Қирғизистонда электр энергияси нархи ҳар йили ошади
Қирғизистон Вазирлар Маҳкамаси 2025-2030 йилларга мўлжалланган электр энергиясининг ўрта муддатли тариф сиёсатини тасдиқлаш тўғрисида қарор қабул қилди. Қарорда таъкидланишича, энергетика соҳасидаги мазкур чора-тадбирлар истеъмолчиларни электр энергияси билан тўлиқ таъминлаш имкониятини сақлаб қолишга қаратилган. Эндиликда электр нархи ҳар йили май ойида кўтарилади. Қарорга кўра, 1 майдан бошлаб электр энергияси 26 тийинга ошади, яъни 1 кВт/соат учун 1 сом 11 тийин ўрнига 1 сом 37 тийин тўланади. Агар истеъмол 700 кВт/соатдан ошса, 1 кВт/соат учун 2 сом 39 тийин ўрнига 2 сом 60 тийин тўлаш керак бўлади.
Мамлакатимизда энергетика соҳаси йирик коррупция ўчоғига айланиб қолди. Яқин тарихимизда олинган кредитларнинг ярмидан кўпи шу соҳага сарфланган. Бироқ, шунга қарамай, бу соҳа такомиллашиш ўрнига халқ елкасида оғир юк бўлиб қолмоқда. Электр энергияси оддий халққа етарли бўлмагани учун қишда доимий равишда ўчирилади, қуввати ҳам етарли даражада таъминланмаган. Шу билан бирга, катта миқдорда электр талаб қилувчи майнинг корхоналари қишин-ёзин, узлуксиз ишламоқда. Бадавлат кишилар, керак бўлса, шахсий трансформаторлар ўрнатиб олишган, кўплаб хусусий компаниялар эса халққа электр энергиясини сотиш билан овора. Айни пайтда оддий халқ қимматлашиб бораётган электр энергияси учун пул тўлашга мажбур бўлмоқда, бу соҳага ажратилаётган кредитларнинг оғир юкини ҳам халқ кўтаради.
Расмийлар бу муаммони ҳал қилиш учун йирик ГEСларга қўшимча равишда кичик ГEСлар қурилаётганини даъво қилмоқда. Ушбу ГEСларни қуриш учун хорижий инвесторлар жалб қилинган. Бироқ, бу сармоядорлар қўйган талаблар халққа ошкор қилинмайди. Албатта, сармоядор халқнинг муаммоларини ҳал қилиш учун сармоя ётқизмайди. Аксинча, улар кўпроқ фойда олишни кўзлайди. Шунинг учун қурилаётган бу ГEСлар халқнинг электр энергиясига бўлган талабини қондирмайди. Улардан ишлаб чиқарилган электр энергияси ўша майнинг фермалари ва ер ости бойликларимизни қазиб олиб, ташиб кетиш билан шуғулланувчи компанияларнинг, яъни капиталистларнинг эҳтиёжларига сарфланади. Халққа эса фақат озгина қисми берилади холос. Натижада, аҳвол ўзгармай қолаверади, тўғрироғи, халқ тобора қимматлашиб бораётган электр энергияси учун ҳақ тўлаб, бироқ етарли даражада етказиб берилмаганлиги туфайли электр энергиясига зор бўлиб қолаверади.
Кўриниб турибдики, энергетика соҳасидаги сиёсат оддий халқнинг эмас, балки капиталистларнинг манфаатларига хизмат қилмоқда. Бунинг ажабланарли жойи йўқ. Чунки биз капиталистик тузумда ва унинг қоидалари устувор бўлган жамиятда яшаяпмиз. Бу тузумда манфаат биринчи ўринда туради. Шунинг учун барча диққат манфаат келтирадиган томонга қаратилиб, фойда келтирмайдиган томонга эътибор берилмайди. Шу боис электр энергияси халққа етарли даражада берилмаса-да, капиталистлар электр билан тўлиқ таъминланганини кўриш мумкин.
Бунинг муқобилида, Ислом одамларнинг эҳтиёжларини биринчи ўринга қўяди, яъни халқнинг эҳтиёжларини қондиришни биринчи масала, деб билади. Шу боис халқни электр энергияси билан етарли даражада таъминлашга алоҳида эътибор қаратади. Бундан ташқари, электр энергияси умумий мулклардан бири ҳисобланади. Хусусий компаниялар ёки жисмоний шахслар умумий мулкка эгалик қилиши жоиз эмас. Умумий мулк фақат халқ манфаати учун ишлатилиши шарт. Инсонлар фаровон ҳаёт кечириши учун Аллоҳнинг раҳмати бўлган шариат қонунлари одамларни нафақат электр энергияси билан, балки уй-жой, кийим-кечак, озиқ-овқат каби асосий эҳтиёжлари билан ҳам тўлиқ таъминлайди.
Ҳорун Абдулҳак
