بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Иорданиядаги соғлиқни сақлаш тизими – кризис ва ечимлар
Иорданияда соғлиқни сақлаш соҳасида ўнлаб йиллардан бери давом этаётган кризислар қаршисида, Ҳизб ут-Таҳрир – Иордания матбуот бўлими томонидан нашр қилинган баёнотда қуйидагилар таъкидланди:
- Давлат касалхоналарининг аянчли аҳволи, шубҳасиз, бутун Иордания аҳлига ғамхўрлик қилишда, хусусан уларга соғлиқни сақлаш бўйича хизмат кўрсатишда давлатнинг бутунлай бепарво эканини, жумладан, илм-фан тараққиёти билан ҳамнафас хизматларни тақдим этишда ҳамда сурункали касалларни даволаш ва дори-дармонлар етказиб беришда ожизлигини яна бир бор исботлади.
- Тиббиёт – инсонлар ҳар доим муҳтож бўлувчи манфаат ва заруратлардир. Масалан, Набий ﷺ мусулмонларга даволанишни буюрганлар ва уларга Аллоҳ ҳеч бир касалликни давосиз ва муолажасиз яратмаганини ўргатганлар. Ушбу буюриш ва ўргатиш шунга далолат қиладики, ул зот одамларни даволанишга ҳаракат қилишга ва дори-дармонда шифо хусусиятини яратган Аллоҳнинг изни ила дарддан тозаланишга тарғиб қилмоқдалар.
- Шариатда соғлиқни сақлаш давлатнинг ва бевосита халифанинг масъулиятига киради. Росулуллоҳ ﷺ
«الإِمَامُ رَاعٍ وَهُوَ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ»
«Имом-халифа ғамхўр-бошқарувчидир ва қўл остидагилардан жавобгардир», дея марҳамат қилганлар. (Бухорий ривояти).
Соғлиқни сақлаш фуқаронинг асосий эҳтиёжларидан биридир. Зеро, Росулуллоҳ ﷺ марҳамат қилганлар:
«مَنْ أَصْبَحَ مِنْكُمْ مُعَافًى فِي جَسَدِهِ، آمِناً فِي سِرْبِهِ، عِنْدَهُ قُوتُ يَوْمِهِ، فَكَأَنَّمَا حِيزَتْ لَهُ الدُّنْيَا»
«Сизлардан кимда ким ўз уйида хотиржам, тани саломат ҳолда тонг оттирса ва бир кунлик емиши бўлса, гўё бутун дунё унга тўплаб берилибди». (Термизий ва Ибн Можа ривояти).
- Ислом фуқаро шахсларига бир хил назарда қарашга буюрди. Давлат шахслар ўртасидаги ишларга ғамхўрлик кўрсатишда давлат фуқаролиги бор шахслар билан фуқаролиги йўқ шахслар ўртасини ажратмайди, уларни на динига эътибор беради, на жинсига, на ирқига, на ёшига ва на қаерда яшашига.
- Ислом давлатида соғлиқни сақлаш бўйича маъмурий тизим тиббий хизматлар кўрсатиш ва даволашда соддалик ва тезкорликка асосланади. Шунингдек, бу тизим бошқарувга жавобгар кишиларнинг малакасига ҳам таянади. Бу умумий манфаатларга эришиш ҳақиқатидан олинган. Чунки ҳар қандай манфаат эгаси унга фақат тезда эришишни ва энг тўлиқ тарзда эришишни истайди. Имом «Муслим саҳиҳи»да ривоят қилинган ҳадисда Росулуллоҳ ﷺ айтадилар:
«إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ الإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ، وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ فَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ»
«Аллоҳ ҳар бир нарсада яхшилик қилишни буюрган. Бас, ўлим (жазоси)ни жорий этаётганингизда ҳам чиройли суратда амалга оширинг. Ҳайвон сўйсангиз ҳам чиройли сўйинг. Бирингиз пичоғини қайраб, қурбонлигини қийнамасин».
- Давлат ўз фуқароларига – улар бой-бадавлат бўлиб, ўз маблағларидан даволанишга қодир бўладиларми ёки даволанишга қодир бўлолмаган камбағал бўладиларми, фарқсиз – бепул тиббий хизмат тақдим этади. Чунки соғлиқни сақлаш бойу камбағал ҳар бир инсоннинг асосий эҳтиёжидир.
- Бундай бепул кенг миқёсли тиббий хизматнинг давлат ғазнасига оғир келишига қаралмайди. Балки соғлиқни сақлаш муаммосига иқтисодий муаммо эмас, инсон муаммоси ўлароқ қаралади ва мақсад фуқароларга энг чиройли ва энг мукаммал тиббий хизмат кўрсатиш бўлади. Мақсад, давлатни эҳтиёт қилиш ёки ресурсларни тежаш бўлмайди.
- Соғлиқни сақлаш зарурий эҳтиёждир, уни таъминлаш Умматнинг ҳаётий манфаати, деб эътибор қилинади, унинг йўқлиги Уммат ҳаётига таҳдид туғдиради. Шунинг учун Ислом давлати соғлиқни сақлаш соҳасида давлатлар орасида биринчи ўринда туриши керак. Соғлиқни сақлаш учун зарурий усул ва воситаларни янгилаб туриш учун илмий ва самарали малакага эга бўлган шифокорлар, профессор-олимлар ва мутахассислар гуруҳини яратмоқ ҳамда уларга илмий тадқиқотлари ва инновациялари учун максимал имкониятларни таъминлаб бериш лозим. Мақсад, Ислом давлати соғлиқни сақлаш соҳасини ўз назоратига олсин ва ўзини ўзи таъминлашга эришсин.
Соғлиқни сақлаш ва Уммат манфаатларини таъминлаш сиёсатига Ҳизб ут-Таҳрирнинг қарашлари мана шундай. Бу эса Ҳизбнинг Уммат билан биргаликда барпо этишга ҳаракат қилаётган ва яқинда Аллоҳнинг изни ила албатта барпо бўладиган Халифалик давлатига тайёрлигини кўрсатади.
قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ
«Айтинг – менинг йўлим шудир. Мен Аллоҳга даъват қиламан. Мен ва менга эргашган кишилар аниқ ҳужжатга-ишончга эгамиз. (Ҳар қандай шерикдан) Аллоҳни поклайман. (Зеро) мен мушриклардан эмасман» [Юсуф 108]
Роя газетасининг 2023 йил 29 март чоршанба кунги 436-сонидан
