بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Москвадаги уч томонлама учрашув Шом тоғути умрини узайтиришга қаратилган
Устоз Абу Ҳамза Хутвоний
2022 йил 28 декабрда Москвада Россия-Туркия-Сурия мудофаа вазирлари Сергей Шойгу, Хулуси Акар ва Али Маҳмудаббос ўртасида учрашув бўлиб ўтди. Улар билан учрашувда разведка хизматлари директорлари ҳам қатнашди. Барчалари фақат битта масала, яъни Сурия масаласини муҳокама қилишди ва асосий диққатни икки нуқтага, у ҳам бўлса «террористик ташкилотларга қарши кураш» ва «қочқинларни Сурияга қайтариш»га қаратишди. Учрашувнинг ижобий ва конструктив ўтганини таъкидлаб, минтақа барқарорлиги йўлида, деган даъво билан келгуси учрашувларни давом эттириш зарурлигини таъкидлашди ҳамда Москвадаги навбатдаги учрашув Туркия ташқи ишлар вазири Мавлуд Чавушўғли билан Сурия ташқи ишлар вазири Файсал Миқдод ўртасида ўтказилишига келишиб олдилар.
Ушбу уч томонлама учрашувдан кейин Туркия президенти Эрдоган Башар Асад билан учрашишни истисно қилмаслигини айтди. Лекин Асад Турк раҳбари билан июн ойига белгиланган Туркия сайловлари бўлиб ўтгандан сўнг учрашишни афзал кўрмоқда.
Туркия ташқи ишлар вазири Мавлуд Чавушўғли ўз мамлакатининг Сурия режимига нисбатан позициясини изоҳлаб, «мамлакатим Сурия ҳудудий яхлитлиги ва северенитетини ҳурмат қилади ҳамда қачон барқарорликка эришганда ўз назорати остидаги ҳудудларни Сурия режимига ўтказишга қарор қилди», деди. Чавушўғли, шунингдек, уч томонлама учрашувдан сўнг мухолафат кучларининг Сурия Миллий коалицияси раиси Солим Мусаллит ва бошқа етакчилар билан ҳам учрашди ва уларга Туркиянинг 2254-сонли резолюцияни қўллаб-қувватлашини таъкидлади. Маълумки, бу резолюцияда ўт очишни тўхтатиш, конституцияни қайта кўриб чиқиш ва БМТ назоратида сайловлар ўтказиш айтилган.
Бироқ, ушбу халқаро резолюциядан фақатгина ўт очишни тўхтатиш қисми татбиқ қилинмоқда, холос.
Конституцияни қайта кўриб чиқиш ва сайловлар ўтказиш ҳақида миқ этилмаган бир пайтда, Туркия жангчи гуруҳларни тоғут кучларига ўт очишини тақиқламоқда ва бунга мазкур резолюцияни ҳужжат қилмоқда. Бироқ, Россия кучлари ва режим озод этилган ҳудудлардаги суриялик қочқинларни қирғин қилмоқда. Айни резолюцияни бузганлари учун уларни ҳеч ким жавобгарликка тортаётгани йўқ.
Турк режими билан қонхўр Башар режими ўртасида босқинчи Россия ҳомийлигида жадал суратда кетаётган ушбу яқинлик Сурия давлати ҳалок бўла бошлаган бир пайтда бўлмоқда. Ҳарбий ва сиёсий кучларга муҳтож бўлиб, ўз фуқароларининг энг оддий турмуш эҳтиёжларини ҳам таъминлай олмаётган бир аҳволида бўлмоқда.
Бу келишув, шунингдек, Россия Украина ботқоғига ботиб, Башар режими ҳаётини сақлаб қолиш учун зарур бўлган эҳтиёжларни бера олмай қолган бир пайтда бўлмоқда.
Бас, шундай экан, ҳозир шундай қулай фурсат туғилганки, ундан фойдаланиб, тоғут Башар режимини ағдариш учун унга енгилгина зарба йўллашнинг ўзи кифоя, ҳеч қандай зиён ҳам кўрилмайди.
Бироқ, турк режими мана шундай тарихий бебаҳо фурсатдан фойдаланиб, ҳалок бўлиш арафасида турган бир режимни бутунлай йўқ қилиш ўрнига, уни қайта жонлантириш ва умрини узайтириш учун керак бўлган барча ишларни қилмоқда.
Бугун турк сиёсатчиларининг сиёсий мақсадлари мантиқсиз бўлиб қолди, айниқса, ўзларининг тақдирий-муҳим бўлган қўшниларига нисбатан. Айнан ҳозирда Туркиянинг Сурия режимини қўллаб-қувватлаётганининг ҳеч бир сиёсий маъноси йўқ. Чунки Туркиянинг клиник комада ётган ва ўзининг сўнгги нафасини олиш арафасида турган бир режимни қайта жонлантираётгани на ақлга тўғри келади, на мантиққа.
Туркия Башар режими ва уни қўллаб-қувватлаётганларнинг шундай заиф ҳолатидан қулай фурсат сифатида фойдаланиб қолмоғи унинг учун энг манфаатлидир, агар ўз қарори ўзининг қўлида бўлса, албатта. Хусусан, ҳозирда қўллаб-қувватловчилардан бири бўлмиш Россия Украина уруши билан банд, Эрон ўзининг ички уруши билан овора… Бас, шундай бир пайтда, ҳолдан тойган бир аҳволдаги Сурия режимини Туркия битта қақшатқич зарба йўллаш билан ағдарса-йўқ қилса, ўзи учун энг фойдали иш бўлади. Чунки бу билан ҳеч кимга бўшлиқни тўлдиришига имкон бермаган ва шу орқали ўзи айтаётган миллий хавфсизлигини реал сақлаб қолган бўлади.
Бироқ, Туркия бундай қилмай, тескарисини қилди ва режимни ағдариш ўрнига қўллаб-қувватлади. Бу эса, Туркия буйруқ бўйича юрувчи давлат эканига далолат қилмоқда, унинг раҳбарлари ташқи сиёсатда ўз давлатларини бировнинг доирасида ҳаракат қилувчи давлатлик ҳолатидан чиқаришмаётганини кўрсатмоқда.
Турк режимининг айнан ҳозирги вақтда Шом тоғути билан яқин муносабатда бўлаётганининг сабабини диққат билан ўрганган киши бунинг фақат битта сабаби борлигига гувоҳ бўлади. У ҳам бўлса, ўзига тобе барча кучларга вазифа юкловчи Америкага итоатгўйлик билан хизмат қилиб, Асад режимини ағдарилишдан қутқаришда унга ёрдам беришдир. Америка ишнинг бошида Эрон ва унинг жангариларини ишга солди… Кейин жангчи гуруҳларни жангоҳдан Асад ва унинг гумашталарига ташлаб чиқиб кетишга ундашда Иордания, Қатар ва Саудиядан фойдаланди… Сўнг Асад режимини йиқилишдан сақлаб қолишда Россия ва унинг йирик ҳарбий қудратидан фойдаланди… Ва ниҳоят, жон таслим қилаётган бу режим билан муносабатларни қайта тиклаб, унга йиқилишдан қутулиб қолиши учун олтин фурсат беришда Туркиядан фойдаланди.
Шундай қилиб, демак, Туркиянинг Дамашқдаги омадсиз режим билан бундай ҳайрон қоладиган равишда яқинлик қилаётганини унинг Америкага итоатгўйлиги билан изоҳлаш мумкин, холос. Бу шундай итоатгўйликки, мабодо Асад режими ағдариладиган бўлса, бу бутун минтақани ўз домига тортадиган даҳшатли бузилишга олиб келади, дея қўрқиб, уни сақлаб қолиш ва умрини узайтириш учун қилинмоқда.
Роя газетасининг 2022 йил 11 январ чоршанба кунги 425-сонидан
