Матбуот баёноти
Адан Марказий банкининг валюта аукционлари миллий валютанинг даҳшатли қулашини тўхтатиш учун тўғри ечими эмас
Адан Марказий банки 2025 йил 9 март куни бўлиб ўтган «7-2025» рақамли аукцион доирасида 30 миллион долларлик валюта аукционини ўтказди. Аввалроқ 2025 йил 20 январда ўтказилган «1-2025» рақамли аукционда 50 миллион долларлик валюта аукциони ўтказилган эди. Ушбу доллар аукционлари Жаҳон Банки, Халқаро Валюта Фонди ва очиқ бозор сиёсатини юргизувчи бошқа халқаро банклар кўмагида Адан Марказий банки томонидан 2021 йил охирида бошланган эди. Бундан коррупция айбловларини бартараф этиш ва Адан марказий банкида тиқилиб қолган маблағларни халқаро молия тизимига боғлаш кўзлангани даъво қилинмоқда.
Адан Марказий банкининг айни чора-тадбири маҳаллий валюта (Яман рияли)нинг қаттиқ валюталарга нисбатан давом этаётган қадрсизланишини тўхтатиш учун вақтинчалик ечим сифатида қабул қилинган. Жаҳон банки 1995 йилдан бери Яман марказий банкига ғазначилик облигацияларини чиқариш ҳамда ёқилғи ва буғдой субсидияларини олиб ташлашдан иборат молиявий ва маъмурий ислоҳотлар ўтказиш вазифасини юклаган эди. Халқаро Валюта Фонди ҳам айни ислоҳот талаблари билан 2011 йил Яманга сизиб кирган. Бироқ ўтган ўттиз йил мобайнидаги бу ҳаракатларининг барчаси ёмонликдан бошқа нарса келтирмади. Масалан, риялнинг харид қуввати тушиб кетиб, бозорларда нархлар ошиб кетди ва одамлар бунга қарши тура олмай қолди. Америка эса ушбу иқтисодий кризисдан фойдаланиб, британияпараст Адан ҳукумати ва президентлик кенгашини Ҳусийлар билан келишишга мажбурламоқда!
Америка Яманни иқтисодий жиҳатдан қўлга киритиш учун Жаҳон Банки ва Халқаро Валюта Фондидан сўнг (USAID)ни фаоллаштирди. Ушбу агентлик Адан марказий банкининг асосий тармоқларини қайта қуриш, унинг техник тузилмасини янгилаш ва қонунчилик ислоҳотларини амалга ошириш учун «шериклик» номи остида техник ёрдам кўрсатади. Ушбу қўллаб-қувватлов 2029 йилгача давом этади. Бу ҳам етмагандек, Британия-Америка молиявий маслаҳат фирмаси (PKF) ҳам марказий банкка маслаҳат бериш учун тайинланган.
Ғарбнинг ушбу айтиб ўтилган ажнабий муолажалари нефтга бой бир ўлканинг тобора ёмонлашаётган иқтисодий аҳволини бартараф эта олмади. Чунки Яман нефтини қазиб олган ва ишлаб чиқариб сотган ҳам, унинг даромадини қўлга киритган ҳам, кейин даромаддан Яманга қарз берган ҳам мана шу ажнабий Ғарб давлатларидир. Аммо масала шу билан тугамайди. Бугун Яман иқтисодиётини қутқариш номи остида амалга оширилаётган сиёсатлардан асл мақсад, Яман ўз қарзларини тўлай олмайди деган баҳона билан мамлакатнинг нефть секторини бутунлай қўлига олишдир.
Яманни ва барча мусулмон ўлкаларини ҳар томондан қамраб олган ушбу фожиаларга қуйидагилар сабаб бўлган:
1 – Халифалик давлатининг халқаро сиёсий майдондан йўқ бўлиши;
2 – Капиталистик тузумнинг татбиқ этилиши;
3 – Малай ҳукмдорларнинг мавжудлиги.
Яман иқтисодий муаммоси режимни барча башаралари ва устунлари билан қўшиб ағдариш ва капиталистик иқтисод тузумини татбиқ қилишни дарҳол тўхтатиб, ўрнига Пайғамбарлик минҳожи асосидаги иккинчи рошид Халифалик давлати соясида Исломдаги иқтисод тузумини, шу билан бирга қолган сиёсат, ижтимо ва ташқи сиёсат тузумларини татбиқ қилиш билан ҳал бўлади. Шунинг учун бу дунё ва охират азизлигига ноил бўлиш учун ушбу давлатни барпо этмоқ ҳар бир мусулмонга фарздир.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг
Яман вилоятидаги
матбуот бўлими