Тумос Фридман: “Суриядаги навбатдаги жанг Эрон ва Исроил ўртасида бўлади”
Америкалик сиёсий шарҳловчи Тумос Фридманнинг фикрига кўра, узоқ йиллар мобайнида Эрон ва Исроил бир-бирига фақат гап билан курашарди, эндиликда бу босқич кутилган натижани бера олмаяпти. Шу сабабдан Эрон ва Исроил яқин келажакада ҳақиқий жанг ҳолатида тўқнашади.
Фридман New York Timesга чоп этилган шарҳларида қуйидагиларни ёзади: “Агар бу нарсани илгари эшитган бўлсангиз, мен яна бир бора такрорлайман. Сурия тамомила ер билан яксон бўлажак. Америка,Франция ва Британиянинг Сурияда содир этган ҳужумлари давом этади. Аниқроғибу галги эстафетани Эрон ва Исроил қўлга олади”.
Фридманнинг иддаосига қараганда, Эрон ва Исроил шу кунгача сўз ўйинини ишга солиб, бир-бирларига қарши фақат таҳдид шаклида ҳужум қиларди, аммо бу босқич анча эскириб кутилган натижаларга олиб келмади. Шу сабабдан бу икки давлат орасидаги адоват машъали айни жанг ҳолатида авжига чиқиши муқаррар. Фридманнинг таҳлилига кўра, Эрон ва Исроил ўртисидаги учқун аллақачон юзага келган. Аниқроқ қилиб айтсак 10 феврал Эроннинг бир учувчисиз самолёти Исроил ҳудудига кириб борган ва дарҳол йўқ қилинган. Ўша пайтдан буён исроиликлар ушбу самолётни Эронга нисбат бериб келишади. Кейинчалик бу таҳлилга қўшимча ўлароқ уриб туширилган самолёт қуролу аслаҳага тўла бўлган дея баёнот берилган. Бу ҳақида Исроил армияси сўзчиси генерал Рунен Монелис (Ronen Manelis), баёнот бериб, “самолёт портлатувчи мосламалар билан тўла бўлган” деди.
“Бундай ҳолат авваллари хеч кузатилмаган эди, бу биринчи маротаба юз бериши. Эрон Исроилга бевосита ҳужум қилишга журъат этди!”.
Қисқа муддат оралиғида ғазаби қайнаган Исроил Суриядаги Эроннинг Т-4 базасига зарба бериб, 7 эронликни ҳалокатига сабабчи бўлди. Фридманнинг таҳлилига қараганда, содир этилган ҳодиса жиноят сифатида баҳоланиб катта шов-шувга сабабчи бўлиши муқаррар эди. Лекин Трамп твитлари орасида, Башар Асадга номига изҳор этилган акс-таъсирлар қаторида йўқ бўлиб кетди.
Исроилга хос манбанинг айтишича Т-4 базасига қилинган ҳамла “Бу Исроилнинг Эронга қарши биринчи огоҳлантирувчи ҳаракатидир”.
Фридманга кўра Эрон бу ҳужумнинг интиқомини олмасдан қўймайди.
Эрон раҳбарининг маслаҳатчиси Алиакбари Вилоятий ушбу ҳодиса юзасидан ўз фикрини билдириб “Бу жиноят жавобсиз қолмайди” деди.
Исроил томон ҳам ўз навбатида қуйидагиларни маълум қилди: “Исроил Ливияда йўл қўйган хатоликни энди Сурияда асло такрорламайди. Ўша пайтларда Эрон Ҳизбуллоҳи билан Ливияда таҳдидли отишмалар содир қилган эди, биз сукут сақладик. Бироқ бундан сўнг Эроннинг ўзбошимча хат-ҳаракатига йўл қўймаймиз ва агар мабодо худбинлигидан тоймаса, унга қарши қақшатгич зарбалар беришимиз аниқ”.
Фридман фикрига кўра, агар Эрон кучлари Суриядан чекинмаса, Исроил ва Эрон ўртасида уруш бошланади ва Сурия уларнинг жанг майдонига айланади.
“Тайёр туринг, белбоғингизни боғланг!”, деб ёзди Фридман сўзининг охирида.
Туркистон
Қадимда икки империя бир-бири билан урушса, элчиларини жўнатиб, бир майдонда уруш вақтини белгилашарди. Икки қўшин кенг майдонда жангга кирарди. Сўнгра ҳалок бўлганлар майдонда қолиб, қолганлари кимдир ғолиб, кимдир мағлуб бўлган ҳолда ватанига қайтарди. Шу йўсинда узоқ йиллар давомида, биринчиликни талашган ёки манфаат талашган ҳукмдорлар адоват алангасини авлоддан авлодга қолдиришарди.
Сўнги 100 йилдан буён аввалига жисмоний уруш, кейинчалик совуқ уруш билан овора бўлган Америка ва Россия ўз манфаати йўлида ҳеч нарсадан тап тортмади.
АҚШ жаҳон биринчилигини истаган ҳолда, Россияни бутунлай заифлаштириш мақсадида, у билан унга қарам давлатлар орасига жарлик солди. Бир тарафдан Хитой таҳдидида қолган, бошқа тарафдан АҚШдан хавфсираган Путин режими, АҚШнинг содиқ хизматчисига айланди.
АҚШ ҳийласи туфайли Россия Сурия жангида моддий, молиявий зарар кўрди. Эндиликда Эрон ва Исроил орасини бутунлай бузиб, АҚШ ўз таъсири, нуфузини янада кенгайтириш мақсадида, икки тарафга фитна уруғини сепиб, Сурияда тўқнаштирмоқчи.
Демак, АҚШ Сурияни (Яқин Шарқни) ўзининг стратегик ҳаракатланиш марказига айлантирмоқчи эди, ва ниҳоят шу нарсага деярли эриша олди. Албатта бу йўлда Араб давлатлари, Туркия ҳукуматининг салмоқли хизмати бор. Эрон тўғрисида гап гапиришни хожати бўлмаса керак.
Энг ачинарлиси шундаки, жаҳолат йўлини тутган, сурати одам бўлса-да, асли ваҳшийлашиб қолган катта давлат раҳбарлари, ўз манфаати учун айнан Мусулмон ўлкаларининг уруш майдонига қилиб танлашди . Манфаат талашган ёвуз кучлар зулматида Сурия, Афғонистон, Аракан ва яна бир қанча ўлкалардаги Мусулмон биродарларимиз бошига кетма-кет бало-мусибатлар ёғилмоқда. Кечаги Қобулда содир этилган қонли амалиёт бунга яққол мисол бўла олади.
30 га яқин бегуноҳ инсонлар ҳалок бўлди, на Қобул ҳукумати ва на Инсон ҳуқуқи ҳимоячилари лом -мим демади. Агар шунга ўхшаш ҳодиса Европа давлатларининг бирида рўй берса, исломий юрт раҳбарлари биринчилардан бўлиб реакция кўрсатишарди.
Айнан Мусулмон юрти катта давлатлар кураш майдонига айланиб бормоқда. Наҳотки шу уруш майдонини тайёрлаш учун шунча қон тўкилиши, манзиллар вайрон, инсонлар хор бўлиши шарт бўлиб қолса?!
Мафкураси поймол этилган , Раҳбари йуқ, эртаси ноаниқ, мазлум Уммат аҳволига Парвардигор раҳм қилсин, Амин.
Мунаввара.
