. Ораларида мустақил ақл ва фикр, ирода соҳиблари йўқ. Юртни қандай идора қилиш ва хориж кучларисиз уни қандай ривожлантириш мумкинлигини биладиган онгли мабдаий шахслар топилмайди.
Бугунги кунда мусулмон юртлари бошига тушган мусибат, мансаб курсисини ўз юртлари ва халқларидан афзал кўраётган малай ҳукмдорлардир! Демак, мусулмонлар зиммасига ўз юртларидаги мустамлакачиларни мана шундай қўғирчоқлари билан қўшиб йўқ қилиш учун ростгўйлик ва холислик билан ҳаракат қилиб, исломий ҳаётни қайта бошлаш вазифаси тушмоқда. Ана шунда, худди Ҳаким Азиз зот ўзининг Қуръони Каримидаги муҳкам оятида
كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ
«(Эй уммати Муҳаммад), Сизлар одамлар учун чиқарилган миллатларнинг энг яхшиси бўлдингиз. Зеро, сизлар маъруфга буюриб, мункардан қайтарасиз ва Аллоҳга имон келтирасиз» [Оли Имрон 110]
дея марҳамат қилганидек, Ислом Уммати қайта собиқ маконини эгаллайди.
Армия сафидаги фарзандларимиз ва оға-иниларимиздан иборат куч-қудрат аҳли зиммасига ҳозирги мустамлакачилар бир-бирлари билан овора бўлиб турган раббоний фурсатни ғанимат билиш вазифаси тушмоқда. Улар бу фурсатдан фойдаланиб, эгниларидан рувайбиза раҳбарларни мудофаа қилиш чанг-ғуборини қоқиб ташламоқлари лозим. Умматлари атрофига бирлашиб, уларнинг қулликдан қутулиш интилишларини қўллаб-қувватламоқлари, Ҳизб ут-Таҳрир аъзолари билан биргаликда зафар лойиҳасини кўтариб чиқмоқлари ҳамда улуғ олим Ато ибн Халил Абу Роштанинг етакчилигидаги ушбу лойиҳага нусрат беришлари лозим. Шояд, Аллоҳнинг изни ила, бу дунё ва охиратда Аллоҳнинг ризосига ноил бўлсалар.
Роя газетасининг 2023 йил 8 март чоршанба кунги 433-сонидан
